Ημέρα της ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών σήμερα, και πολλοί Έλληνες στα τέλη 18ου με αρχές 19ου αιώνα ονειρεύονται να τη γιορτάσουν εκεί, μακριά από τη φτώχια της ελληνικής επαρχίας, συνέπεια της χρεοκοπίας του 1893 και της σταφιδικής κρίσης. Γνωρίζουμε πολλά για τους δεκάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας που μεταναστεύουν στην Αμερική εκείνη την περίοδο, αλλά ξέρουμε ελάχιστα για τις «καραβιές» των χιλιάδων που επιστρέφουν έντρομοι και εξαθλιωμένοι από τη «γη της επαγγελίας».

Αρχικά, όσοι καταφέρνουν να βρουν τα, πολλά, χρήματα για το υπερατλαντικό ταξίδι (σκληρή δουλειά, οικονομίες, κληρονομιά, πώληση πατρικής γης, τιμαλφών, προίκα κλπ), δεν είναι καθόλου βέβαιο ούτε ότι θα το πραγματοποιήσουν, ούτε ότι θα φτάσουν εκεί, ούτε ότι δεν θα επιστρέψουν σύντομα πίσω. Πολλοί από αυτούς πέφτουν θύματα δουλεμπορικών  κυκλωμάτων της εποχής, φτάνουν μόνο μέχρι κάποια ευρωπαϊκά λιμάνια περιμένοντας το πλοίο για την Αμερική που δεν έρχεται ποτέ. Προσπαθώντας να πατάξει το κύκλωμα η κυβέρνηση Θεόδωρου Δηληγιάννη ,απαγορεύει με αστυνομική διαταγή στα ταξιδιωτικά γραφεία Πειραιά να εκδίδουν απευθείας εισιτήρια για την Αμερική :«Το μέτρον εξήφθη προς προστασίαν των μεταναστών, οίτινες εξ αμαθείας παρασυρόμενοι υπ’ αγνώστων εταιριών, ερρίπτοντο εις τας μεγαλουπόλεις της Ευρώπης αναμένοντες την αναχώρησίν τους».

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης οι μετανάστες βιώνουν τον πρώτο ταξικό διαχωρισμό, αφού στον έλεγχο του Έλις Άιλαντ ακολουθείται διαφορετική διαδικασία για τους επιβάτες της Α και Β θέσης από αυτούς της Γ θέσης. Όσοι καταφέρνουν να αποβιβαστούν, βρίσκονται μπροστά στη πραγματικότητα του «αμερικάνικου ονείρου»: γκετοποίηση, μακροχρόνια συμβόλαια συνεργασίας με δουλεμπόρους σε σκληρές εργασίες, ελλιπή τροφή και διαμονή σε αποθήκες ανθρώπων. Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά ;Εκτός του ταξικού οι Έλληνες μετανάστες αντιμετωπίζουν την καχυποψία από τους ντόπιους –πρώην μετανάστες…- που τους κατηγορούν για την αύξηση της εγκληματικότητας,  ρατσιστικές επιθέσεις από την Κου Κλουξ Κλαν που θεωρεί ότι «Μια σταγόνα αμερικανικού αίματος αξίζει περισσότερο από το αίμα των Ελλήνων όλου του κόσμου», αλλά και από την Αμερικανική πολιτεία που στην έκθεσή της  «Dillingham Commission Report» το 1911 τους χαρακτηρίζει αμόρφωτους, με παράξενη γλώσσα, και κατώτερης ποιότητας ανθρώπους, με ότι συνεπάγεται αυτό για την αντιμετώπισή τους από το αμερικανικό κράτος.  

Έτσι, πολλοί από αυτούς παίρνουν το δρόμο της επιστροφής με όποιο τρόπο μπορούν :με τα ελάχιστα χρήματα που εξοικονομούν εκεί, παρακαλώντας, ή ως λαθρεπιβάτες στην ίδια τους τη πατρίδα. Ένα από τα πλοία της επιστροφής είναι το υπερωκεάνιο «Μωραΐτης» που το 1903 επαναπατρίζει στη Νάπολι 600 Ιταλούς, και στον Πειραιά 449 Έλληνες μετανάστες. Στις δηλώσεις που κάνουν οι τελευταίοι σε δημοσιογράφους λένε ότι επιστρέφουν λόγω των δύσκολών συνθηκών που συνάντησαν εκεί, και της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Ένα χρόνο μετά, τον Ιούλιο του 190, το θωρηκτό «Σπέτσες» επιστρέφοντας στην Ελλάδα επιβιβάζει σε αυτό από τη Μασσαλία 25 ξεχασμένους Έλληνες μετανάστες τους οποίος ο καπετάνιος βρίσκει «…επαιτούντας εις τας οδούς της Μασσαλίας, επειδή εις την Αμερικήν όπου μετέβησαν δεν εύρον ουδεμίαν εργασίαν». Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Εμπρός» που καλύπτει το θέμα, αναφέρει ότι «Η θέα των ανθρώπων αυτών οίτινες ονειροπόλησαν χιλιάδας δολαρίων μας επροξένησεν φρίκην», ενώ η συνέντευξη που παίρνει από ένα εξ αυτών, αποτελεί μνημείο απομυθοποίησης του αμερικανικού  ονείρου, και αξίζει να τη δημοσιεύσουμε αυτούσια:

«-Πως τα περάσατε στην Αμερικήν ;Αντί απαντήσεων μας έρριψε ένα βλέμμα άγριον.
-Δεν μας αφήνεις στα χάλια μας, δεν μας βλέπεις, τι μας ρωτάς;
-Με συγχωρείς, είμαι ανταποκριτής και θέλω να δώσω πληροφορίες εις την εφημερίδαν μου.
-Τότε αλλάζει φίλε μου, και σε παρακαλώ να γράψεις εις την εφημερίδαν σου για να διαβάσουν και να ανοίξουν τα μάτια τους εκείνοι που πρόκειται να φύγουν με την ελπίδα ότι θα βρουν στο δρόμο δολάρια. Νάτανε μαύρη η ώρα εκείνη που μου μπήκε στο ξερό μου το κεφάλι να πάω στην Αμερική. Δύο ημέρες είχαμε να βάλουμε ψωμί στο στόμα μας. Από πόρτα σε πόρτα ζητούσα ελεημοσύνη.
-Μα δεν είχατε συγγενείς ; Πως πήγατε εκεί;
-Συγγενείς, συγγενείς, τι να σου κάνουν και αυτοί. Τι νομίζεται ότι παίρνουν εκεί οι εργαζόμενοι ;Ένα δολάριο τη ημέρα. Τι να τους κάνει που τα έξοδα εκεί δε χωρατεύουν ;Ή μήπως ακούτε ότι πλούτισε ο τάδε και ο τάδε. Πλούτισαν λίγοι φίλε μου κατόπιν μεγάλης στερήσεως. Κι έτσι και εδώ στην Ελλάδα μπορεί κανείς να κάμει λεφτά.
-Πως ζουν οι δικοί μας ;
-Κακά και ψυχρά, 25-30  κάθονται σ’ ένα δωμάτιο. Το κρέας δεν το βλέπουν στα μάτια τους.
-Και πως καταφέρατε και φύγατε από την Αμερική;
-Με χίλια δυο παρακάλια και κλάματα στον καπετάνιο ενός φορτηγού που έφευγε για τη Μασσαλία αφού του υποσχεθήκαμε θα δουλεύουμε μέσα στο βαπόρι, και έτσι, ύστερα από άλλα βάσανα στη Μασσαλία, είχε την καλοσύνη ο κυβερνήτης των «Σπετσών» να μας φέρει εδώ».

^{_{Ανακοινώσεις του 1903 που επισημαίνει τι πρέπει να κάνουν οι υποψήφιοι μετανάστες για Αμερική για να γλιτώσουν από «τους όνυχας» των δουλεμπόρων της εποχής.}} 

^{_{Ανακοινώσεις του 1903 που επισημαίνει τι πρέπει να κάνουν οι υποψήφιοι μετανάστες για Αμερική για να γλιτώσουν από «τους όνυχας» των δουλεμπόρων της εποχής.}} 

^{_{«Τα βάσανα των μεταναστών. Επαίται εν Μασσαλία»…}} 

^{_{Εξέγερση των μεταναστών, όχι στη Μόρια, αλλά στην Πάτρα λόγω της πολυήμερης καθυστέρησης του ατμόπλοιου που θα τους μετέφερε στην Αμερική…}}

^{_{Επιστροφή στην Ελλάδα 449 μεταναστών από τις Ηνωμένες Πολιτείες : «Τους έδιωξε η πείνα» γράφει το ρεπορτάζ της εποχής…}}

^{_{Ένα από τα πλοία της «μεγάλης φυγής», που αξιοποιήθηκαν και για την «μεγάλη επιστροφή».}}