Ο εφιάλτης που εκτυλίσσεται στις θάλασσες του Αιγαίου με τις απώλειες ανθρωπίνων ζωών να αυξάνονται καθημερινά, έχει καταστήσει σαφές ότι η περίοδος των ψευδαισθήσεων έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Όσο το ανθρώπινο κόστος ανεβαίνει, δεν υπάρχει χώρος, ούτε για φαιδρές εξηγήσεις στις οποίες συνήθιζαν να επιδίδονται διάφοροι ακροδεξιοί στην Ελλάδα, αλλά ούτε και για τις κοντόφθαλμες λύσεις που μέχρι στιγμής η Ευρώπη δείχνει να ακολουθεί. «Λύσεις» που παρουσιάζουν μία Ευρώπη εγκλωβισμένη στον συντηρητισμό και την ξενοφοβία και οι οποίες επιδεινώνουν την κατάσταση.

Δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από την περίοδο που διαβάζαμε αναλύσεις… έγκριτων επιστημόνων σε εφημερίδες όπως η «Καθημερινή», οι οποίες ούτε λίγο ούτε πολύ, αναζητώντας τις αιτίες της αύξησης των προσφυγικών ροών τις εντόπιζαν στην νεοεκλεγείσα, τότε, κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αγνοώντας μία σειρά από δεδομένα που αναδεικνύονταν καθημερινά, εγκαλούσαν την κυβέρνηση «για χαλαρή φύλαξη των συνόρων της χώρας και υπερβολική ανεκτικότητα» και πως «άνοιγαν ουσιαστικά την πόρτα σε διάφορους επιτήδειους» που παρίσταναν τους πρόσφυγες για να εισέλθουν στην Ελλάδα. Ταυτισμένοι με το πιο ακραίο είδος ρητορικής, και για καθαρά μικροπολιτικούς λόγους, ανέπτυσσαν ένα ακροδεξιό αφήγημα, το οποίο έφτασε να αναπαραχθεί ακόμα και μέσα στην Βουλή από βουλευτές, όχι μόνο της Ν.Δ. αλλά και των τάχα προοδευτικών ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού, σε μία ιδιαίτερα άβολη για τους ψηφοφόρους τους, σύμπλευση με την Χρυσή Αυγή.

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, οι πρόσφυγες ήταν οι «απειλητικοί εισβολείς» και ο ΣΥΡΙΖΑ η ανεύθυνη πολιτική δύναμη που έθετε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια!  Ποια ήταν η βάση όμως αυτών των ισχυρισμών όταν όλες οι διεθνείς αναλύσεις για το προσφυγικό επικαλούνται βαθύτερα πολιτικά αίτια ενώ ζήτημα φύλαξης των συνόρων με αυτόν τον τρόπο, έθεταν μόνο κάτι ακροδεξιοί σαν την κυβέρνηση του Ορμπαν στην Ουγγαρία; Η αποδόμηση αυτού του παραπλανητικού αφηγήματος, έρχεται από τα ίδια τα γεγονότα. Τα πραγματικά γεγονότα, λοιπόν, μας λένε ότι η  απουσία προοπτικής τερματισμού της κρίσης στην Συρία όπου ο εμφύλιος έχει φτάσει στα αστικά κέντρα, οι ανυπόφορες, πλέον, συνθήκες διαβίωσης στους προσφυγικούς καταυλισμούς για τους 4 εκατομμύρια ανθρώπους που μένουν σε αυτούς, η διαρκώς μειούμενη οικονομική τους στήριξη από τους διεθνείς οργανισμούς και, κυρίως, η πρώτιστη ανάγκη για αξιοπρεπή και ασφαλή ζωή είναι οι λόγοι που οδήγησαν τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να ξεκινήσουν το μακρύ και δύσκολο ταξίδι τους στην Ευρώπη.

Με τους ανθρώπους αυτούς να μην έχουν πρόσβαση στην υγεία και την εργασία, τους νέους να είναι εκτός εκπαίδευσης για πάνω από 3 χρόνια και την απώλεια και του τελευταίου ίχνους αξιοπρέπειας στην εκεί καθημερινότητά τους, το ταξίδι προς την Δύση μοιάζει να είναι ο μόνος δρόμο προς την ελπίδα. Φυσικά, μπροστά σε αυτούς τους πραγματικούς λόγους, η ακροδεξιά ρητορική περί χαλαρής φύλαξης των συνόρων θυμίζει ανάλυση νηπιαγωγείου.

Το δυστύχημα όμως είναι, ότι, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω,  σε ένα αντίστοιχο μοτίβο συντηρητικής κατεύθυνσης, έχει μπει και η Ευρώπη, η οποία δείχνει να υποκύπτει στην ξενοφοβική και συντηρητική της ταυτότητα, ορθώνοντας νέα τείχη στα εσωτερικά της σύνορα. Την ώρα που χιλιάδες άνθρωποι πνίγονται στο Αιγαίο, και πολλοί περισσότεροι, εξωθούνται στα τουρκικά παράλια περιμένοντας την δική τους σειρά για ένα μακάβριο ταξίδι, στερούμενοι την δυνατότητα ασφαλούς διόδου δια μέσω των τουρκικών εδαφών στα σύνορα με την Ελλάδα, η απαίτηση από πλευράς Ευρώπης για κλείσιμο των θαλάσσιων συνόρων μας, είναι παράλογη και επικίνδυνη. Παράλογη, γιατί εκ των πραγμάτων, 4.000 μίλια θαλάσσιων συνόρων δεν μπορούν να κλείσουν και επικίνδυνη, γιατί οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι εχθροί ούτε εισβολείς, αλλά πρόσφυγες πολέμου και εμείς, υποχρεωμένοι με βάση το Διεθνές Δίκαιο, να τους παράσχουμε άσυλο και προστασία!

Όλοι καταλαβαίνουμε ότι το κλείσιμο των θαλάσσιων συνόρων δεν συνιστά λύση, ενώ η Ελλάδα δεν μπορεί να διασώζει για πολύ ακόμα τις ανθρωπιστικές αξίες της Ευρώπης. Η λύση έρχεται από την συγκέντρωση της προσοχής στην πηγή του προβλήματος και έχει να κάνει τόσο με την ενίσχυση των προσπαθειών για πολιτική λύση του εμφυλίου στην Συρία, όσο και με την διαχείριση των προσφύγων στην αφετηρία του ταξιδιού τους, ώστε να αποφευχθούν νέοι άδικοι θάνατοι. Πάνω από 4 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε προσφυγικούς καταυλισμούς σε Λίβανο, Κουρδικό Ιράκ, Τουρκία και Ιορδανία, με τους περισσότερους να μένουν εκεί από το 2011. Τον τελευταίο χρόνο, η διεθνής χρηματοδότηση των καταυλισμών αυτών έχει μειωθεί δραματικά, καθώς από τα 200 ευρώ που αναλογούσαν μηνιαίως σε κάθε οικογένεια, πλέον διατίθενται μόνο 15 ευρώ. Τα χρήματα αυτά χρειάζεται να καλύψουν όλο το φάσμα των καθημερινών αναγκών της κάθε οικογένειας, όπως η διατροφή, η υγιεινή, η θέρμανση, η εκπαίδευση των παιδιών κλπ. Η ανάγκη αύξησης της στοχευόμενης χρηματοδότησης με σκοπό την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών ζωής στους καταυλισμούς, είναι απαραίτητη. Επίσης, χρειάζεται να δημιουργηθούν κέντρα καταγραφής στους εκεί καταυλισμούς, έτσι ώστε οι αιτούντες άσυλο να μεταφέρονται απευθείας στις χώρες προορισμού με ασφάλεια και ακυρώνοντας τον λόγο ύπαρξης στο κύκλωμα διακινητών που όλον αυτόν τον καιρό πλουτίζει, εκμεταλλευόμενο το ανθρώπινο δράμα. Βέβαια, τέτοια λύση δεν θα υπάρξει, όσο η Ευρώπη παραμένει όμηρος των ξενοφοβικών αντανακλαστικών της πιο συντηρητικής πλευράς της.

Σε συνέντευξη τύπου που έδωσε πριν μερικές ημέρες μαζί με τον γερμανό ομόλογό του, ο υπουργός εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, αναφέρθηκε στα παραπάνω ζητήματα. Σε μία αποστροφή του λόγου του και παραφράζοντας τον Χέγκελ, είπε ότι κανένα εμπόδιο δεν μπορεί να συγκρατήσει τον άνθρωπο που βάζει σε κίνδυνο την ζωή του για να διεκδικήσει ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον για αυτόν και τα παιδιά του, δίνοντας με μία φράση την ουσία του ζητήματος, που προφανώς  και δεν είναι η αποτροπή της εισόδου αυτών των ανθρώπων στην Ευρώπη. Η ουσία είναι, να υπάρξουν καλύτερες συνθήκες ώστε αυτοί οι άνθρωποι να παραμείνουν κοντά στην πατρίδα τους, ώστε μετά τον τερματισμό της κρίσης, να μπορούν να επιστρέψουν στις εστίες τους αλλά και για όσους αποφασίζουν να φύγουν, να υπάρχει συντονισμός και πρόβλεψη για την μεταφορά και την υποδοχή τους.

Μιλώντας, στην συνέχεια, για την αντιφατικότητα και την αναποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών απαιτήσεων μέχρι σήμερα, έγινε κατανοητό στον καθένα ότι για άλλη μία φορά, η Ελλάδα βρίσκεται στη μία άκρη μίας επικίνδυνης διελκυστίνδας και απέναντι της είναι και πάλι ησυντηρητική Ευρώπη. Θέμα αυτή τη φορά το προσφυγικό όπου η χώρα μας ζητά ξανά συλλογικές, ουσιαστικές και βιώσιμες λύσεις και όχι πρακτικές βραχυπρόθεσμης ανακούφισης που όπως αποδείχθηκε με την οικονομική κρίση επιδεινώνουν αντί να λύνουν τα προβλήματα. Και αν οι προειδοποιήσεις που έστελνε από τον Φεβρουάριο η Ελληνική κυβέρνηση δεν εισακούστηκαν τώρα είναι η ώρα για την Ευρώπη να δράσει αποφασιστικά και να τελειώνει με την αδιέξοδη λογική διαιώνισης των προβλημάτων της.