Θεωρητικά ο Τραμπ θα έπρεπε να έχει πατώσει στις δημοσκοπήσεις: βρίζει ακατάπαυστα και διασπείρει fake news, όπως ότι οι μετανάστες τρώνε τις γάτες της γειτονιάς. Εχει δικαστικές περιπέτειες, με κορυφαία την ένοπλη επίθεση στο Κογκρέσο τον Ιανουάριο του 2021. Ευνόησε την απαγόρευση των αμβλώσεων, στρέφοντας τις γυναίκες εναντίον του. Και όταν ήταν πρόεδρος, συμβούλευε τους πολίτες να πίνουν χλωρίνη για να σωθούν από τον Covid.

Υπάρχουν τρεις αιτίες που εξηγούν την αξιοσημείωτη αντοχή του.

Η πρώτη είναι ότι στις ΗΠΑ συνυπάρχουν δύο διαφορετικοί κόσμοι, κοινωνικά και πολιτιστικά. Είναι η ανατολική και η δυτική ακτή με την ευρωπαϊκή κουλτούρα και το υψηλότερο επίπεδο ζωής στον έναν κόσμο, οι μεσοδυτικές πολιτείες και ο νότος στον άλλο.

Το πρωτοφανές χάσμα των φύλων στις φετινές προεδρικές εκλογές είναι επίσης μία σοβαρή παράμετρος. Η διαφορά στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη. Σύμφωνα με όλες τις έρευνες, ο Τραμπ προηγείται κατά 8% στους άνδρες και η Χάρις κατά 9 πόντους στις γυναίκες.

Γυναίκες μορφωμένες εναντίον ανδρών χωρίς πτυχίο

Με βάση το φύλο και το μορφωτικό επίπεδο, η εικόνα γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή: η διαφορά φτάνει το 29 %, με τον Τραμπ να προηγείται κατά 10% στους ψηφοφόρους χωρίς πτυχίο πανεπιστημίου και την Χάρις κατά 19% στους ψηφοφόρους με πτυχίο.

Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρείται στους άνδρες χωρίς πτυχίο και τις γυναίκες με πτυχίο, φτάνοντας το 43%.

Αυτή η διαφορά είναι χαρακτηριστική των δύο κόσμων: oι γυναίκες με πτυχίο πανεπιστημίου, γενικά πιο οικονομικά ασφαλείς, θέτουν το ζήτημα της άμβλωσης ως κεντρικό κριτήριο για την ψήφο τους, ενώ άνδρες και γυναίκες χωρίς πτυχίο δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα σε θέματα καθημερινής επιβίωσης και ασφάλειας. Ο πληθωρισμός πλήττει πολλούς, αλλά ιδιαίτερα τους ψηφοφόρους χωρίς πτυχίο. Ειδικά τώρα που η ανεργία αυξάνεται σε όσους δεν έχουν τελειώσει το λύκειο.

Οι φτωχοί προτιμούν Τραμπ

Η προτίμηση των λιγότερο ευκατάστατων στρωμάτων για τον Τραμπ, μας δείχνει τη δεύτερη αιτία.

Το Δημοκρατικό Κόμμα έχει χάσει μεγάλο μέρος της υποστήριξης που παραδοσιακά απολάμβανε από τα συνδικάτα και τους εργαζόμενους. Σύμφωνα με τις μετρήσεις, το ποσοστό των Ρεπουμπλικανών που αυτοπροσδιορίζονται ως «εργατική τάξη» ή «κατώτερη τάξη» αυξήθηκε από 27% το 2002 σε 46% σήμερα, ενώ το ποσοστό των Δημοκρατικών της εργατικής τάξης μειώθηκε (από 37% σε 35%).

Σχολιάζοντας τα παραπάνω στοιχεία, ο καθηγητής Ερικ Πόσνερ γράφει στο Project Syndicate, για την καταστροφική υιοθέτηση του νεοφιλελευθερισμού από τους Δημοκρατικούς:

«Αν και οι Ρεπουμπλικάνοι προώθησαν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές πιο έντονα από ό,τι οι Δημοκρατικοί, οι τελευταίοι τις ασπάστηκαν. Καθώς τα κόμματα δεν διέφεραν πλέον πολύ στην οικονομική πολιτική, οι εργαζόμενοι στράφηκαν στους Ρεπουμπλικάνους που ανταποκρίνονται περισσότερο στις θρησκευτικές και ηθικές ανησυχίες τους, κυρίως στην αντίθεση τους με τη μετανάστευση».

Οι Δημοκρατικοί δεν είδαν ότι οι ψηφοφόροι προτιμούν τα αυθεντικά προϊόντα από τις απομιμήσεις. Το 1992 ο Κλίντον είχε κερδίσει αναπάντεχα την προεδρία, βασίζοντας την εκστρατεία του στο σύνθημα «είναι η οικονομία ηλίθιε». Αλλά στη συνέχεια, η σχεδόν πλήρης ταύτιση των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών των δύο κομμάτων- ο πρόεδρος Μπάιντεν έκανε προσπάθειες επιστροφής στις δημοκρατικές ρίζες που δεν αποδεικνύονται αρκετές- μετέθεσε την αντιπαράθεση σε ζητήματα ταυτότητας, όπου οι συντηρητικοί υπερέχουν.

Η διεθνής συντηρητική στροφή

Η τρίτη αιτία είναι ακριβώς η διεθνής συντηρητική στροφή και η άνοδος της Ακροδεξιάς που παρατηρούμε και στην Ευρώπη. Ο βασικός σύμμαχος του Τραμπ στην Ευρώπη είναι ο ακροδεξιός Ούγγρος πρωθυπουργός Ορμπαν και τα ακροδεξιά κόμματα, που ενθαρρύνθηκαν από την νίκη του Τραμπ στις εκλογές του 2016.

Η ακροδεξιά ευνοείται και από το γεγονός ότι βρέθηκε να παίζει στις περισσότερες χώρες τον ρόλο της αντιπολίτευσης. Η νεοφιλελεύθερη στροφή της σοσιαλδημοκρατίας και η κρίση της ριζοσπαστικής Αριστεράς, της απένειμαν αυτόν τον ρόλο, του οποίου η σημασία αυξάνει λόγω της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.

Στις ΗΠΑ ο Τραμπ ευνοείται από την άνοδο του πληθωρισμού και την εκτόξευση της ακρίβειας μετά την πανδημία, η οποία με τη σειρά της ενίσχυσε τις θεωρίες συνωμοσίας και την αντίθεση πολλών ψηφοφόρων με την κεντρική εξουσία και την ελίτ, που αντιπροσωπεύουν οι Δημοκρατικοί.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είχε επιλέξει έναν άλλο υποψήφιο από τον φθαρμένο Τραμπ, που αποδιώχνει αρκετούς μετριοπαθείς ψηφοφόρους, πιθανότατα να είχε κερδίσει άνετα την προεδρία. Δεν αποκλείεται ο Τραμπ να επικρατήσει οριακά αύριο, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι μάλλον ο ιδανικός αντίπαλος για τους Δημοκρατικούς.