Τα κουνούπια με τα τσιμπήματα και την φαγούρα που ακολουθεί δεν είναι απλώς ενοχλητικά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελούν ένα από τα φονικότερα όντα του ζωικού βασιλείου. Με τη διάδοση ασθενειών όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός, ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο κίτρινος πυρετός, ο ιός Ζίκα, ο ιός τσικουνγκούνια και η λεμφική φιλαρίαση, τα κουνούπια σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους από οποιοδήποτε άλλο πλάσμα στον κόσμο  αναφέρει ανακοίνωση του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ.

Φέτος, οι ειδικοί τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για αύξηση των κρουσμάτων από ασθένειες όπως ο Δάγκειος πυρετός, ο Τσικουγκούνια και ο ιός του  Δυτικού Νείλου, που μπορούν να μεταδώσουν με το τσίμπημά τους τα λιλιπούτεια αυτά έντομα .

Με την κλιματική αλλαγή, η Ευρώπη βιώνει συχνότερους καύσωνες και πλημμύρες, ενώ τα καλοκαίρια γίνονται όλο και θερμότερα. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμώξεων (ECDC) το γεγονός αυτό δημιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες για την εξάπλωση των λεγόμενων χωροκατακτητικών ειδών όπως τα «κουνούπια τίγρης»:

Το Aedes albopictus το οποίο μεταδίδει τους ιούς του δάγκειου πυρετού και της εγκεφαλίτιδας Τσικουνγκούνια το οποίο εξαπλώνεται όλο και πιο βόρεια και δυτικά στην Ευρώπη και το Aedes aegypti που μεταδίδει τον δάγκειο πυρετό, την Τσικουνγκούνια και τον κίτρινο πυρετό το οποίο εδραιώθηκε πέρυσι στην Κύπρο και μπορεί ενδεχωμένως να επεκταθεί βόρεια .

Η ελονοσία καταπολεμήθηκε και σχεδόν εξαφανίστηκε από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όμως εξακολουθεί να σκοτώνει πάνω από 600.000 άτομα τον χρόνο σε όλο τον κόσμο, κυρίως παιδιά και εγκύους.

Όπως αναφέρει το ECDC το 2022 στην Ευρώπη υπήρξαν 1133 κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου με τα 286 από αυτά να βρίσκονται στην Ελλάδα όπου ενδημεί από το 2010.  Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά, ενώ οι άνθρωποι δεν μεταδίδουν τον ιό.

Η πλειοψηφία των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα. Ωστόσο, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.

Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός σοβαρών κρουσμάτων του ιού του Δυτικού Νείλου έχει αυξηθεί και στις ΗΠΑ σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων της χώρας.

Όμως αυτό που ανησυχεί περισσότερο τους επιστήμονες είναι η εξάπλωση του δάγκειου πυρετού η οποία έχει αυξηθεί κατά 30 φορές τα τελευταία 30 χρόνια. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ζουν σε περιοχές με κίνδυνο εμφάνισης δάγκειου πυρετού στον κόσμο. Φέτος οι υγειονομικές αρχές της Ταϊλάνδης ανέφεραν αύξηση των κρουσμάτων κατά σχεδόν 500%.

Στην Ευρώπη καταγράφηκαν 71 κρούσματα το 2022, αριθμός που αντιστοιχεί στο συνολικό αριθμό των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν μεταξύ 2010 και 2021. Ο Δάγκειος πυρετός προκαλεί πονοκέφαλο, πόνο στην περιοχή των ματιών, της μέσης και των αρθρώσεων, πυρετό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αιμορραγία ή και θάνατο.

Σύμφωνα με τον βιολόγο δρ Σπύρο Μουρελάτο, επικεφαλής της εταιρείας «Οικοανάπτυξη» και πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταπολέμησης Κουνουπιών (EMCA) μέχρι τώρα η κατάσταση δεν φαίνεται να είναι ανησυχητική για την Ελλάδα σε ότι αφορά τον δείκτη επικινδυνότητας που σχετίζεται με ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια. Η πρώιμη όχληση από κουνούπια και η ζέστη που ανησύχησε τους υπόλοιπους ευρωπαίους δεν ισχύει για τη χώρα μας η οποία φέτος έχει κερδίσει «χρόνο» λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών παρά τις πολλές βροχοπτώσεις στις αρχές του καλοκαιριού.

Επίσης, οι δειγματοληψίες στο πλαίσιο του δικτύου παρακολούθησης για τον ιό του Δυτικού Νείλου στην Κεντρική Μακεδονία – όπου καταγράφεται και η συντριπτική πλειοψηφία των κρουσμάτων πανελλαδικά – δείχνουν χαμηλή οροθετικότητα σε σύγκριση με την περσινή χρονιά, που ήταν η τρίτη χειρότερη  με 33 θανάτους.

Φυσικά τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν μελλοντικά. Όπως επισημαίνει ο βιολόγος η εξέλιξη θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες του φθινοπώρου.

Από την άλλη πλευρά τα κουνούπια είναι χρήσιμα

Υπάρχουν πάνω από 3.500 είδη κουνουπιών στον κόσμο και δεν τσιμπάνε όλα τον άνθρωπο, είτε επειδή δεν ζουν σε μέρη που συχνάζουν οι άνθρωποι είτε επειδή προτιμούν άλλο είδος τροφής. Μόνο ορισμένα είδη θεωρούνται παράσιτα. Ποιον σκοπό όμως εξυπηρετούν στην πραγματικότητα τα κουνούπια;

Τα κουνούπια είναι επικονιαστές. Στην πραγματικότητα, η κύρια πηγή τροφής των κουνουπιών είναι το νέκταρ των λουλουδιών και όχι το αίμα. Όπως οι μέλισσες ή οι πεταλούδες, τα κουνούπια μεταφέρουν γύρη από λουλούδι σε λουλούδι καθώς τρέφονται με νέκταρ, γονιμοποιώντας τα φυτά και επιτρέποντάς τους να σχηματίσουν σπόρους και να αναπαραχθούν. Μόνο όταν ένα θηλυκό κουνούπι γεννά αυγά αναζητά ένα γεύμα αίματος για την πρωτεΐνη. Το αρσενικό τρέφεται μόνο με νέκταρ λουλουδιών και δεν τσιμπά.

Πέρα από την επικονίαση, τα κουνούπια αποτελούν μέρος της τροφικής αλυσίδας, χρησιμεύοντας ως σημαντικό θήραμα τόσο σε φτερωτή ενήλικη όσο και σε υδρόβια προνυμφική μορφή για πολλά άλλα άγρια ζώα, από λιβελούλες και χελώνες μέχρι νυχτερίδες και πουλιά.

Αν και ενοχλητικά για εμάς τους ανθρώπους, όπως όλα τα είδη που υπάρχουν, τα κουνούπια έχουν έναν σκοπό και έναν οικολογικό ρόλο να διαδραματίσουν.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Υπάρχουν φυσικοί τρόποι να μειώσουμε τα τσιμπήματα των κουνουπιών χωρίς να προκαλούμε αρνητικό αντίκτυπο σε άλλα είδη ζωής.

Οι ψεκασμοί με εντομοκτόνα ευρέος φάσματος μπορεί να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις μέλισσες, τις πεταλούδες και άλλα άγρια ζώα και πουλιά που τρέφονται με έντομα. Επίσης, οι ψεκασμοί αυτοί στοχεύουν επίσης σε ενήλικα κουνούπια, πράγμα που δεν είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση των πληθυσμών.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου λοιμώξεων ένας βιώσιμος τρόπος για τον έλεγχο των πληθυσμών κουνουπιών είναι η εξάλειψη ή έλεγχος των πηγών στάσιμου νερού όπου αναπαράγονται τα κουνούπια.

Ο ΕΟΔΥ έχει εκδώσει οδηγίες για την πρόληψη και την προστασία από τα κουνούπια. Μπορούμε, λοιπόν να λάβουμε μέτρα για να αποφεύγουμε τα τσιμπήματα όπως  και να μειώνουμε τα σημεία που αφήνουν τα αυγά τους στο σπίτι, την αυλή ή το χωράφι μας.

Τα μέτρα ατομικής προστασίας περιλαμβάνουν τη χρήση κουνουπιέρας ή τον ύπνο σε σκιερά ή κλιματιζόμενα δωμάτια, τη χρήση παραθύρων, τη χρήση ρούχων που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος και τη χρήση αντικουνουπικών.

Τα κουνούπια αφήνουν τα αυγά τους σε στάσιμα νερά. Στις αυλές, στα μπαλκόνια, στο σπίτι ή στο χωράφι μας δεν αφήνουμε στάσιμα νερά. Τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, αδειάζουμε  όλα τα αντικείμενα που μαζεύουν νερό όπως βαρέλια, κουβάδες, λεκάνες, πιάτα από γλάστρες κα. Απομακρύνουμε τα στάσιμα νερά από εγκαταλειμμένες δεξαμενές, συντριβάνια, πισίνες, υπόγεια, θεμέλια οικοδομών. Καθαρίζουμε τις υδρορροές, τα φρεάτια και τα λούκια από φύλλα και σκουπίδια.

https://www.youtube.com/watch?v=QKQ4qWPLQB0