Η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας, και ειδικότερα η θέση της έναντι της Μέσης Ανατολής, αποτελεί αντικείμενο συζήτησης από την ίδρυση της Δημοκρατίας το 1923 και ιδιαίτερα από την έναρξη της εποχής Ερντογάν το 2002.

Η κεμαλική διπλωματία (1923-2002) συνεργάστηκε κυρίως με τη Δύση και είχε «μάλλον ψυχρές» σχέσεις με τον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο.

Όμως, από την έλευση στην εξουσία του AKP του προέδρου Ερντογάν (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, İslamo-Conservative, μεγάλος χαμένος στις τελευταίες τοπικές εκλογές, αλλά εξακολουθεί να έχει την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, 265 έδρες από τις 594 ), η Άγκυρα έχει αλλάξει σχεδόν εντελώς την πορεία της και κινείται προς την κατεύθυνση των έντονων σχέσεων με τον μουσουλμανικό-αραβικό κόσμο της Μέσης Ανατολής. Οι νέοι διπλωμάτες του ενός ανδρός είναι συχνά πολύ επικριτικοί απέναντι στις θέσεις της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών. Η Άγκυρα έχει πολύ περισσότερους διπλωματικούς και πολιτικούς δεσμούς με τη Μόσχα, το Πεκίνο και όλες τις αραβικές πρωτεύουσες από ό,τι με εκείνες του δυτικού κόσμου. Ο Ερντογάν θέλει μάλιστα να είναι πλήρες μέλος των BRICS (το μπλοκ που σχηματίζεται από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα).

Όμως αυτή την εβδομάδα, ο νέος υπουργός Εξωτερικών και πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, Χακάν Φιντάν, το Νο 2 του καθεστώτος και, σύμφωνα με αρκετούς Τούρκους και ξένους παρατηρητές, ένας πιθανός διάδοχος, παραλίγο να ανατρέψει τη νέα διπλωματία της ισλαμιστικής κυβέρνησης στη Μέση Ανατολή.

Όταν είσαι μέρος ενός μετώπου στους συνεχιζόμενους πολέμους στη Μέση Ανατολή, η φωτιά θα έρθει σε σένα. Βρισκόμαστε στην ίδια γεωγραφία και η φωτιά θα έρθει και θα μας κάψει”, δήλωσε σε τηλεοπτική εκπομπή.

Οι φράσεις αυτές διαψεύδουν την επίσημη θέση της Άγκυρας, η οποία δηλώθηκε και υιοθετήθηκε πριν από τουλάχιστον 20 χρόνια.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος διετέλεσε αρχικά επικεφαλής σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας (2003-2009), στη συνέχεια υπουργός Εξωτερικών (2009-2014) και τέλος πρωθυπουργός (2014-2016), λέγεται ότι είναι ο αρχιτέκτονας και ιδεολόγος αυτής της φιλοαραβικής διπλωματίας, υμνώντας συχνά τη Μέση Ανατολή με αναφορές τόσο στο Ισλάμ όσο και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν ήταν επίσης ένθερμος υποστηρικτής της βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και των μοναρχών του αραβομουσουλμανικού κόσμου στη Μέση Ανατολή. Εξακολουθεί να πιστεύει ότι «η Χαμάς είναι μια εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση». Είπε μάλιστα ότι «η Χαμάς είναι το ισοδύναμο των “Εθνικών Δυνάμεων” (του στρατού υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ μεταξύ 1919 και 1923)».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «η αντίσταση της Χαμάς αποτελεί μέρος της άμυνας της Ανατολίας». Αντιτίθεται επίσης στους κοσμικούς και φιλοευρωπαϊκούς κύκλους που απορρίπτουν την εντατικοποίηση των πολιτικών, οικονομικών, εμπορικών και πολιτιστικών σχέσεων με τη Μέση Ανατολή. Αυτοί οι αντίπαλοι περιγράφουν την περιοχή ως «βάλτο», ενώ η Μέση Ανατολή είναι «οι Άγιοι Τόποι» σύμφωνα με τον Ερντογάν.

Ο κ. Φιντάν προειδοποίησε επίσης την Ελλάδα και «τους Έλληνες της Κύπρου» να μην υποστηρίξουν το Ισραήλ. Ο Mehmet Y.Yilmaz, βετεράνος αρθρογράφος της δημοφιλούς ειδησεογραφικής ιστοσελίδας T24, έθεσε ένα ερώτημα στον επικεφαλής διπλωμάτη της Άγκυρας:

Προειδοποιείτε την Ελλάδα και τους Έλληνες της Κύπρου, αλλά δεν λέτε τίποτα για το Αζερμπαϊτζάν, τον μεγαλύτερο σύμμαχο του Ισραήλ στην περιοχή. Ποιο είναι το νόημα αυτής της σιωπής;».