Πριν λίγες μέρες συναντήθηκα με Αμερικανίδα εκπαιδευτικό με πάνω από 25 χρόνια υπηρεσίας, που μόλις εγκατέλειψε την εργασία της.  «Δεν αξίζει να είσαι εκπαιδευτικός στις ΗΠΑ» εξομολογήθηκε.  Είναι μία από τις χιλιάδες εκπαιδευτικούς στις ΗΠΑ που πρόσφατα εγκατέλειψαν την εργασία στο σχολείο. 1,2 

Η κατάσταση των εκπαιδευτικών στις ΗΠΑ: υποαμοιβή, πίεση, απαξία

Η κατάσταση για τους Αμερικάνους εκπαιδευτικούς έφτασε στο απροχώρητο.  Αυτό δεν το διαπιστώνουν μόνο κορυφαία περιοδικά όπως το Nation και το Conversation, αλλά το επαναλαμβάνουν και όλοι οι μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, από το CNN και την Washington Post ως το Forbs 3,4  και τα υπερσυντηρητικό Fox News που έφτασε να δημοσιεύσει ότι:

«Η υπερεργασία και η υποαμοιβή αναγκάζουν τους εκπαιδευτικούς να εγκαταλείψουν τα σχολεία και είναι καιρός οι πολιτείες να αφιερώσουν περισσότερους πόρους στη δημόσια εκπαίδευση»! 5

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση που πήρε μεγάλη δημοσιότητα στις ΗΠΑ, το 55% των εκπαιδευτικών στις ΗΠΑ δήλωσαν ότι σκέφτονται να σταματήσουν νωρίτερα απ’ ότι σχεδίαζαν. 6

Όμως ελάχιστοι θέλουν να τους αντικαταστήσουν.  Πρόσφατη έκθεση της Ένωσης των Αμερικάνικων Κολλεγίων για την Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών διαπίστωσε ότι ενώ ως το 2009 τα πανεπιστημιακά πτυχία για μελλοντικούς εκπαιδευτικούς διατηρούνταν σταθερά, την τελευταία δεκαετία μειώθηκαν κατά το ένα τρίτο. 7  Σε κάποιες πολιτείες η μείωση είναι 60-80%. Χιλιάδες θέσεις εκπαιδευτικών δεν μπορούν να συμπληρωθούν, για παράδειγμα μόνο στην Οκλαχόμα ξεπερνούν τις 3500. «Κάποτε υπήρχαν 100 αιτήσεις για μια θέση σ’ ένα σχολείο και σήμερα βγαίνει πρόσκληση και δεν υποβάλλεται ούτε μια αίτηση», ανέφερε κοσμήτορας σε πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα. 8

Κάποιες από τις αιτίες που επηρεάζουν ιδιαίτερα αρνητικά τους Αμερικάνους εκπαιδευτικούς:

• Οι μισθοί τους είναι κακοί για τα Αμερικάνικα δεδομένα, πολλοί αναγκάζονται να κάνουν δεύτερη ή τρίτη δουλειά, ή αναγκάζονται ν’ αγοράζουν εξοπλισμό για το μάθημα από την τσέπη τους. 
• Νοιώθουν ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι απαξιωμένο, αισθάνονται έλλειψη σεβασμού από την κοινωνία και την άμεση κοινότητά τους. 
• Τα εργασιακά τους δικαιώματα σε πολλές πολιτείες είναι ανύπαρκτα.
• Στα σχολεία αντιμετωπίζουν χωρίς βοήθεια τους πλέον δύσκολους μαθητές και με τον COVID τα πράγματα έγιναν πολύ χειρότερα σ’ αυτόν τον τομέα. 
• Φορτώνονται με πολύ γραφειοκρατική ή άσχετη με τη διδασκαλία τους δουλειά, παίρνουν όλη την προετοιμασία για το μαθήματα το βράδυ και το Σαββατοκύριακο στο σπίτι. 
• Τα παραπάνω σχετίζονται με την έμφαση στα τεστ των μαθητών και στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών εδώ και δώδεκα και πλέον χρόνια. 
• Μ’ όλα αυτά νοιώθουν να έχουν χάσει τον λόγο που ξεκίνησαν να γίνουν εκπαιδευτικοί: την ψυχική επαφή με τους μαθητές, τον απαραίτητο χρόνο για ουσιαστική επικοινωνία μαζί τους και για να επηρεάσουν θετικά τον χαρακτήρα τους.

Μετά από μια δωδεκαετία και πλέον συγκρούσεων μεταξύ συνδικάτων εκπαιδευτικών και κυβερνήσεων και των δύο μεγάλων κομμάτων για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με βάση το σύστημα “high-stakes”, μια περίοδος που περιγράφεται ως κόλαση και από τα πλέον συντηρητικούς κύκλους των ΗΠΑ, ήρθε και το κερασάκι στην τούρτα: Πρόσφατη μεγάλη έρευνα στο σύνολο των πολιτειών των ΗΠΑ που παρακολούθησε τις επιδόσεις των μαθητών για πολλά χρόνια καθώς και τις καριέρες τους μετά το σχολείο (π.χ. αν και σε τι πανεπιστημιακά τμήματα πέτυχαν με βάση τις επιδόσεις τους), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όλα αυτά τα χρόνια το σύστημα αξιολόγησης γενικά στο σύνολο της χώρας είχε μηδενικό αποτέλεσμα. 9, 10

Κάποιοι λένε τζάμπα τα δεκάδες  δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύτηκαν ειδικά για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, τζάμπα η κόλαση απ’ τις συγκρούσεις, τζάμπα η καταβάθρωση του ηθικού των εκπαιδευτικών, τζάμπα η αποφυγή προς το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Οι υποστηρικτές του συστήματος αξιολόγησης διαφωνούν, καταγράφουν αυτή την περίοδο ως ένα ακόμη μάθημα για βελτίωση στο μέλλον! 12

Συμπεράσματα για την Ελλάδα

• Οι χαμηλοί και χωρίς τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθοί των Ελλήνων εκπαιδευτικών και η ταυτόχρονη ανασφάλεια των χιλιάδων αναπληρωτών που για πολλά χρόνια ταλαιπωρούνται μετακινούμενοι κάθε χρόνο σε διαφορετική ακριτική περιοχή, κάνουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού μη ελκυστικό στους πολύ καλούς μαθητές, οι οποίοι έχουν σταθερά ως πρώτη επιλογή τις σχολές ιατρικής και τα πολυτεχνεία.  Η πρόσφατη σχετική αύξηση του ενδιαφέροντος για παιδαγωγικά τμήματα λόγω των φετινών διορισμών μονίμων εκπαιδευτικών, επιβεβαιώνει πόσο αποκρουστική είναι η ανασφάλεια των αναπληρωτών, ενώ και εφέτος οι κορυφαίοι μαθητές συνέχισαν να επιλέγουν ιατρικές και πολυτεχνεία και όχι παιδαγωγικά τμήματα.
• Με βάση το νέο νόμο (2022) για τα ΑΕΙ, η πιθανή προσθήκη επιπλέον έτους σπουδών για απόκτηση παιδαγωγικής επάρκειας σε φυσικομαθηματικές σχολές και άλλα τμήματα (π.χ. ιστορίας κλπ.) με επαγγελματικές προοπτικές και στην εκπαίδευση, θα κάνουν αυτές τις σχολές ακόμη λιγότερο ελκυστικές. 
• Αν στα παραπάνω προστεθεί και αχρείαστη πίεση προς εκπαιδευτικούς που θα μειώσει κι άλλο την αντιλαμβανόμενη ασφάλεια και την ικανοποίηση με την εργασία τους, όπως δείχνουν έρευνες στις ΗΠΑ11, οι βάσεις των σχολών που οδηγούν στην εκπαίδευση θα πάνε στον πάτο. Με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ποιότητα των μελλοντικών εκπαιδευτικών. 

Ώρα είναι να αρχίσουν να μεταναστεύουν και έμπειροι και καλοί εκπαιδευτικοί φυσικής, πληροφορικής, μαθηματικών, ίσως και δάσκαλοι, ειδικά εκείνοι που κουράστηκαν κάθε χρόνο να κουβαλούν βαλίτσα και ίσως αντίσκηνο σε διαφορετικό (συνήθως πανάκριβο) νησί.  Μοιάζει ανέκδοτο; Μα ήδη γνωρίζουμε πολλούς Έλληνες εκπαιδευτικούς που εργάζονται στο εξωτερικό, ειδικά σε ιδιωτικά σχολεία σε χώρες της Ευρώπης. 
Αλλά μήπως αυτοί που σήμερα τα έχουν με τους εκπαιδευτικούς, πριν λίγα χρόνια τα ίδια δεν έλεγαν και για τους Έλληνες γιατρούς, μηχανικούς και άλλους απόφοιτους των δήθεν άχρηστων Ελληνικών ΑΕΙ;  Στη διάρκεια της κρίσης έμαθαν όλοι τη φράση «brain drain». Παράδοξο αλήθεια, αφού μέχρι προσφάτως λέγανε ότι τα Ελληνικά ΑΕΙ δεν παράγουν brain, από πού προέκυψε το brain drain; 

«Δεν βρίσκουμε καλούς και έμπειρους απόφοιτους» κραυγάζουν οι Έλληνες επιχειρηματίες. Ας τους δώσουν τα μισά χρήματα και την ίδια αξιοπρεπή εργασία που οι  Έλληνες επιστήμονες απολαμβάνουν στην Ευρώπη, στο Ντουμπάι κλπ. και μια χαρά θα τους βρουν.  «Στείλτε μας φοιτητές του πολυτεχνείου να τους πληρώνουμε εμείς την πρακτική τους άσκηση» μας λένε Γερμανοί επιχειρηματίες. Φράση ανέκδοτο για Έλληνες επιχειρηματίες. 

Μετανάστευση γιατρών, μηχανικών, υποχρηματοδότηση και υποβάθμιση των ΑΕΙ, αν απαξιωθεί τελείως και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού και των σπουδών σε τμήματα εκπαίδευσης: κρανίου τόπος η χώρα. Όσο η εκπαίδευση υποβαθμίζεται τόσο χειρότερο το μέλλον. Σε λιγότερο από δεκαετία μεγάλα ποσοστά Ελλήνων γονέων θα βλέπουν τα παιδιά τους να νοιώθουν αγράμματα ως προς τις τεχνολογίες αλλά και χωρίς ικανότητες να ενταχθούν σε σύγχρονες υπηρεσίες που απαιτούν υψηλά επιστημονικά προσόντα. Διότι δεν κατάφεραν να σπουδάσουν σε Ελληνικά ΑΕΙ αντίστοιχα επιστημονικά αντικείμενα. Πολλά απ’ αυτά τα σημερινά παιδιά τότε ίσως παλεύουν με ψυχικές ασθένειες που θ’ αφήνει πίσω του ο αυτοματισμός, ο οποίος ήδη παρασέρνει στην ανεργία εκατομμύρια επαγγέλματα.  Κλινικός ψυχολόγος, επάγγελμα του μέλλοντος!

Δεν λύνονται τα μεγάλα προβλήματα της εκπαίδευσης με υποχρηματοδότηση και πίεση στους εκπαιδευτικούς.  Βλέπουμε τα αποτελέσματα στις ΗΠΑ. Πλέον μέχρι και το Fox news καλεί για επενδύσεις στην εκπαίδευση! Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται καλύτερες αμοιβές, καθώς και καθοδήγηση, ενίσχυση, μια καλή κουβέντα, χρόνο να σπουδάσουν ξανά μετά από πολλά χρόνια αποφοίτησης. Το σύστημα αξιολόγησης μαθητών και εκπαιδευτικών να διαμορφώνεται από κάτω προς τα πάνω με ενεργή εμπλοκή των εκπαιδευτικών, να προσφέρει χρήσιμη προσωπική πληροφορία στον αξιολογούμενο που τον βοηθά να κατανοήσει τι και πώς ακριβώς χρειάζεται να βελτιώσει, χωρίς να απειλεί.

Τα τεστ δεξιοτήτων των μαθητών έχουν κάποια διαγνωστική αξία σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή και φυσικά δεν είναι πανάκεια για την εκπαίδευση. Αυτά τα τεστ έχουν μικρή σημασία στη διαμόρφωση χαρακτήρων 

• που θέλουν να μαθαίνουν και να δημιουργούν δια βίου, θέτοντας την επιστήμη στην υπηρεσία του κοινού καλού, 
• που θέτουν ως προτεραιότητα των προσωπικών και επιστημονικών αναζητήσεων την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η περιβαλλοντική καταστροφή, η προστασία της δημοκρατίας και της ειρήνης. 

Όμως αυτά τα θέματα σήμερα είναι πολύ πιο κρίσιμα για την χώρα και την ανθρωπότητα από οτιδήποτε άλλο.  Για τη διαμόρφωση τέτοιων χαρακτήρων οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται χρόνο και ηρεμία για να έρθουν κοντά στα παιδιά. 

Ταυτόχρονα χρειάζεται και αγωγή των γονέων και υποστήριξή τους όπου χρειάζεται, διότι από όλες τις μετα-αναλύσεις ερευνών, προκύπτει ότι η μαθητική απόδοση, εκτός από τους εκπαιδευτικούς, εξαρτάται και από πολλούς άλλους παράγοντες που περιλαμβάνουν κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειας, εκπαίδευση των γονιών και υποστήριξη που παρέχουν στη μάθηση των παιδιών, κοινωνιολογική σύνθεση των περιοχών και των σχολείων, υποδομές, κλπ.  13, 14, 15, 16  Αλλά η αγωγή γονέων, όπως και πολλά άλλα σημαντικά, απαιτούν γενναίες επενδύσεις στην εκπαίδευση. 

Κι επειδή, όπως επιστημονικώς τεκμηριωμένα προαναφέρθηκε, το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων είναι καταλύτης στην μαθητική απόδοση των παιδιών τους, συμπεραίνεται ότι η αγωγή των μελλοντικών γονέων και των παιδιών τους επιτυγχάνεται πολύ πιο αποτελεσματικά όταν δίνεται σε όλους τους νέους η ευκαιρία να σπουδάσουν στην Ανώτατη Εκπαίδευση η οποία ταυτόχρονα προσφέρει και κρίσιμη γενική παιδεία για επιτυχία στη ζωή17. 

Αναφορές και Σημείωση

1. Tuan D. Nguyen (Sept. 2022). Stressed out, burned out and dropping out: Why teachers are leaving the classroom. The Conversation.  https://theconversation.com/stressed-out-burned-out-and-dropping-out-why…
2. Jennifer C. Berkshire (Feb 2022).  Why Teachers Are Dropping Out. The Nation. https://www.thenation.com/article/society/teachers-covid-culture-wars/ 
3. Leslie Gray Streeter (Oct 2021).  Why So Many Teachers Are Thinking of Quitting. Washington Post.   https://www.washingtonpost.com/magazine/2021/10/18/teachers-resign-pande…  
4. Mark Perna (Jan. 2022). Why Education Is About To Reach A Crisis Of Epic Proportions.  Forbes.  https://www.forbes.com/sites/markcperna/2022/01/04/why-education-is-abou…  
5. Zeph Capo (2022).  Solving the teacher retention crisis:  Give teachers the respect they deserve.   Fox news.  https://www.foxnews.com/opinion/solving-teacher-retention-crisis-teacher…    
6. National Education Association (Jan 2022).  Survey: Alarming Number of Educators May Soon Leave the Profession. https://www.nea.org/advocating-for-change/new-from-nea/survey-alarming-n…
7. AACTE (American Association of Colleges for Teacher Education).  AACTE’s National Portrait Sounds the Alarm on Declining Interest in Education Careers. https://aacte.org/2022/03/aactes-national-portrait-sounds-the-alarm-on-d…    
8. Liam Knox (Aug 2022).   Teacher Education Programs Desperately Seek Students. Inside Higher ED.  https://www.insidehighered.com/news/2022/08/29/teacher-shortage-tied-edu…
9. Bleiberg, Joshua, Eric Brunner, Erica Harbatkin, Matthew A. Kraft, and Matthew Springer. (2021). The Effect of Teacher Evaluation on Achievement and Attainment: Evidence from Statewide Reforms. (EdWorkingPaper: 21-496). Retrieved from Annenberg Institute at Brown University: https://doi.org/10.26300/b1ak-r251 
10. Σημείωση: Παλιότερες έρευνες με ανάμικτα ευρήματα ήταν εστιασμένες σε μικρές περιοχές και όχι στο σύνολο της χώρας και με πολύ μικρότερο χρονικό ορίζοντα. Μία από τις μελέτες που βρήκαν θετικές επιδράσεις της αξιολόγησης, επικεντρώθηκαν στην περιοχή της πρωτεύουσας Ουάσιγκτον, διαπιστώνοντας ότι οι αρνητικά αξιολογημένοι εκπαιδευτικοί απολύθηκαν και αντικαταστήθηκαν με άλλους με θετικότερες αξιολογήσεις που βελτίωσαν τις επιδόσεις των μαθητών στα τεστ. Καθαρές λύσεις, που όμως κόστισαν πολύ σε χρήμα και πολιτικό κεφάλαιο σ’ αυτήν την περιοχή. Όμως ακόμη κι αυτό το εύρημα ήταν σε συμφωνία με τοπικά ευρήματα της πρόσφατης μεγάλης έρευνας, αλλά αυτά τα αποτελέσματα δεν γενικευόταν στο σύνολο της χώρας.  9     Ακόμη κι αν αυτή η «καθαρή λύση» των απολύσεων και αντικατάστασης των «κακών εκπαιδευτικών», θεωρητικά κάποτε μπορούσε να φέρει θετικά αποτελέσματα σε όλες τις περιοχές παρά τις τεράστιες διαφορές μεταξύ τους, παραμένει το ερώτημα: Πού να βρεθούν τόσο πολλοί καλοί εκπαιδευτικοί ν’ αντικαταστήσουν όλους τους απολυμένους στο σύνολο των ΗΠΑ, αφού είναι ελάχιστοι πλέον αυτοί που θέλουν να σπουδάσουν εκπαιδευτικοί;  Όπως επιβεβαίωσε πρόσφατη έρευνα, σε πολιτείες όπου υιοθετήθηκε  αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με βάση το σύστημα “high stakes”, μειώθηκε η προσφορά των νέων υποψηφίων εκπαιδευτικών, διότι ταυτόχρονα μειώθηκε η αντιλαμβανόμενη ασφάλεια εργασίας, η ικανοποίηση με την εργασία και η αυτονομία των εκπαιδευτικών. 11
11. Kraft, M. A., Brunner, E. J., Dougherty, S. M., & Schwegman, D. J. (2020). Teacher accountability reforms and the supply and quality of new teachers. Journal of Public Economics, 188, 104212.  https://scholar.harvard.edu/files/mkraft/files/kraft_et_al_2019_teacher_accountability.pdf
12. Madeline Hill (Nov 2021). Efforts to Toughen Teacher Evaluations Show No Positive Impact on Students. https://www.edweek.org/teaching-learning/efforts-to-toughen-teacher-evaluations-show-no-positive-impact-on-students/2021/11
13. Henderson, A. T., & Berla, N. (1994). A new generation of evidence: The family is critical to student achievement. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED375968.pdf
14. OECD (2013). PISA 2012 results: Excellence through equity: Giving every student the chance to succeed (Volume II). Paris, France: OECD Publishing. https://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results-volume-II.pdf 
15. Murphy, S. (2019). School location and socioeconomic status and patterns of participation and achievement in senior secondary mathematics. Mathematics Education Research Journal, 31(3), 219-235. https://researchoutput.csu.edu.au/ws/portalfiles/portal/36671095/22626058_Published_article.pdf
16. Sirin, S. R. (2005). Socioeconomic Status and Academic Achievement: A Meta-Analytic Review of Research. Review of Educational Research, 75(3), 417-453.  https://www.researchgate.net/profile/Selcuk-Sirin-2/publication/34739786_The_relationship_between_socioeconomic_status_and_school_outcomes_microform_meta_analytic_review_of_research_1990-2000/links/54a21dd20cf256bf8baf7d28/The-relationship-between-socioeconomic-status-and-school-outcomes-microform-meta-analytic-review-of-research-1990-2000.pdf
17. Association of Public & Land-Grant Universities. How do college graduates benefit society at large ? https://www.aplu.org/our-work/5-archived-projects/college-costs-tuition-and-financial-aid/publicuvalues/societal-benefits.html