‘Τα γεγονότα άλλοτε μικρά και ασήμαντα και άλλοτε μεγάλα και σημαντικά δεν σταματάνε ποτέ να συμβαίνουν και να αφήνουν τα ίχνη τους στον χωροχρόνο. Πολλά και από πολλούς περνούν απαρατήρητα και αχαρτογράφητα. Μερικά καταγράφονται ακροθιγώς.’ έγραψε και σωστά κατά την γνώμη μου ο Νίκος Τσίτσας στο βιβλίο του “Κούρνοβο: η απομυθοποίηση ενός σαμποτάζ”.

Ένα τέτοιο περιστατικό είναι και η δολιοφθορά στο Κούρνοβο από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Κι όσο κι αν διαφωνώ με την γραμμή Χανδρινού και την κατεύθυνση απαξίωσης της Εθνικής Αντίστασης, -όταν μάλιστα δεν το κάνουν για αντίστοιχες πράξεις σε άλλες ιστορικές περιόδους, γεγονός που δείχνει ιδεολογική χρήση της ιστορίας- αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί με θάρρος. Αλλά αποτίμηση της ιστορίας κατά το δοκούν γίνεται βλέπεις από όλες τις πλευρές με σκοπό τον μικροπολιτικό τοκισμό της.

Ναι ήταν απίστευτα ηρωική και πολύτιμη η Εθνική Αντίσταση για την Ελλάδα και όλη την Ευρώπη, αλλά ναι είχε και κάποιες κάκιστες στιγμές που εννοείται δεν την ακυρώνουν όσο κι αν προσπαθούν οι αντίπαλοι της. Αλλά όσο τις αντιμετωπίζουμε φοβικά εξαιτίας όσων ακολούθησαν στο μεταπολεμικό ελληνικό κράτος τόσο θα απέχουμε από το χρησιμότερο των εργαλείων για έναν καλύτερο κόσμο και εαυτό. Την αλήθεια και την αναζήτησή της.

Γιατί στο σιδηροδρομικό σαμποτάζ του Κούρνοβο, εκεί κοντά σχετικά στα Τέμπη, εγκλωβίστηκαν κι απανθρακώθηκαν στην σήραγγα μετά την έκρηξη έως και 600, κατά την Λη Σαράφη που επικαλείται πηγές, ανθρώπους.

Οι περισσότεροι αδειούχοι Ιταλοί αλλά κι ανάμεσα στα θύματα και 50 Έλληνες όχι συνεργάτες των κατακτητών αλλά φυλακισμένοι που μεταφέρονταν σιδεροδέσμιοι από τις φυλακές Αβέρωφ. Πολλοί ρημαγμένοι Ακροναυπλιώτες ανάμεσα τους. Κι ενώ οι 106 τραγικά εκτελεσμένοι στ’ αντίποινα που ακολούθησαν μνημονεύονται και σωστά, τους 50 που απανθρακώθηκαν χτυπημένοι από επιπόλαια ή υπέρμετρα φιλόδοξα συντροφικά χέρια δεν τους μνημονεύουμε όσο πρέπει.

Ο Τσίτσας δεν έγραψε το βιβλίο σε ιδεολογική υπηρεσία της άκρας δωσιλογικής δεξιάς, το έγραψε ως γιος 5 ετών μόλις τότε που έχασε τον αντιστασιακό πατέρα του.

Για τον κ. Τσίτσα και άλλους μελετητές, οι 50 νεκροί του Κουρνόβου αποτελούν μία λησμονημένη και υποβαθμισμένη πτυχή της ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης, σε σύγκριση με τα 106 θύματα από τα αντίποινα, κάτι εξίσου απαράδεκτο. “Αυτοί οι Έλληνες, άψαλτοι και αμνημόνευτοι, ενταφιάστηκαν, μαζί με τις αποτεφρωμένες σορούς των υπόλοιπων θυμάτων, Ιταλών και Γερμανών, σε κοινό τάφο, λίγο έξω από το βορεινό στόμιο της σήραγγας“

Παρόλο που πολλά σημεία παραμένουν εξαιρετικά θολά, το αποτέλεσμα του ολοκαυτώματος ήταν δυσανάλογο γιατί τα στοιχεία δείχνουν αποκατάσταση της κυκλοφορίας 1 με 2 ημέρες μετά. Βέβαια ο ΕΛΑΣ ίσως δεν γνώριζε πως μετέφερε πυρομαχικά και πως θα γινόταν πυρανάλωμα μες στην Γαλαρία. Αλλά αυτό κάνει την επιλογή ακόμη πιο αδικαιολόγητη (να χτυπάς αδειούχους που φεύγουν) αντί την γέφυρα του Ασωπού όπως πρότειναν και τελικά ανατίναξαν μόνοι τους οι Άγγλοι (παρέχοντας όμως τα εκρηκτικά για το Κούρνοβο) στο πλαίσιο του σχεδίου Animals και πήρε αρκετές βδομάδες για να επισκευαστεί προξενώντας αληθινό πλήγμα στον Άξονα. Η άποψη πως ο κίνδυνος ήταν μεγάλος αφού η τοποθέτηση μπορούσε να γίνει μόνο εντός της σήραγγας στην περίπτωση του Ασωπού διαψεύδεται εκ του αποτελέσματος κι από την εμπειρία της συνεργασίας στην περίπτωση του Γοργοποτάμου.

Ο Τσίτσας ως γιος χαρακτηρίζει “άδικη και αδικαιολόγητη την θυσία των 50” και προσθέτει πως το σαμποτάζ στο Κούρνοβο δεν ήταν μία θρυλική αντιστασιακή πράξη με περισσότερα κέρδη από ζημίες, αλλά απλώς μία δολιοφθορά “μεταξύ πλείστων” που αδιαφόρησε για ζωές ανθρώπων. Όσοι χρησιμοποιούσαμε στην παλιά γραμμή την γαλαρία, κάπου εκεί στον Άγιο Κων/νο δεν ήταν η σήραγγα του Κούρνοβο; θαρρώ ανατριχιάζαμε μπαίνοντας μέσα στο τούνελ.

Για την ιστορία, ανάμεσα στους εκτελεσμένους 106 του Νεζερού ήταν και ο Π. Πουλιόπουλος, ενώ στις μεγάλες διαδηλώσεις που ακολούθησαν στην Αθήνα (κάτι αξιομημόνευτο και πρωτοφανές για το σύνολο της κατοχικής Ευρώπης) με πρωτεργάτες τα εργατοϋπαλληλικά σωματεία και τη νεολαία της εποχής στα τέλη εκείνου του ματωμένου Ιούνη, μια 17χρονη από τον Κολωνό, η Ε. Παπαγεωργίου που κρατούσε τη ελληνική σημαία όταν την θέρισαν, ήταν ίσως η 1η, πάντως σίγουρα ανάμεσα στους πρώτους, νεκρούς από τους 40 συνολικά που έβαψαν με το δικό τους αίμα τους ματωμένους Αθηναϊκούς δρόμους.

Λίγες μόνο ημέρες αργότερα δολοφονήθηκαν από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους ακόμη 110 άτομα στη Θεσσαλονίκη, με τη συνήθη αγριότητα κι αμετροέπεα της φασιστικής λογικής των κατακτητών για τοπική δράση αντιστασιακών οργανώσεων.

Αλλά από όποια μεριά κι αν ήταν τα αδύναμα θύματα, για κάθε άνθρωπο με το μίνιμουμ της δημοκρατικής λογικής, και τότε -όπως και τώρα- είναι πάντα δικά μας.

Ή όπως έγραψε η Παϊζη:

Όχι κραυγές και κλάματα

ιερή σιγή να φέξει

το χώρο ετούτο που έπεσαν

οι Άγιοι 106″ έγραψε ο Γ. Ρίτσος.

Αλλά κάποτε σε αυτούς να συμπεριλάβουμε και τους 50 άλλους. Και σε έναν πολύ μακρινό κόσμο και καιρό να κλάψουμε και για τους 600…

Έτσι θα δικαιωθούν οι

“γερόντοι και ανταρτόπουλα

παιδιά της Ρωμιοσύνης

κάθε όνομα και ένα σπαθί

κ’ ένα άστρο αδελφοσύνης

ωσότου να ‘ρθει η Λευτεριά

στάρι κι ανθό να σπείρει

και το θλιμμένο Κούρνοβο

να στήσει πανηγύρι

κ’ οι 106 αδούλωτοι για πάντα αναστημένοι

φρουροί του δίκιου να ορθώσουν

μέσα στην οικουμένη”