Με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας  επιχειρείται μια αποτίμηση του έργου του και της επιρροής του στις εξελίξεις του 20ου αιώνα.  Δύο εξαιρετικοί μελετητές, ο καθένας από τη δική του πλευρά, θα επιχειρήσουν να ρίξουν φως σε μια σειρά καίριων ερωτημάτων την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου, στις 7.15 μ.μ.

Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη,  είναι ομότιμη καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλοσοφίας και παιδαγωγικής της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. και συγγραφέας, και εξαιρετική γνώστης της ιστορίας της φιλοσοφίας και της κίνησης των ιδεών. Θα περιγράψει την εποχή που έζησε ο Μαρξ και τις βασικές αρχές του έργου του.

Ο Χρήστος Κεφαλής, συγγραφέας, θα παρουσιάσει το έργο και τη συμβολή του Μαρξ  από τη μαρξιστική πλευρά..

Το Σεμινάριο Ιστορίας λαμβάνει χώρα με επιτυχία στην Κηφισιά στο πλαίσιο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Δήμου, στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη) Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού.

Λίγα λόγια για τον Καρλ Μαρξ

Στις 5 Μαΐου του 1818 γεννήθηκε στο Τριρ της Γερμανία ο Karl Heinrich Marx σε μια φιλελεύθερη οικογένεια εκχριστιανισμένων Εβραίων. Στην ακαδημαϊκή του περιπλάνηση ως φιλόσοφος και δημοσιογράφος, ασχολήθηκε με πλήθος θεμάτων. Όμως αυτό που τον καθιέρωσε στην ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος και του επαναστατικού κοινωνικού κινήματος, είναι η διατύπωση της θεωρίας ότι η κινούσα αρχή της ιστορίας βρίσκεται στην υλική πλευρά της πραγματικότητας και στη σύγκρουση των αντιτιθέμενων κοινωνικών δυνάμεων.

Οι απόψεις του Μαρξ ήταν αυτές που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την ευρωπαϊκή σκέψη του 20ού αιώνα και σφράγισαν τις πολιτικές εξελίξεις στη Γηραιά Ηπειρο. Μέχρι σήμερα, το έργο του προκαλεί την αντίδραση των αυταρχικών αντιλαϊκών καθεστώτων. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το «Κομμουνιστικό μανιφέστο» παραμένει απαγορευμένο στην Τουρκία, ως κατάλοιπο-επιβίωση της εθνικιστικής αντικομμουνιστικής κληρονομιάς του κεμαλισμού.

Δημόκριτος και Επίκουρος

Ο Μαρξ σπούδασε νομικά, ιστορία και φιλοσοφία. Στο Βερολίνο συνδέθηκε με την ομάδα των αριστερών χεγκελιανών φοιτητών και καθηγητών του Μπρούνο Μπάουερ. Ο τίτλος της διδακτορικής του διατριβής ήταν «Για τη διαφορά της περί φύσεως φιλοσοφίας του Δημόκριτου και του Επίκουρου», όπου συγκρίνονταν οι διαφορές των ατομικών θεωριών των δύο αρχαίων φιλοσόφων. Από την ηλικία των 24 ετών άσκησε οξεία ριζοσπαστική πολιτική παρέμβαση ως διευθυντής της εφημερίδας «Rheinische Zeitung» (Εφημερίδα του Ρήνου), προκαλώντας την μήνιν των πρωσικών αρχών που είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο της εφημερίδας. Το πολιτικό περιβάλλον εκείνη την εποχή χαρακτηριζόταν από τον ακραίο γερμανικό απολυταρχισμό, που καλυπτόταν από μια επίφαση ψευδοκοινοβουλευτισμού.

Στη συνέχεια ο Μαρξ θα εγκατασταθεί στο Παρίσι, όπου ήρθε σε επαφή με τους Γάλλους σοσιαλιστές και ενστερνίστηκε το σοσιαλισμό. Από την εποχή αυτή χρονολογείται η βαθιά φιλία με τον Φρίντριχ Ενγκελς. Η δημόσια αντίθεσή του προς τον γερμανικό απολυταρχισμό θα επιφέρει την απέλασή του από τη Γαλλία. Θα εγκατασταθεί στις Βρυξέλλες, όπου θα εγκαταλείψει τη γερμανική υπηκοότητα και θα πάρει τη βελγική.

Tην περίοδο αυτή γράφει κάποια από τα σημαντικότερα κείμενά του, όπως την Κριτική της φιλοσοφίας του δικαιου του Χέγκελ, το Εβραϊκό Ζήτημα και τα Οικονομικά και φιλοσοφικά χειρόγραφα. Τα κείμενα αυτά αναδεικνύουν το πέρασμά του από την φιλοσοφική ανθρωπολογία στον επιστημονικό ανθρωπισμό. Διερευνά τη φιλοσοφία της εποχής του και εντοπίζει τις δομικές λειτουργίες που την ορίζουν. Όπως γράφει η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη στο εξαιρετικό βιβλίο της Ο κριτικός Μαρξ 1843-44: «Για τον Μαρξ… η κριτική δεν στοχεύει στην αποκατάσταση μιας ηθικής, όσο στην κατανόηση της υπάρχουσας πραγματικότητας, θεωρητικής και πρακτικής. Το ξεκαθάρισμα των πρακτικών και θεωρητικών αρχών που διέπουν την υπάρχουσα πραγματικότητα αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την επεξεργασία των εγκυρότερων μέσων προσέγγισής τους».

Το 1845 ο Μαρξ θα συγγράψει με τον Ενγκελς τη μελέτη «Η γερμανική ιδεολογία». Το 1847 θα ασκήσει κριτική στις απόψεις του Προυντόν με το έργο «Αθλιότητα της φιλοσοφίας» και λίγο πριν από τη μεγάλη αντι-απολυταρχική επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1848 στο Παρίσι, θα συγγράψει με τον Ενγκελς το «Κομμουνιστικό μανιφέστο». Κυνηγημένος για τις δημοκρατικές του ιδέες στη Γαλλία και τη Γερμανία, ο Μαρξ θα εγκατασταθεί στο Λονδίνο το 1849. Εκεί θα συγγράψει τα δύο σημαντικότερα έργα του: «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας»και «Το κεφάλαιο» και θα πρωτοστατήσει στη δημιουργία της «Διεθνούς Ενωσης των Εργατών» (1864).

Μετά την καταστολή της Παρισινής Κομμούνας, δηλαδή της εργατικής επαναστατικής κυβέρνησης που είχε δημιουργηθεί στο Παρίσι μετά την εξέγερση της εθνοφρουράς και των εργατών της πόλης (1871), θα συγγράψει το «Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία».