Οι πρόσφατες καταγγελίες περί ψευτό-θαυμάτων σε ιερό ναό της Αττικής δεν αποτελούν φυσικά τωρινό φαινόμενο. Η εκμετάλλευση της ανθρώπινης απελπισίας, θρησκευτικής πίστης ή αφέλειας υπό την σκέπη κάποιου υπερβατικού θαύματος αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο που “ανθεί” στη χώρα υποβαθμίζοντας ουσιαστικά το βαθύτερο θρησκευτικό συναίσθημα της πλειοψηφίας του κόσμου. Οι “Χριστέμποροι”, όπως τους αποκαλούσε ο Νίκος Καζαντζάκης, στηριζόμενοι στην επιτακτική ανάγκη άμεσης λύσης, συνήθως ιατρικών προβλημάτων,  παρακάμπτουν την επιστήμη “προσφέροντας” την εύκολη λύση του “θαύματος” αυξάνοντας έτσι τη δημοφιλία και επισκεψιμότητα του χώρου τους με ότι προσωπικά ή οικονομικά οφέλη μπορεί να έχει κάτι τέτοιο.

Έτσι, εικόνες δακρύζουν, βγάζουν αίμα, χαμογελούν ή  μειδιούν, κωφάλαλοι ακούν και μιλούν, τυφλοί βλέπουν, χωλοί περπατούν κι όλα αυτά σε ένα σκηνικό που ομοιάζει έντονα με το θεατρικό έργο του Νίκου Ψαθά “Εταιρία θαυμάτων”. Θυμίζοντας την υπόθεση του έργου που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με τον ίδιο τίτλο, μια εικονική φιλανθρωπική οργάνωση που σκοπεύει να εκμεταλλευτεί ένα πλούσιο σε μετάλλευμα βοσκοτόπι δημιουργεί τον άγιο Βαλάντιο που “θεραπεύει” την μουγκή Μαρίκα Κρεββατά η οποία επαναλαμβάνει το κλασικό “Αβαβάου παπαπάου”…

Επιστέφοντας στην πραγματικότητα, που δεν απέχει πολύ από το σενάριο του Δημήτρη Ψαθά, διαπιστώνουμε ότι οι διαδικασίες καταγραφής “θαυμάτων” είναι εξαιρετικά απλές. Συνήθως κάποιος μέσα στην επίμαχη εκκλησία διαπιστώνει φωνακτά μια μέση τεράστια βελτίωση σε πρόβλημα υγείας του, οι πιστοί εκστασιάζονται φωνάζοντας “θαύμα- θαύμα” και πριν προλάβουν να εξετάσουν τι συμβαίνει προσκυνούν προσευχόμενοι ακολουθώντας το “πίστευε και μη ερεύνα”. 

Άλλη πρακτική είναι αυτή του ονείρου τη μεθοδολογία του οποίου θα παρακολουθήσουμε παρακάτω στηριζόμενοι σε υπόθεση που εξελίσσεται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα κάπου στην Πελοπόννησο.  

Τότε, όπως αναφέρει ρεπορτάζ της εποχής, σε όνειρο εμφανίζεται κάποιος που “αποκαλύπτει” πως κάτω από τη μονή “βρίσκεται ύδωρ το οποίο αν καταλλήλως τακτοποιηθεί θα προξενήσει πολλά καλά”. Ακολουθεί κινητοποίηση :“Την απαύριον γενομένου γνωστού του ονείρου μετέβη εργάτης μετά του μοναχού και κατασκεύασε τρεις λάκκους οίτινες επληρώθησαν αμέσως ύδατος”. Στο επόμενο όνειρο η Παναγία απαιτεί  αυτή τη φορά από το μοναχό να κάνει γνωστή την ύπαρξη του θαυματουργού νερού “απειλώντας” μάλιστα ότι αν δεν το πράξει “καταστροφή θα επέλθει εις αυτόν, το μοναστήρι και τους μοναχούς”.

Η συνέχεια αναμενόμενη όπως καταγράφει ο δημοσιογράφος :“Όλα αυτά αφηγούμενα εξωγκώθησαν υπό της φαντασίας, έφεραν εις τα πηγάς ταύτας πολλούς επισκέπτας, ηκούσθησαν δε και πολλές ιάσεις γνωστών προσώπων εκ της χρήσεως του νερού, ώστε ουδέν απίθανον εάν μάθητε, ότι την Κυριακήν πρωίαν μετέβησαν, όπως πίωσιν εκ του θαυματουργού νερού πλέον των δύο χιλιάδων προσώπων, οι δε επισκέπται  μέχρι σήμερον ανέρχονται εις πεντακιοχίλιους. Το θέαμα ήτο εξαίσιον και ωραίον. Άνδρες, γυναίκες, παίδες προσήλθον και προσήρχοντο εις το προσκύνημα αυτό. Έκαστος δε εξ αυτών, αφού ήπιεν όσο το δυνατόν περισσότερον ύδωρ, εκπλήρου εξ αυτού και μιαν ή δύο φιάλας, και ως αγιασμόν μετά πάσης εβλαβείας  μετέφερεν εις της οικίαν του”.        

Πλέον το “θαύμα” όχι μόνο είναι δεδομένο αλλά ο αρνητής του θεωρείται βλάστημος. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην παραπάνω, καταγράφονται και κάποια πρακτικά ζητήματα δημόσιας υγείας :στους ανοιγμένους λάκκους που κάποιοι πίνουν ή παίρνουν σπίτι τους το “θαυματουργό” νερό “εισέρχονται χείρες και πόδες ακάθαρτοι, πολλοί δε έλαβον εντός αυτών ολόκληρο λουτρόν. Άνθρωπος πάσχον στους πόδας προσήλθε και αυτός όπως κάνει το ποδόλουτρόν του προς θεραπείαν, αφού δε απέβαλλεν τα ρυπαρά ράκη, με τα οποία είχε τυλίξει τας χαίνουσας πληγάς του, έθεσε τους πόδας του εντός των λάκκων αφήσας αυτούς επ’ αρκετών”…

Άλλες φορές, λιγότερες, παρεμβαίνουν οι εκπρόσωποι της επιστήμης όπως διαβάζουμε σε απάντηση που στέλνει γιατρός σε δημοσίευμα εφημερίδας περί “θαύματος” :“Η περίπτωσις τυφλής θεραπευθείσης, αγγελθείσα εν τη “Ακρόπολη” της  χθες  είναι πάθησις γνωστοτάτη της σήμερον απανταχού του επιστημονικού κόσμου. Επομένως νομίζομεν είναι ανάξιον λόγου να γίνεται τόσο θόρυβος και πάταγος δι επιστημονικά ζητήματα καταστάντα πλέον κοινότατα και γνωστότατα”.

Ενδιαφέρον …χωροταξικά έχει το “θαύμα” που συμβαίνει τον Ιούλιο του 1930 που νομίζεται ;στην πλατεία Εξαρχείων… Όπως διαβάζουμε σε εφημερίδα της εποχής “Οι περίοικοι της πλατείας Εξαρχείων διατελούν εν συγκινήσει λόγω ενός θαύματος το οποίον έγινεν χθες εις την χάριν της εικόνος της Αγίας Ελεούσης που ανήκει σε κάτοικο της περιοχής”.  Χάρη στην εικόνα ο από εξαμήνου παράλυτος σε χέρια και πόδια, ξεγραμμένος από γιατρούς γιος της οικογένειας, αφού αλείφεται τρεις φορές με λάδι με το λάδι της εικόνας, μετά από μισή ώρα βγαίνει περπατώντας στην αυλή, τρώει μόνος του και του πέφτει ο πυρετός. “Όταν επιστέψαμε τάξαμε να το ντύσουμε καλογεροπαίδι για 40 ημέρες στη χάρη της Αγίας Ελεούσης”.

Νομίζουμε ότι δεν έχει νόημα η περαιτέρω καταγραφή κάθε είδους αντίστοιχων περιπτώσεων, αλλά είμαστε βέβαιοι ότι η επίκληση του θαύματος προς επιβεβαίωση της πίστης αποτελεί προσβολή στην ίδια την πίστη.   Έτσι κι αλλιώς μπορεί σύμφωνα με την παροιμία “Κάθε θαύμα και τρεις μέρες και το μεγάλο τέσσερις”, αλλά  τα κέρδη και η κοροϊδία φαίνεται να κρατούν περισσότερο…