Θα έχουμε τώρα πάντως 8 εβδομάδες συζητήσεων προ-προεκλογικών, προεκλογικών, αμέσως μετεκλογικών (μετά τις πρώτες κάλπες, Κωνσταντίνου και Ελένης), επαναπροεκλογικών, μετέπειτα άλλες 6 μετεκλογικών (μετά τις δεύτερες κάλπες που μας υπόσχονται, μάλλον για 4 Ιουλίου: εδώ δεν ιχνηλατείται κάποια σημαντική γιορτή, όμως δυο μέρες μετά είναι η Παγκόσμια Ημέρα του Φιλιού), ύστερα βλέπουμε-κι-έχει-ο-Θεός (πλησιάζει και Δεκαπενταύγουστος, τον τρομερό μήνα Αύγουστο). Συζητήσεων εν πολλοίς γύρω από πρόσωπα.

Όλοι βέβαια θα παριστάνουμε ότι μας καίει το θέμα των επιλογών πολιτικής, των προγραμματικών προτάσεων κλπ.. ωστόσο, μέσα στο αναμενόμενα τοξικό κλίμα, όλοι για πρόσωπα θα μιλούμε, πάντως όταν θα διαπληκτιζόμαστε για την λειτουργία του άρθρου 37 παρα 2 και 3 του Συντάγματος/διερευνητικές εντολές κοκ.

Θα μας επιτραπεί να καταθέσουμε εδώ την άποψη ότι – περιέργως – το πιο σημαντικό ερώτημα της περιόδου μένει προσεκτικότατα εκτός συζήτησης.

Είναι το ερώτημα αυτό ποιος απ’ όλους που  θα συζητούνται για την μετεκλογική και την μεταμετεκλογική κλπ. ευθύνη για την πορεία της χώρας θα αντέχει να καθίσει στο (αληθινό)τραπέζι ΕλληνοΤουρκικών διαπραγματεύσεων. Θα παρατηρήσατε ήδη ότι δεν κάνουμε λόγο για επαφές ή έστω για συνομιλίες όπως συνήθως γίνεται σε κάθε ξεπάγωμα των ΕλληνοΤουρκικών, σε κάθε προώθηση «θετικής ατζέντας» κλπ. Αυτό είναι συνειδητή επιλογή, και κάπου εδώ ξεκινούν τα δύσκολα.

Με αυτοδυναμία για την οποία πάντως ο ορίζοντας σκουραίνει (διόλου τυχαίο που ο βασικός μύστης της αυτοδυναμίας Κυριάκος Μητσοτάκης υπόσχεται πολύχρωμη Κυβέρνηση: να συμπεριλαμβάνει άραγε αυτή η διατύπωση π.χ. και το καίριο υπουργείο Εξωτερικών;). Με ρηχή/στο όριο αυτοδυναμία ή/και με συνεργασία με οποιοδήποτε άλλο κόμμα ή/και με δάνειες δυνάμεις άλλου κόμματος (εδώ, αληθινά η επιλογή ΥΠΕΞ θα είναι καθοριστική). Με σύμπηξη Κυβέρνησης συνασπισμού με κατ’ ανάγκην πλειονοκομματική σύνθεση προκειμένου να βγουν τα κουκιά μετά τις πρώτες κάλπες της (περίπου) απλής αναλογικής ή και μετά τις δεύτερες της (σχετικά) ενισχυμένης – όπου πλέον η κατανομή χαρτοφυλακίων υπόσχεται να αποδειχθεί ακραίο σπορ.

Με όλα τα παραπάνω σενάρια θα ανοίξουν τα μεγάλα μέτωπα της αυριανής διακυβέρνησης: συμμάζεμα των οικονομικών, διαχείριση των Ευρωπαϊκών εξελίξεων, Υγεία και Παιδεία, μεταναστευτικό/προσφυγικό, αίσθηση ασφάλειας μετά τα Τέμπη και μετά την παρολίγον τρομοκρατική επίθεση στου Ψυρρή. Πλην όμως το μέτωπο των Ελληνοτουρκικών υπόσχεται/απειλεί ισχυρές συγκινήσεις μέσα σε ένα πλαίσιο όπου θα κυριαρχήσει λησμονημένη κινητικότητα.

Και τούτο, ανεξαρτήτως του τι θα βγάλει η «απέναντι» κάλπη – Προεδρικών και βουλευτικών, 14 Μαϊου. Γιατί το λέμε αυτό; Όχι επειδή από το «Μητσοτάκης γιοκ» και τις απειλές για τους πυραύλους Τayfun που έχουν εμβέλεια μέχρις Αθήνα, φθάσαμε στο Ερντογανικό προς Μητσοτάκη «Δράττομαι της ευκαιρίας να επαναλάβω τις καλύτερες ευχές μου […] για την υγεία και ευημερία του Ελληνικού λαού» με αφορμή την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου (Επανάστασης του΄21, εξέγερσης κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σωστά;). Ενώ καταγράφεται και η αντίστοιχη τοποθέτηση Μεβλούτ Τσαβούσογλου προς Νίκο Δένδια – απόμακρη η μνήμη τζαρτζαρίσματος στην Άγκυρα, Απρίλιο του 2021 – για τις «σχέσεις καλής γειτονίας που υφίστανται αυτή την στιγμή μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας [που] θα παγιωθούν στο μέλλον».

Όλα αυτά αποτελούν θετικό ίζημα από την εκτόνωση της έντασης – εκτόνωση που έφερε η φρικτή εμπειρία των σεισμών του Φεβρουαρίου σε Γκαζιαντέπ/Καχραμάνμαρας/Αντιόχεια. Πώς εξηγείται η εκτόνωση; Βοήθεια/ανάγκες ανοικοδόμησης; εξελίξεις στις σχέσεις με ΝΑΤΟ με ένταξη ήδη Φινλανδίας; εξοπλιστικά από ΗΠΑ; Αποτελούν και αντικατοπτρισμό της εκδήλωσης αλληλεγγύης από τους Έλληνες. Πάντως εντάσσονται σε ευρύτερη στροφή της Αγκυρας προς την Δύση. Η οποία στροφή δεν αφορά μόνο τον Πρόεδρο Ερντογάν και τον κυβερνητικό συνασπισμό ΑΚΡ-MHΡ.

Η αντιπολιτευόμενη «συμμαχία των Έξη» που διεκδικεί δια του Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου/CHP την διαδοχή, επιχειρεί να επανασυστήσει την Τουρκία στην διεθνή κοινότητα με την ισχυρού συμβολισμού προετοιμασία για επαναφορά λειτουργίας μουσείου στην ΑγιαΣοφιά («Η ΑγιαΣοφιά θα ανοίξει με πραγματικούς όρους, θα ξαναβρεί την ψυχή της»). Και, μάλιστα, αυτή την επιλογή ανακοίνωσε από μέρους των «Εξη» ο εκπρόσωπος του ισλαμικού Saadet, Τεμέλ Καραμολάογλου, διάδοχος του Ερμπακάν.

Παράλληλα, και πιο γεωπολιτικά, κινήσεις Ερντογάν-Τσαβούσογλου για κλείσιμο μετώπου στην ευρύτερη περιοχή, με λιώσιμο των πάγων με Αίγυπτο, με επαναπροσέγγιση με Ισραήλ κοκ. δεν βρίσκουν αντίθετο το κατεστημένο των «πασάδων» του παλιού Κεμαλικού κόσμου, των διπλωματών και στρατιωτικών, που κοντεύαμε να ξεχάσουμε με τις εικόνες παντοκρατορίας Ερντογάν…

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι άλλο: ο διεθνής παράγων – όπως τον αποκαλούσαμε παλιότερα, αλλά τώρα πια ο κόσμος επιστρέφει στα παλιά αντανακλαστικά, στις παλιές πρακτικές διεθνών σχέσεων, στα παλιά στρατόπεδα! – σπεύδει να «δει» στις παραπάνω ενδείξεις Τουρκικών μετεξελίξεων παράθυρο ευκαιρίας για επανισορρόπηση της ευρύτερης περιοχής. Μαζί με μια άνωθεν/με γεωπολιτική-γεωοικονομική ματιά προσέγγιση του ενεργειακού αύριο της Ανατολικής Μεσογείου ως κομβικού στοιχείου απεξάρτησης της Ευρώπης από την Ρωσία.
Προσοχή, όμως!

Όταν αυτού του τύπου οι φιλικές παραινέσεις ύστερα εξελιχθούν σε πιέσεις (για να μην πούμε υπαγορεύσεις! ακούγεται προσβλητικό αυτό το τελευταίο) προς Άγκυρα και προς Αθήνα «να τα βρουν», αυτή την φορά δεν θα πρόκειται για κάποιες διερευνητικές επαφές – έχουμε ξεπεράσει, με το καλό, πέντε ντουζίνες τέτοιων επαφών – ή για πρωτοβουλίες Θετικής Ατζέντας ή για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Ακριβώς με το επιχείρημα του «παραθύρου ευκαιρίας», θα προταθεί/ζητηθεί να προσέλθουν οι πλευρές σε τραπέζι διαλόγου-με-διαπραγματεύσεις-στο-τέλος-της-διαδρομής.

Το εν λόγω «μεγάλο τραπέζι» θα βρίσκεται, ως εκ της δυναμικής των διαπραγματευτικών πρακτικών αλλά και των συσχετισμών στο στρατόπεδο της υπό νέα διαμόρφωση Δύσης, στον αντίποδα της Ελληνικής θέσης ότι μόνη διαφορά που αναγνωρίζουμε με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ (ήδη, με σωστότερη διατύπωση Κυριάκου Μητσοτάκη, «θαλασσίων ζωνών» καθώς χάραξη και οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ δύσκολα γίνεται εν κενώ). Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι η διεκδίκηση της Άγκυρας – όπως χτίστηκε μεθοδικά και μαξιμαλιστικά τα τελευταία χρόνια με τους σχεδιασμούς «Γαλάζιας πατρίδας», με την ανακίνηση του θέματος αποστρατικοποίησης των νησιών, με τα θέματα μειονότητας κοκ – θα κερδίσει διαπραγματευτικό χώρο ήδη από το ξεκίνημα.

Ενώ η διάσταση της ενεργειακής πολιτικής – από την διεξαγωγή ερευνών για υδρογονάνθρακες μέχρι τον σχεδιασμό και την διέλευση αγωγών φυσικού αερίου ή και καλωδίων – δημιουργεί πρόσθετε εμπλοκές. (Ακόμη και ζητήματα κατανόησης από την ευρύτερη κοινή γνώμη). Όμως η λογική του «μόνη διαφορά/μόνο αντικείμενο διαπραγμάτευσης [με Χάγη ή αντίστοιχο δικαιοδοτικό μηχανισμό στο βάθος] ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα» θα σημάνει άρνηση προσέλευσης σε κάθε συζήτηση. Πλην… πώς αλλάζεις λογική;

Καθώς λοιπόν, ήδη στο βιτριολικό κλίμα των εκλογικών μας αναμετρήσεων επιστρατεύθηκαν ήδη διατυπώσεις όπως «Πρέσπες του Αιγαίου» ή/και σύρονται κόκκινες γραμμές που σχεδόν αγνοούν όσα έγιναν στα Ελληνοτουρκικά επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη,  το ερώτημα απειλεί να τεθεί δυσάρεστο: Ποιος  αντέχει να καθίσει στο (αληθινό) τραπέζι Ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων;

[Το πόσο εύκολα μπορεί να εκτροχιαστεί η συζήτηση, φαίνεται και από το τραυματιστικό επεισόδιο του βιβλίου του Κ. Χατζηκωστή, Κύπριου εκδότη της «Σημερινής» και ιδιοκτήτη του τηλεοπτικού «Σίγμα», στο οποίο αναφέρεται το πώς ο – μόλις απελθών – Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης είχε αναστατωθεί όταν είδε τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να ζητά να πάνε πίσω οι Κυπριακές έρευνες για υδρογονάνθρακες ή/και να υπάρξει διόδευση αγωγών φυσικών αερίου μέσω Τουρκίας, προκειμένου να διευκολυνθεί ΕλληνοΤουρκική εκτόνωση. Αλμυρά σχόλια και χαρακτηρισμοί, καθώς και σεμνοπρεπείς διαψεύσεις δεν αφόπλισαν αυτήν την νάρκη].

*Ο Αντώνης Παπαγιαννίδης υπήρξε Σύμβουλος για Ευρωπαϊκές υποθέσεις στα υπουργεία Εθνικής Οικονομίας, Εξωτερικών και Πολιτισμού και σύμβουλος ευρωπαϊκών θεμάτων της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών