Ακόμα δεν έχουν χαλαρώσει. Είναι η πρώτη τους συνέντευξη και το γραφείο του αρχηγού του Πολεμικού Ναυτικού δεν είναι και ό,τι βολικότερο για δύο νέους αξιωματικούς των υποβρυχίων. Κρατούν στα χέρια τους το λεύκωμα του Αλέξανδρου Μαδωνή και του Γεώργιου Μαστρογεωργίου. Εχει και αφιέρωση στον καθένα προσωπικά.

Του Γιώργου Τσακίρη από την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», 14 Ιουνίου 2010

«Είναι η ιστορία μας. Χωρίς αυτή δεν θα υπήρχαμε». Από τότε, πολλά άλλαξαν στα υποβρύχια, όχι όμως και στη ζωή των ανθρώπων που υπηρετούν σε αυτά. Οι κραυγές των καλαμαριών που γονιμοποιούνται και τους ξαγρυπνούν για μέρες παραμένουν ίδιες, όπως και η μυρωδιά της κλεισούρας.

Η ζωή στο υποβρύχιο είναι διαφορετική, αδιανόητη για τους περισσότερους στεριανούς, τρομακτική ακόμα και για τους καπετάνιους της επιφάνειας, συναρπαστική όμως γι’ αυτούς. Μια ζωή που, όπως μας την περιγράφουν ο διοικητής των υποβρυχίων πλοίαρχος Θανάσης Καρατζάς και ο κυβερνήτης του υποβρύχιου «Πόντος» πλωτάρχης Νίκος Φίλιας, δεν την αλλάζουν με τίποτα.

«Για τα υποβρύχια ή κάνεις ή δεν κάνεις». Και αυτό φαίνεται αμέσως καθώς σε όλη τη συνέντευξη ο ένας κόβει και ο άλλος ράβει. «Είμαστε μια ομάδα. Μόνο δύο έχουν το προνόμιο να έχουν τα δικά τους κρεβάτια. Ο κυβερνήτης που εκτελεί χρέη Θεού και ο μάγειρας που είναι ο Θεός. Ολοι οι άλλοι κοιμούνται ο ένας στο κρεβάτι του άλλου.

Η εντολή για κατάδυση σημαίνει τη μεταφορά του πληρώματος σε έναν άλλο κόσμο. Η επικοινωνία χάνεται στο βάθος της θάλασσας. Ούτε κινητά ούτε τηλεόραση ούτε δορυφορικά τηλέφωνα ούτε SMS και Διαδίκτυο. Αν τύχει και συμβεί κάτι θα το μάθεις όταν το υποβρύχιο αναδυθεί».

Μοιράζονται τα πάντα, ακόμα και τον αέρα. Μια φορά, μας λένε, μετά πολλές μέρες κατάδυση, τα δύο τρίτα του πληρώματος τέθηκαν σε αναγκαστική κατάκλιση για να περισσέψει οξυγόνο για τους υπόλοιπους μέχρι να βρουν την ευκαιρία να ανεβούν κοντά στην επιφάνεια και να βγάλουν στην επιφάνεια τον αναπνευστήρα. Ζουν σαν μια οικογένεια, χωρίς γυναίκες. Μια ανδροπαρέα, σε εκδρομή. «Αν τύχει να περνάμε από κάποιο τουριστικό μέρος, ανεβαίνουμε σε βάθος περισκοπίου και ρουφάμε τη ζωή μέσα από αυτό. Αν μάλιστα υπάρχει και παραλία κοντά με κόσμο, τότε δημιουργούνται ουρές στο περισκόπιο για μια ματιά».

Ο φόβος για τα πληρώματα των υποβρυχίων είναι κάτι που το διαχειρίζονται. Αλλά αν κάποιος πέσει θύμα του, «τον βάζουν στην τουαλέτα, που είναι το μόνο μέρος που κλειδώνει, μέχρι να ηρεμήσει». Η λέξη βυθίζομαι δεν υπάρχει και ευτυχώς η τεχνολογία έχει φροντίσει γι’ αυτό. Οπως λένε οι ίδιοι, τα ατυχήματα σε υποβρύχια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν ξεπερνούν τα τέσσερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Αρα είναι από τα πιο ασφαλή επαγγέλματα στον κόσμο.

Δεν είναι όμως και το πιο καθαρό. Σε όλα τα υποβρύχια η «μπόχα» διατηρεί τα πρωτεία. Είναι όμως και πλεονέκτημα. «Ξέρεις τι είναι να βρίσκεις θέση στον Ηλεκτρικό στις τρεις το μεσημέρι; Μπαίνεις τελευταίος στο βαγόνι και κυριολεκτικά αδειάζει». Το νερό είναι ελάχιστο και φτάνει – δεν φτάνει για ένα γρήγορο μπάνιο όταν τελειώσει η άσκηση.

Βρώμικοι ή καθαροί, τα πληρώματα των υποβρυχίων είναι περήφανα γι’ αυτό που κάνουν. «Είμαστε ένα αμιγώς επιθετικό όπλο. Εχουμε το πλεονέκτημα του αόρατου, πολύ καλά εκπαιδευμένου όπλου. Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί πρόκληση να είσαι αόρατος, αυτάρκης και δυνατός. Αυτό σε συνδυασμό και με τα διπλά χρόνια υπηρεσίας κάνουν τη δουλειά αυτή δελεαστική».

Τα πλοία, τα πληρώματα και οι ιδιαιτερότητες του Οπλου

«Εκ των γενομένων μέχρι τούδε δοκίμων του υποβρυχίου πλοίου Νόρδεμφελτ απεδείχθη ότι δύναται τούτο να βυθίζηται υπό το ύδωρ και να μένη επί ώρας υπ’ αυτό αλλ’ ούτε η διεύθυνσις αυτού υπό το ύδωρ απεδείχθη δυνατή ούτε η κίνησις και μετρίας καν ταχύτητος, ούτε η εξακόντισις ναρκών. Οθεν η χρησιμότης αυτού εν πολέμω φαίνεται σφόδρα αμφίβολος».

Του Γιώργου Κιούση από την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία»

Μπορεί να αγοράστηκε και να επανασυναρμολογήθηκε στον Ορμο Φαλήρου τον Μάρτιο του 1886 το πρώτο υποβρύχιο που παρήγγειλε η χώρα μας στη Σουηδία, εν τούτοις, όπως σημείωνε και πιο πάνω η «Εστία», ουδέποτε το σκάφος αυτό εντάχθηκε στο Ελληνικό Ναυτικό και παρέμεινε έως το 1901 να σαπίζει στην Ακτή Φαλήρου. Είχε προβλήματα με τη στεγανοποίηση του πυργίσκου, μεγάλη αστάθεια στην κατάδυση λόγω της θετικής πλευστότητας, με τον παραμικρό κυματισμό παρουσίαζε κλήσεις. (Εκατόν δεκατέσσερα χρόνια μετά η Ιστορία έμελλε να επαναληφθεί με το γερμανικό υποβρύχιο τύπου «Παπανικολής», που και αυτό «γέρνει».)

Ακολούθησαν τα γαλλικά «Δελφίν» και «Ξιφίας» το 1912 και το 1913 και ένα χρόνο μετά ιδρύεται ο «Σταθμός Καταδυομένων», η πρώτη ανεξάρτητη υπηρεσία υποβρυχίων με διοικητή τον αντιπλοίαρχο Στέφανο Παπαρρηγόπουλο, τον πατέρα των ελληνικών υποβρυχίων. Να σημειωθεί πως το 1912 το «Δελφίν» κατέπλευσε στο ορμητήριο του Μούδρου Λήμνου και συνενώθηκε με τον υπόλοιπο στόλο, εκτελώντας επιθετικές περιπολίες και την πρώτη τορπιλική επίθεση σε πολεμικές επιχειρήσεις στην παγκόσμια ιστορία. Τα μισά από τα 8 ελληνικά υποβρύχια που πήραν μέρος στις επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βυθίστηκαν από εχθρική δράση.

Ολα τα παραπάνω και πλήθος άλλων ιστορικών στοιχείων από το 1885 έως το 2010 περιέχονται στο λεύκωμα «Ελληνικά υποβρύχια» του Αλέξανδρου Μαδωνή και του Γεωργίου Μαστρογεωργίου, εκδόσεις «Κλειδάριθμος», στο οποίο εκτίθεται συνοπτικά η ιστορία των 29 ελληνικών υποβρυχίων με 305 φωτογραφίες και 30 σκίτσα-σχέδια.

Οπως σημειώνουν οι συγγραφείς, «με τη μετριοφροσύνη που επιβάλλουν τα συγκριτικά μικρά αριθμητικά μεγέθη σε σχέση με τα εντυπωσιακά μεγαλύτερα άλλων ναυτικών, αλλά και με περηφάνια για τη δυναμική τους παρουσία στις πολεμικές και ειρηνικές περιόδους του τόπου, παρουσιάζονται τα πλοία, η διαδρομή τους στο Ελληνικό Ναυτικό, οι άνθρωποι που τα υπηρέτησαν και τα υπηρετούν, το ιδιαίτερο πνεύμα του συγκεκριμένου όπλου και οι ξεχωριστές του παραδόσεις».

Αλλωστε, όπως είχε τονίσει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας για τους Ελληνες υποβρύχιους, «για να μπορείς να ζεις στο υποβρύχιο θέλει υψηλή εκπαίδευση, ιδιότητες χαρακτήρα οι οποίες δεν είναι συνηθισμένες, μεγάλη ψυχή, μεγάλη καρδιά και ένα μεγάλο όραμα».