Την Κυριακή (9/7) συμμετείχα σε μια συζήτηση, προσκεκλημένη του 24ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ, με θέμα τον ρατσισμό στον δημόσιο λόγο.

Όσα είπαμε οι συμμετέχουσες και συμμετέχοντες δημοσιογράφοι (Ελευθερία Κουμάντου, Λουκάς Σταμέλλος, Χιμπάι Αρμπίντε Αζά), ο καθηγητής παιδαγωγικής Πέτρος Χαραβιτσίδης, αλλά και ο εκπρόσωπος του Κυριακάτικου Σχολείου Μεταναστών Θανάσης Κούρκουλας, επιβεβαιώθηκαν από την έρευνα του Πανεπιστημίου της Τουλούζης που βγήκε την επόμενη μέρα στη δημοσιότητα και διαπιστώνει την επέκταση και την νομιμοποίηση πλέον, του ακροδεξιού λόγου στον δημόσιο διάλογο. Με αυτή την αφορμή, μεταφέρω στο tvxs την ομιλία μου, στην οποία επιχειρώ να καταγράψω τη μετακύλιση του ΧΑυγίτικου λόγου στα ΜΜΕ και την πολιτική εξουσία.

Ο ρατσισμός στον δημόσιο λόγο, δεν είναι ένα μέρος του προβλήματος, είναι συχνά η πηγή του. Κι αυτό γιατί αφενός «Λόγος» είναι «κοινωνική πρακτική» και αφετέρου έχουμε ήδη έρευνες που αποδεικνύουν πως η ρατσιστική ρητορική που αναπτύσσεται θεσμικά, από μέρος του πολιτικού κόσμου, από ΜΜΕ, από στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, από την Εκκλησία και άλλους θεσμικούς φορείς και προβεβλημένα στελέχη, συμβάλλει καθοριστικά στην εδραίωση της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας. Δεν είναι με άλλα λόγια μόνο οι θεσμικές ρατσιστικές πρακτικές, αλλά κι ο ίδιος ο θεσμικός ρατσιστικός λόγος που νομιμοποιεί τη ρατσιστική βία.

Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τη μετάλλαξη του θεσμικού λόγου με ρατσιστικά χαρακτηριστικά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Πως οι ρατσιστικές αναφορές ή υπαινιγμοί, έγιναν λόγος με πεντακάθαρα ρατσιστικά, αλλά και ναζιστικά όπως θα δούμε παρακάτω, χαρακτηριστικά καθώς ο ναζιστικός λόγος δεν είναι παρά ο ρατσιστικός, εμπλουτισμένος με κοινωνικό δαρβινισμό.

Το παράδειγμα των προσφύγων προσφυγισσών και μεταναστών μεταναστριών, είναι ίσως το ενδεικτικότερο. Στην αρχή ήταν οι «παράνομοι» μετανάστες, μετά «παράτυποι», μετά οι «λαθρομετανάστες» που κουβαλούν ασθένειες, μετά οι «λαθροεισβολείς», κατόπιν σκέτο «εισβολείς» και σήμερα «αιτία του υβριδικού πολέμου». Κάπως έτσι φτάσαμε να είναι νομιμοποιημένος σε ένα κομμάτι της κοινωνίας ο θεσμικός ρατσιστικός λόγος και οι επακόλουθες πρακτικές, όπως το έγκλημα της Πύλου, οι δολοφονίες μεταναστών από την ΕΛ.ΑΣ -όπως δολοφονία του 20χρονου Σύριου-, η δολοφονίες των Ρομά, τα pushbacks, οι απαγωγές προσφύγων κ.α. Χώρια τα στρατόπεδα συγκέντρωσης από την Τουρκία έως τη Μόρια, τη Ζούγκλα του Καλαί στη Γαλλία και τις ουρές εξαθλιωμένων συνανθρώπων στην Ολλανδία, της οποίας η κυβέρνηση πέφτει αυτές τις μέρες, εξαιτίας διαφωνιών των κυβερνητικών εταίρων πάνω στην πολιτική ασύλου.

Για να κατανοήσουμε πως φτάσαμε να ακούμε από στελέχη της ίδιας της ελληνικής κυβέρνησης τα παραπάνω, πρέπει μοιραία να κάνουμε μια στάση στο πότε και στο πως η ρατσιστική ρητορική της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής, μετακυλίστηκε στα ΜΜΕ και σχεδόν ταυτόχρονα σε τμήμα  της κατεστημένης ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Από τις πρώτες μέρες των πογκρόμ της ΧΑ εναντίον προσφύγων και μεταναστών στον Άγιο Παντελεήμονα, τα ΜΜΕ προβάλλουν εντατικά τη ΧΑ. Το νεοναζιστικό μόρφωμα γίνεται το νέο μιντιακό φαινόμενο. Οι «λαθραίοι» και η εγκληματικότητα γίνονται συνώνυμο της μετανάστευσης. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ τράβηξαν σαν έτοιμα από καιρό μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο «εμείς» και στο οι «άλλοι». Εδώ να παρατηρήσουμε πως η χρυσαυγίτικη γλώσσα δεν μεταφέρθηκε ιδιαίτερα εξευγενισμένη στα ΜΜΕ. Η ΧΑ μιλούσε «υπανθρώπους τριτοκοσμικούς, τρισάθλιους που κουβαλούν κάθε λογής αρρώστιες» και τα ΜΜΕ για «υγειονομική βόμβα». Η πολιτική ηγεσία μίλησε για «επιχειρήσεις σκούπα για την πάταξη της λαθρομετανάστευσης και της εγκληματικότητας» αλλά και για «προσπάθεια να καθαρίσει κάθε δραστηριότητα και φαινόμενα που υπάρχουν στο κέντρο της Αθήνας». Πόσο απέχει αυτή η ρητορική από το «να ξεβρωμίσει ο τόπος της ναζιστικής ΧΑ»;

Ο θεσμικός ρατσισμός, εκφράζεται και μέσα από πολιτικές που δυσχεραίνουν την πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα. Πως εκφράστηκε στον δημόσιο λόγο αυτό από στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη;

Φράσεις όπως «πρέπει να διαφυλάξουμε τα σύνορα μας» που ειπώθηκαν και από τα χείλη της προέδρου της δημοκρατίας συνεπάγονται ταυτόχρονα την απαξίωση των δικαιωμάτων των προσφύγων. Είναι οι «ξένοι», οι «εχθροί», οι «αλλόθρησκοι», οι «αλλότριοι», η «απειλή για το έθνος, τη θρησκεία, τις γυναίκες και τα παιδιά μας», είναι άνθρωποι που δεν αξίζουν να έχουν δικαιώματα, είναι εκείνοι των οποίων τα δικαιώματα απειλούν τα δικά μας, είναι εκείνοι που το ίδιο το κράτος αφήνει να πνιγούν μεσοπέλαγα επανειλημμένα.

«Οι πρόσφυγες είναι ο εχθρός που ήταν για τους ναζί οι εβραίοι, οι κομμουνιστές, τα άτομα με αναπηρία. 50 χρόνια μετά το ναζιστικό έγκλημα, νιώθουμε την αναβίωση ενός νέου εγκλήματος, του μεγάλου εγκλήματος της εποχής, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού από το τείχος του Μεξικού έως αυτό του Έβρου με μια κλιμάκωση τρομακτική» όπως μου είπε ο εβραίος, μαρξιστής, ακτιβιστής καλλιτέχνης Ούντι Αλόνι μιλώντας στο tvxs.

Στην προσπάθεια μου να σταχυολογήσω φράσεις ρατσιστικής και ναζιστικής χροιάς στον δημόσιο λόγο, παρατηρώ πως τον τόνο έδωσε ο θεσμικός ρατσιστικός λόγος και δη τα πολιτικά χείλη. Η δε κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν εκείνη που νομιμοποίησε χωρίς καμία ενοχή τον ρατσιστικό λόγο.

Η ΧΑυγίτικη ρητορική στο στόμα της πολιτικής εξουσίας

Πριν ακούσουμε τον αθλητή Αλέκο Αλεξανδρή να λέει «Σε ενοχλεί που τρώω χοιρινό εισβολέα;».

Πριν γίνουν οι πρωτοφανείς εθνικιστικές καταλήψεις σε σχολεία, προτού ο πρόεδρος των Επαγγελματιών του Ιστορικού Κέντρου της Θεσσαλονίκης, Χρήστος Νικολόπουλος πει «θα θάψουμε τους Πακιστανούς στην πλατεία Αριστοτέλους τον τόνο είχαν δώσει οι πολιτικοί, υπουργοί, βουλευτές, πρωθυπουργοί. Ας θυμηθούμε φράσεις που κατέκλυσαν και κατακλύζουν τη δημόσια σφαίρα, από τις τηλεοράσεις και τον τύπο έως τα social media.

Ο Αντώνης Σαμαράς καλούσε να «ανακαταλάβουμε τις πόλεις μας», η Ραχήλ Μακρή έγραφε στο twitter «Πάρε τον πούλο και πίσω την ελληνική ιθαγένεια», o Μπογδάνος ζητούσε «να πάνε στα ξερονήσια» οι πρόσφυγες.

Έτσι φτάσαμε σήμερα , ο Σπήλιος Κρικέτος υποψήφιος ΝΔ να δηλώνει ότι οι νεκροί της Πύλου «θα έκλεβαν», «δεν θα δούλευαν» και θα τριγυρνούσαν στην Ομόνοια, αν ζούσαν.

Ο Θανάσης Δαβάκης βουλευτής ΝΔ , προκάλεσε λέγοντας «Απαγορεύω στους γύφτους να με ψηφίζουν!». Ο κ. Βρούτσης υπουργός της ΝΔ αναρωτήθηκε: «Τι θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να πούμε; Έλληνα φορολογούμενε πλήρωνε όλοι οι κατατρεγμένοι της γης και όσοι ήρθατε στην Ελλάδα από το Πακιστάν, το Μαρόκο, την Αλγερία, ελάτε και όσοι δουλέψετε εδώ θα παίρνετε την εθνική σύνταξη»

Ο Γιάννης Οικονόμου, κυβερνητικός εκπρόσωπος, κάλεσε να έρθουν ελεύθερα στη χώρα οι πρόσφυγες από Ουκρανία (μόνο).

Ο Άδωνις Γεωργιάδης διευκρινίζει: «Δεν έπαψα να χρησιμοποιώ τον όρο “λαθρομετανάστης”. Δεν είναι πρόσφυγες όλοι οι μετανάστες, είναι εισβολείς και “Σκληροί μουσουλμάνοι”».

Ο Μάκης Βορίδης υπογράμμισε πως «δεν δικαιούνται οι παράνομοι μετανάστες ανθρωπιστική βοήθεια»

Προσθέτω τα μισαλλόδοξα κηρύγματα της Εκκλησίας όπως εκείνο του Άνθιμου. Αλλά και τις ξενόφοβες εξάρσεις και την ανοιχτή προτροπή του Mητροπολίτη Θεσσαλονίκης σε βιαιοπραγίες κατά των προσώπων και πραγμάτων συγκεκριμένης ομάδας. Και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.

Δεν είναι μόνο οι πρόσφυγες όμως δέκτες της ρατσιστικής ρητορικής

«Δεν επιθυμούμε αυτό το είδος οικογένειας να είναι το πρότυπο για την ελληνική κοινωνία. Εμείς υπερασπιζόμαστε την παραδοσιακή οικογένεια» είπε ο βουλευτής του κόμματος «Ελληνική Λύση», Παύλος Σαράκης, σχετικά με τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών. Ρατσιστικά παραληρήματα ακούσαμε από τον Κωνσταντίνο Κυρανάκη κατά των Ρομά που «Βιάζουν και πουλάνε παιδιά» κατά την άποψη του βουλευτή.

Ο κ. Κατσίκης επίσης βουλευτής αναρωτήθηκε : «Μπορεί ένας τρανσέξουαλ να είναι παιδαγωγός; Μπορεί ένας γκέι να είναι μπέιμπι σίτερ; Μπορεί; Ρωτάω;».

Ο κ. Νικολόπουλος σκόρπισε αποτροπιασμό γράφοντας στο twitter «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ-ΚΡΑΤΩΝ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ …. ΠΟΥΣΤΑΡΙΩΝ !!! Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου αρραβωνιάστηκε με τον αγαπημένο του !!» ενώ ο κ. Μπαλάσκας που έδινε συμβουλές σε επίδοξους βιαστές πως να ομολογούν για να πέσουν στα μαλακά, δεν έχει επιτεθεί λίγες φορές στα δικαιώματα των γυναικών που εκείνες «πρέπει να προσέχουν».

Αν θέλουμε να βγούμε από τη χώρα έχουμε πλήθος τέτοιων παραδειγμάτων από τις δηλώσεις του Τραμπ που έδωσε προτεραιότητα ασύλου στους χριστιανούς και απέσυρε από τη χώρα το παγκόσμιο σύμφωνο για πρόσφυγες και μετανάστες, έως εκείνη του φιλελεύθερου, δήθεν κεντρώου Μακρόν, που δήλωσε ότι θέλει μια Γαλλία «..που να μην είναι πολύ ελκυστική για τους πρόσφυγες» στη χώρα που επίσης η αστυνομία δολοφονεί μετανάστες. Αλλά και ο Σαλβίνι, που εκτός από τις προσφυγοκτόνες πολιτικές του, δήλωσε ότι θα έστελνε εκσκαφέα στους Ρομά.

Η στοχοποίηση του αλληλέγγυου λόγου

Η ρατσιστική ρητορική εκφράζεται όμως ταυτόχρονα με τη στοχοποίηση και του αλληλέγγυου λόγου, κι εδώ πρωτοστατεί η Ελλάδα.

Δεν διώκονται μόνο οι πρόσφυγες αλλά και όσοι – ες τους υπερασπίζονται. Η ποινικοποίηση των αλληλέγγυων πολιτών, ακτιβιστών, δικηγόρων, μπορεί να επισφραγίστηκε με το νομοσχέδιο Μηταράκη, ενισχύεται ωστόσο καθημερινά με τη ρητορική μίσους ενάντια σε αλληλέγγυους. Το παράδειγμα του διασώστη Ιάσονα Αποστολόπουλου, είναι ενδεικτικό.

Ο ακτιβιστής που συνεχίζει παρά τις πιέσεις το έργο του, στοχοποιήθηκε ως προδότης του έθνους από τον Μπογδάνο με αποτέλεσμα να ματαιωθεί η βράβευσή του από την ΠτΔ, αλλά και από τον τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο κ. Οικονόμου. Μέχρι σήμερα δέχεται απειλές θανάτου από ακροδεξιούς λογαριασμούς στα σόσιαλ. Προδότης όμως χαρακτηρίστηκε ούτε λίγο ούτε πολύ από τον κ. Οικονόμου και την κ. Βόζεμπεργκ και ο ευρωβουλευτής Στ. Κούλογλου γιατί κάλεσε τον Ιάσονα στο Ευρωκοινοβούλιο και «..τον κοιτούσε με προσοχή στα μάτια»!

Δεν θα ξεχάσω την ημέρα που είδα και το όνομα μου μαζί με τη φωτογραφία μου να φιγουράρει σε εθνικιστικό διαδικτυακό έντυπο, με τον τίτλο «Βούτυρο στο ψωμί του Ερντογάν το ρεπορτάζ ελληνίδας δημοσιογράφου». Επρόκειτο για ρεπορτάζ με συνεντεύξεις από κατοίκους της Λέσβου που αποκάλυπταν τις απαγωγές προσφύγων το οποίο είχε αναδημοσιεύσει τούρκικη εφημερίδα. Ένα δημοσίευμα ήταν ικανό να με ταράξει. Ούτε μπορώ να διανοηθώ πως αισθάνεται ο Ιάσονας και αυτό το σημειώνω γιατί θεωρώ πως υπάρχει ανάγκη το κίνημα να πλαισιώσει πιο δυναμικά και έμπρακτα τους ακτιβιστές που στοχοποιούνται εξαιτίας της προσφοράς τους.

Η θεσμική επίθεση ενάντια στους αλληλέγγυους από την ίδια την κυβέρνηση και πλήθος ΜΜΕ, πολλαπλασίασε και νομιμοποίησε στην κοινωνία την ΧΑυγίτικη φράση που είχαμε πρωτακούσει από την κ. Ζαρούλια «όποιος τους θέλει ας τους πάρει σπίτι του». Δεν το ακούμε πια μόνο από ΧΑυγίτες, έχει γίνει επωδός και χρησιμοποιείται κατά κόρον από πολίτες που τοποθετούνται από την κεντροαριστερά έως την άκρα δεξιά.

Εσείς δεν θα καταδικάσετε τους πρόσφυγες;

Τα κυρίαρχα ΜΜΕ υπερπροβάλλουν τον ρατσιστικό λόγο χωρίς οι δημοσιογράφοι να εντοπίσουν και να σχολιάσουν ως οφείλουν σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας. Μεγάλο μέρος συναδέλφων υπερθεματίζουν ρατσιστικά, υποθάλπουν τον ρατσισμό και κάποιοι εγκαλούν μάλιστα πολιτικά πρόσωπα αν δεν στρίψουν το τιμόνι άκρως ρατσιστικά.

Αξίζει να σημειώσουμε τις αντιφάσεις, ή μάλλον τη διγλωσσία του πολιτικού και μιντιακού συστήματος.

Life style εκπομπές πρωτοστάτησαν στο me too, αντιμετωπίζοντας τα θύματα με προστασία και τηρώντας τον κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Ήταν οι ίδιες εκπομπές που μόλις έσβησαν τα φώτα του metoo, φιλοξένησαν τους «τοξικούς πατεράδες» το λεγόμενο λόμπι της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, αγκάλιασαν τις ομάδες που δηλητηριάζουν με τον ρατσιστικό τους λόγο από τους «εισβολείς» πρόσφυγες έως τις «φεμιναζί» γυναίκες και τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας που «ας κάνουν ό,τι θέλουν στο κρεβάτι τους αλλά όχι μπροστά μας».

Ο πρωθυπουργός που επαίρεται ότι για πρώτη φορά έβαλε στην κυβέρνηση του ΛΟΑΤΚΙ άτομα και υπόσχεται γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια, είναι ο ίδιος άνθρωπος που είπε ότι η κοινωνία δεν είναι έτοιμη για τέτοιες μεταρρυθμίσεις και είναι οι υπουργοί του που διαχωρίστηκαν και είπαν όχι στον γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια. Είναι ο ίδιος που προώθησε το νομοσχέδιο Τσιάρα, τα αποτελέσματα του οποίου είναι τραγικά για μητέρες και παιδιά, νομιμοποιώντας ομάδες που εκφράζουν την alt right ρητορική αποκαλώντας «αποξενώτριες» και «φεμιναζί» τις θηλυκότητες που κατά τη γνώμη τους πρέπει να κάτσουν σπίτι να μεγαλώνουν τα παιδιά τους και να ανέχονται κακοποιητές. Ο ρατσιστικός λόγος ενάντια στις θηλυκότητες καλπάζει και έχει ήδη διαποτίσει μεγάλο μέρος της κοινωνίας, τη στιγμή που καταργείται η θεσπισμένη το 1986 ΓΓ Ισότητα των φύλων. Ένας θεσμός που έχει καταγραφεί ως νίκη του φεμινιστικού κινήματος.

Τέλος θα ήθελα να επισημάνω, ότι ο ρατσιστικός και ναζιστικός λόγος έχει ταξική απεύθυνση. Δεν αποτελεί «υγειονομική βόμβα» ούτε χαρακτηρίζεται ως «εισβολέας» ο μουσουλμάνος επενδυτής, δεν δέχονται επιθέσεις οι πολυεκατομμυριούχοι που αγοράζουν διαμερίσματα και γη για να αποκτήσουν τη χρυσή βίζα. Ο «ξένος» είναι επικίνδυνος όταν είναι φτωχός όμως ο φτωχός αν και έλληνας θα γίνει δέκτης διάκρισης μόνο και μόνο γιατί είναι φτωχός. Θυμόμαστε την περίφημη φράση του Μητσοτάκη για τα παιδιά του Περιστερίου που δεν χρειάζεται να σπουδάσουν, ας γίνουν ψυκτικοί.

Πάρα ταύτα όμως, ο φτωχοποιημένος πληθυσμός από την Αμερική έως τη γηραιά ήπειρο φαίνεται να υποθάλπει παρέα με τη μεσαία και την κυρίαρχη τάξη τη ρατσιστική ρητορική και πρακτική. Κι εδώ πρόκειται για μια νίκη της ακροδεξιάς και της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που κατάφεραν να οικειοποιηθούν τη γλώσσα μας, τη γλώσσα της υπεράσπισης των δικαιωμάτων, για τους δικούς όμως σκοπούς.

Έτσι μπορεί σήμερα η Λεπέν να ανοίγει το κουτί της Πανδώρας του εθνο-φεμινισμού, υποστηρίζοντας πως μάχεται για τα δικαιώματα των λευκών γυναικών που κινδυνεύουν από τους μουσουλμάνους. Ομοίως οι πρόσφυγες γίνονται και στις δύο άκρες του ατλαντικού απειλή για τα δικαιώματα και τα προνόμια των λευκών δυτικών (τι κι αν δεν έχουν να φάνε).

Οι φεμινίστριες απειλούν τα προνόμια των λευκών ανδρών και των οπαδών της θεωρίας του αγέννητου παιδιού, τα άτομα με αναπηρία απειλούν εξαιτίας της μοριοδότησης τους στην εργασία, τα δικαιώματα των υπολοίπων εργαζομένων, η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα απειλεί τα δικαιώματα των Χριστιανών και των υπέρμαχων της παραδοσιακής πυρηνικής οικογένειας. Η alt right ρητορική, έχει υφανθεί αριστοτεχνικά πάνω στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των προνομιούχων.

Όπως μου είπε πρόσφατα σε μια συνέντευξη ο γνωστός ισραηλινός αμερικανός ακτιβιστής καλλιτέχνης και μαρξιστής Udi Aloni «Η ακροδεξιά και ο νεοφιλελευθερισμός κατάφερε να πάρει και εβραίους μαζί του παρά τη μνήμη του ναζιστικού εγκλήματος. Γιατί τους έπεισε ότι τώρα ανήκουν στην τάξη των προνομιούχων λευκών. Δίνουν δικαιώματα σε ομάδες για να τους στρέψουν εναντίον άλλων».

Το μεγάλο ερώτημα στο οποίο πρέπει να σκύψουμε είναι πώς απαντάμε σε αυτήν την ενορχηστρωμένη από θεσμικά κέντρα ακροδεξιά επίθεση. Πώς δημιουργούμε το αντίβαρο πριν να διαποτιστούν με το δηλητήριο του ρατσιστικού λόγου (άρα και των κοινωνικών πρακτικών) οι νεότερες γενιές. Ειδικά σήμερα στην Ελλάδα του 14% της ακροδεξιάς εντός του κοινοβουλίου, του 40% μιας κυβέρνησης, που έχει πρωτοστατήσει στη ρατσιστική ρητορική και πρακτική αλλά και στη ρητορική μίσους.