Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του Tvxs.gr
Σ’ έναν κόσμο που συνεχίζει να κινείται με υψηλές ταχύτητες, όταν εσύ κινείσαι με την όπισθέν αυτομάτως μένεις απελπιστικά πίσω. Αυτό συμβαίνει ακριβώς με την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ενώ οι περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν ξεπεράσει τις σημαντικότερες επιπτώσεις της κρίσης του 2008-9 κι έχουν αρχίσει, εδώ και χρόνια, να ανακάμπτουν, η Ελλάδα συνεχίζει να οπισθοδρομεί και να κατρακυλά προς την κόλαση της ύφεσης και της υπανάπτυξης. Του Γιώργου Στάμκου
Ads
«Η τραγωδία των γηρατειών δεν είναι που είμαστε γέροι, μα που οι άλλοι είναι νέοι». Όσκαρ Γουάιλντ, Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι
Το άνοιγμα της οικονομικής ψαλίδας
Πουθενά αυτό όμως δεν είναι πιο ξεκάθαρο απ’ ό,τι στον τομέα της οικονομίας. Από το 2008 η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε πορεία συνεχόμενης ύφεσης, που έφτασε στο μέγιστο βάθος της υποχώρησής της το 2013, με μια συνολική απώλεια του ελληνικού ΑΕΠ της τάξεως του -26%. Την ίδια περίοδο, ενώ και οι άλλες οικονομίες της Ευρωζώνης αρχικά (2008-9) υποχώρησαν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, στη συνέχεια ανέκαμψαν, έστω και αναιμικά, και αύξησαν το ΑΕΠ τους κατά μέσο όρο κατά 9%. Αυτό σημαίνει πως η ψαλίδα μεταξύ της οικονομίας της Ελλάδας με την υπόλοιπη Ευρώπη κατά την τελευταία εξαετία (2008-2013) άνοιξε τουλάχιστον κατά 35%, με την έννοια πως η χώρα μας έγινε αντίστοιχα φτωχότερη, όσο οι άλλες χώρες παρέμεναν σταθερές ή αύξαναν την οικονομική ισχύ τους.
Σε σχέση με το βιοτικό της επίπεδο η Ελλάδα κατρακύλησε από το σχεδόν 90% του μέσου όρου της Ε.Ε., που κατείχε το 2008, στο 70% στις αρχές του 2014, χωρίς να προσμετρηθεί επακριβώς και η επίπτωση του αποπληθωρισμού στην αγοραστική δύναμη του μέσου Έλληνα. Για να έχουμε μια πιο συγκεκριμένη εικόνα της απόκλισης, από το 2006 ως το 2012 η Ελλάδα είχε μια σωρευτική απώλεια του ΑΕΠ της τάξεως του -12,7%, ενώ κατά την ίδια περίοδο το μέσο ΑΕΠ όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξήθηκε κατά +5.6%. Με άλλα λόγια δε βλέπουμε απλώς την πλάτη των Ευρωπαίων εταίρων μας. Τρώμε και τη σκόνη τους καθώς εκείνοι συνεχίζουν να τρέχουν, ενώ εμείς κοντοστεκόμαστε λαχανιασμένοι.
Αν μάλιστα συγκρίνουμε αυτή την οικονομική κατάπτωση της Ελλάδας με την ταυτόχρονη εκρηκτική άνοδο των λεγόμενων αναδυόμενων οικονομιών, όπως για παράδειγμα της γειτονικής Τουρκίας -που παρά τα προβλήματά της είδε το ΑΕΠ της να αυξάνει κατά 20% από το 2010 ως το 2013- τότε η διαφορά της Ελλάδας με τον υπόλοιπο κόσμο μοιάζει να διευρύνεται, λες και κινούμαστε σε slow motion, ενώ οι άλλοι τρέχουν στον αυτοκινητόδρομο.
Απόκλιση σε όλα τα επίπεδα
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και των υψηλών ταχυτήτων η αργοπορία θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα. Δεν είναι μόνον ότι καθυστερούμε εμείς, αλλά κι ότι οι υπόλοιποι ταυτόχρονα προχωρούν μπροστά. Όποιος περάσει σε μια slow motion κατάσταση είναι καταδικασμένος να βλέπει συνεχώς τις πλάτες των άλλων, μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά. Δεν είναι μόνον η οικονομία και το βιοτικό επίπεδο που επηρεάζονται άμεσα, αλλά και όλοι οι τομείς της κοινωνικής, δημογραφικής, τεχνολογικής και πολιτιστικής ζωής της χώρας. Δυστυχώς η οικονομική καθυστέρηση παίρνει στο λαιμό της σχεδόν τα πάντα. Αυτή την περίοδο που η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός υπομένει το βάρος της υπερλιτότητας και της μακροχρόνιας ύφεσης, τίποτε δεν μένει ανεπηρέαστο, ενώ ανοίγει διαρκώς η ψαλίδα ανάμεσα στη χώρα μας, που πλέον Τριτοκοσμικοποιείται, και στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Αντί για σύγκλιση υπάρχει πλέον μια διευρυνόμενη απόκλιση σε όλα τα επίπεδα.
Εντελώς περιληπτικά: Στην Ελλάδα πέφτει το βιοτικό επίπεδο, γινόμαστε συνεχώς φτωχότεροι, ενώ οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι (πλέον ελαχίστων εξαιρέσεων) βλέπουν το επίπεδο τους να ανεβαίνει και να γίνονται πλουσιότεροι. Ενώ εμείς γερνάμε με πιο γρήγορους ρυθμούς, η γεννητικότητα πέφτει σταθερά και οι νέοι μεταναστεύουν, οι πιο αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. βλέπουν τον πληθυσμό τους να σταθεροποιείται και να αναζωογονείται με το “φρέσκο αίμα” των νέων μεταναστών της νότιας Ευρώπης. Ενώ εμείς γινόμαστε τεχνολογικά πιο καθυστερημένοι και “πρωτόγονοι”, καθώς δεν γίνονται πλέον σοβαρές επενδύσεις στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό της οικονομίας, οι άλλοι επενδύουν, εκσυγχρονίζονται και ακολουθούν την τεχνολογική πρωτοπορία.
Ως αποτέλεσμα εμείς γινόμαστε όλο και περισσότερο “δομικά μη ανταγωνιστικοί”, ενώ οι άλλοι διατηρούν και αυξάνουν επιθετικά τη “δομική” τους ανταγωνιστικότητα. Ενώ εμείς υποβαθμίζουμε συνεχώς την εκπαίδευσή μας, ειδικά τη Δημόσια, και περιορίζουμε τους πόρους για έρευνα κι ανάπτυξη, οι άλλοι φροντίζουν να της δίνουν την προτεραιότητα που της αξίζει και είναι αρκετά γενναιόδωροι στον τομέα της έρευνας κι ανάπτυξης.
Τα παραδείγματα αυτού του ανοίγματος της “τεχνολογικής ψαλίδας” είναι πάμπολλα. Για παράδειγμα οι ελληνικές εταιρείες, που παρέχουν υπηρεσίας internet, ρίχνουν τις ταχύτητές τους προκειμένου να μειώσουν το κόστος τους, με άλλα λόγια έχουμε ένα όλο και πιο αργό internet -βασικό εργαλείο ανάπτυξης στην εποχή μας. Τα δίκτυα και οι κόμβοι “σκουριάζουν” και δεν ανανεώνονται. Ο τεχνολογικός εξοπλισμός (είτε πρόκειται για υπολογιστές, είτε για κινητά τηλέφωνα) των επιχειρήσεων και των ιδιωτών απαρχαιώνεται και δεν ανανεώνεται.
Αυτό συμβαίνει δυστυχώς και στην ελληνική βιομηχανία, που συνεχίζει να βασίζεται σε απαρχαιωμένο εξοπλισμό, ενώ οι ανταγωνιστές της στην Ευρώπη αυτοματοποιούνται με την εισαγωγή ακόμη και ρομποτικής τεχνολογίας. Στο θέμα της παιδείας και της εκπαίδευσης τα πράγματα είναι ίσως ακόμη χειρότερα. Από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς; Για να μη γίνω κουραστικός αναφέρω απλά το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται όλο και λιγότερα ξεονόγλωσσα βιβλία στην ελληνική γλώσσα, κλείνοντας έτσι ένα ακόμη παράθυρο προς τον κόσμο.
Συνοπτικά ενώ εμείς γινόμαστε σε όλα τα επίπεδα πιο αργοί, πιο δυσκίνητοι και καθυστερημένοι, οι άλλοι συνεχίζουν να είναι πιο γρήγοροι, πιο ευέλικτοι και πιο πρωτοποριακοί. Ως αποτέλεσμα εμείς γινόμαστε πιο εσωστρεφείς και περιθωριοποιημένοι, ενώ οι άλλοι πιο εξωστρεφείς και πρωταγωνιστές τον εξελίξεων. Και το χάσμα μεταξύ μας μεγαλώνει καθώς ορισμένα πράγματα (θετικά ή αρνητικά) είναι αυτοτροφοδοτούμενα και κινούνται με γεωμετρική πρόοδο, κάτι που δύσκολα γίνεται κατανοητό από τους περισσότερους ανθρώπους, όπως σωστά επεσήμανε και ο φυσικός Al Bartlett: “Η μεγαλύτερη αδυναμία της ανθρωπότητας είναι η ανικανότητά της να κατανοήσει την εκθετική συνάρτηση”.
Τι έγινε εκείνο το τρένο που έβλεπε τα άλλα τρένα να περνούν…
Όλα αυτά, το γεγονός πως είμαστε καταδικασμένοι να διαδραματίζουμε έναν περιθωριακό ρόλο σε μια εποχή που η αργοπορία δε συγχωρείται, είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της καταστροφικής υπερλιτότητας που εφαρμόζουν οι ελληνικές κυβερνήσεις με βάση τα Μνημόνια και τις εντολές της Τρόικας. Είναι μια πολιτική που θέλει την Ελλάδα για τις επόμενες δεκαετίες, όχι απλώς “αποικία χρέους”, αλλά και περιθωριοποιημένη και υποβαθμισμένη σ’ όλα τα επίπεδα, με άλλα λόγια “εκτός συναγωνισμού”. Ουαί τοις ηττημένοις (Vae victis), που έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι…
Ωστόσο, παρά τα αλλεπάλληλα γρονθοκοπήματα που δεχόμαστε ως λαός και κοινωνία, ακόμη δεν μας έβγαλαν “νοκ άουτ”. Δεν είμαστε ακόμη καταδικασμένοι. Μπορεί να γίναμε πλέον αργοί αλλά όχι και ηλίθιοι. Αν έχουμε μια στοιχειώδη εξυπνάδα, πράγμα που θέλω να πιστεύω, έχουμε πάντα μια δεύτερη ευκαιρία. Οι έξυπνοι είναι στην ουσία οι άνθρωποι που μετατρέπουν το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα, δεν αισθάνονται ποτέ στριμωγμένοι και δίχως επιλογές (όσο κι αν οι άλλοι υποστηρίζουν πως δεν υπάρχουν επιλογές: ΤΙΝΑ).
Τίποτε δεν έχει χαθεί ακόμη. Οι δημιουργικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας και οι πολιτικές δυνάμεις της ανατροπής θα πρέπει να συμπτύξουν ένα ισχυρό μέτωπο κοινής λογικής και κοινωνικής σωτηρίας, που θα βάλει αρχικά έναν φραγμό στην περαιτέρω οπισθοδρόμηση, θέτοντας ταυτόχρονα σε εφαρμογή ένα πολυεπίπεδο σχέδιο ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της χώρας. Κι αυτό όχι αύριο, αλλά σήμερα, το 2014. Αυτή είναι ίσως και η μόνη σοβαρή επιλογή που έχουμε, αν δε θέλουμε να χάσουμε οριστικά το τρένο των εξελίξεων και να γίνουμε σαν εκείνο το τρένο που, όπως λένε και οι στίχοι του φίλου μου Γιάννη Αγγελάκα, “έβλεπε τα άλλα τρένα να περνούν”…
*Ο Γιώργος Στάμκος (stamkos@post.com) είναι συγγραφέας και δημιουργός του περιοδικού Ζενίθ (www.zenithmag.wordpress.com).
Στην Ελλάδα τα ΜΜΕ που στηρίζουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χρημαδοτούνται από το ... κράτος. Tο tvxs.gr στηρίζεται στους αναγνώστες του και αποτελεί μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες φωνές στη χώρα. Mε μια συνδρομή, από 2.9 €/μήνα,ενισχύετε την αυτονομία του tvxs.gr και των δημοσιογραφικών του ερευνών. Συγχρόνως αποκτάτε πρόσβαση στα ντοκιμαντέρ και το περιεχόμενο του 24ores.gr.
Δες τα πακέτα συνδρομών >