Σε προηγούμενα άρθρα μου εστίασα στο ότι η ίδρυση ενός φιλελεύθερου αριστερού κινήματος δεν θα μπορούσε παρά να συνδυάζει στοιχεία συνέχειας και τομής. Η συνεχιζόμενη συζήτηση για το ξεκάθαρο ή όχι ιδεολογικό στίγμα του κάποτε χαρακτηρίζει μια εύλογη καχυποψία, άλλοτε όμως δείχνει άγνοια για τις σύγχρονες ιδεολογικές τάσεις και το πως προκύπτουν.

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ

Αυτές επηρεάζονται καθοριστικά από τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εκρήξεις που προηγήθηκαν και μέσα από τις οποίες ο σύγχρονος κόσμος μορφοποιήθηκε. Με την έννοια αυτή, δεν μπορεί να μείνει κανείς δογματικά προσκολλημένος στα παλιά αλλά πρέπει να συμπεριλαμβάνουν οι ιδέες του τις συνεχείς αλλαγές.

Άλλες από τις «ιδεολογίες» τα κατάφεραν καλύτερα στο να προσαρμοστούν κι άλλες όχι! Σε μεγάλο βαθμό αυτό έκρινε και το γιατί άλλες από αυτές κατάφεραν να υπηρετήσουν τελικώς την αλήθεια, την πρόοδο και την δικαιοσύνη ενώ άλλες, δυσπροσάρμοστες, οδήγησαν σε παρωπίδες και σε μη ανεκτικές κοινωνίες της καταστολής. Άρα ο αναστοχασμός δεν αποτελεί μια πρόσφατη ή ελληνική εφεύρεση αλλά είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Στην ευελιξία της συνεχούς τους επαναδιαπραγμάτευσης χρωστούν εξάλλου οι ιδεολογίες την μακροημέρευση τους μέσα από τους αιώνες. Ατέλειωτες γενιές ανθρώπων υπήρξαν ‘πιστοί’ σε ιδεολογίες γιατί ένιωσαν την προσωπική τους αφήγηση να παίρνει ένα άλλο νόημα, όταν τοποθετείτο στο εσωτερικό ευρύτερων ιστορικών αφηγήσεων του καιρού τους. Αυτό το ελπιδοφόρο αίσθημα που αισθάνονται τότε οι άνθρωποι για τις ιδέες τους, το ονομάζουν οραματικό στοιχείο.

Το νέο κίνημα δεν επαγγέλλεται, λέει, ένα ‘φρεσκάρισμα’ αλλά κάτι πιο κρίσιμο, δεδομένου ότι μιλάει για την προσαρμογή των ιδεών στις συλλογικές εμπειρίες και στις νέες προκλήσεις.

ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ και ΣΥΝΘΕΣΗ

Ακόμη και με τον κ Μητσοτάκη βεβαίως μπορεί και πρέπει κανείς να συναινέσει πχ. για την εθνική ασφάλεια ή για ένα πρόγραμμα για το δημογραφικό κοκ. Είναι υποκριτική η στερεοτυπική επίκληση των απολύτων διαιρέσεων. Συχνά μάλιστα παρεμπόδισε το Έθνος μας στο παρελθόν από το να πετύχει μια ευρύτατη συναίνεση, σε θέματα όπου συμφωνούσαν πια όλες οι πλευρές!

Δεν επιμένουν σε βολικές περιχαρακώσεις όσοι «από το παλιό κρατούν την φλόγα, πετάνε την στάχτη». Αντιθέτως, το γνωστότερο παράδειγμα τέτοιας συμπεριφοράς στην Ελλάδα ήταν η ψευδής μονοπώληση του πατριωτισμού από μια παράταξη (εθνικοφροσύνη), που οδήγησε τελικώς σε προδοσίες.

Στα πλαίσια αυτά, είναι όχι απλώς εφικτή αλλά και ευκταία η σύνθεση ανάμεσα στις δύο μεγάλες ιδεολογικές παραδόσεις, του σοσιαλισμού και του φιλελευθερισμού, με πρωτοβουλία της αντιγραφειοκρατικής Αριστεράς. Βεβαίως ο συγκερασμός της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης ή άλλως των ατομικών προτιμήσεων και του κοινωνικού οφέλους, αποτελούν κορυφαία ηθική πρόκληση που δεν αφορά μόνον στην Οικονομία αλλά σίγουρα και σε αυτήν. Γιατί η Οικονομία δεν αποτελεί συνώνυμο της απληστίας!

ΠΕΡΙΖΗΤΗΤΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

Η σύγκλιση αυτή, μιλώντας με όρους παραδοσιακής πολιτικής γεωγραφίας, αφήνει πολύ μακριά τις νεοφιλελεύθερες απόψεις του κοινωνικού δαρβινισμού, καθώς κι εκείνες του κρατισμού. Κατατείνει λοιπόν περισσότερο προς μια ριζοσπαστική, αντιγραφειοκρατική και προοδευτική τάση που γίνεται πιο ελκυστική προς το Κέντρο. Ακόμη καλύτερα σ’ αυτή την περίπτωση, δεδομένου ότι έτσι απαντάται και ένα πολιτικό αίτημα των καιρών μας, που αφορά στην ενότητα της Κεντροαριστεράς.

Άλλως θα είναι και πάλι η συντηρητική παράταξη εκείνη που θα συνεχίσει να καπηλεύεται την εξέλιξη και θα ανακοινώνει κάθε τόσο είτε το τέλος των ιδεολογιών, είτε της ιστορίας ή και της πολιτικής της ίδιας, βασιζόμενη απλώς στην άρνηση της απέναντι πλευράς να ενσωματώσει αλλαγές που προηγήθηκαν και στην εμμονή της σε παλιές διαιρετικές τομές.

Η κρίσιμη διαφορά στο τωρινό εγχείρημα του Ταύρου είναι η μετάβαση τους από το συριζαικό δόγμα ‘υποδυόμαστε τους κεντροαριστερούς’ στο επιδιώκουμε να είμαστε πράγματι κεντροαριστεροί. Αυτό είναι που αποδόθηκε και με την σιβυλλική φράση «πιο αριστερά από την αριστερά και πιο κέντρο από το Κέντρο!».

Με την δυναμική συνέργεια των εννοιών, ο στόχος δεν είναι απλώς η προσθήκη των θετικών στοιχείων των δύο βασικών παραδόσεων (σοσιαλισμός/φιλελευθερισμός) αλλά ο πολλαπλασιασμός τους. Κατά μια άποψη, αυτή η σύγκλιση επειδή ακριβώς ξαναδιαβάζει τις αρχικές κοινές αφετηρίες τους, ανανοηματοδοτεί κι αναζωογονεί την δύναμη των ιδεών και των δύο πλευρών.

Για παράδειγμα, η «αριστερή» επίκληση της ισότητας/κοινωνικής δικαιοσύνης χωρίς την ελευθερία απέληξε στις ακραίες ανισότητες της νομενκλατούρας του «υπαρκτού» ενώ η «κεντρώα» επιμονή στην ελευθερία του ατόμου χωρίς την δέουσα φροντίδα για την ισότητα όλων, απέληξε σε ελευθεριακές καρικατούρες. Η σύγκλιση τους κι η σύνθεση στοιχείων κι από τις δύο παραδόσεις υποτίθεται ότι θα δώσει ένα άλλο περιεχόμενο πιο πειστικό και στην ισότητα των μεν και στην ελευθερία των δε.

Μπορεί οι εθνικοί ανταγωνισμοί μετά την κατάρρευση του τείχους κι η τεχνολογική πρόοδος να έχουν θέσει σε ισχυρή αμφισβήτηση την κλασική διαίρεση Δεξιάς-Αριστεράς, ωστόσο αυτή θα πρέπει μάλλον να ανανοηματοδοτηθεί παρά να εκλείψει. Θεωρώ ότι αποτελεί μια αρκετά σαφή θέση ταυτοτικά, το να λες πως είσαι με την Αριστερά αλλά διευκρινίζοντας όλα τα παραπάνω!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Διαπλεκόμενοι πολιτικοί, με κιβδηλία κρύβονται πίσω από ταμπέλες, αναμασούν στερεότυπα και προβαίνουν συνεχώς σε αποκαλυπτική ανίχνευση της «ατιμίας των άλλων». Αυτό το έλλειμμα αυθεντικότητας στην πολιτική ζωή την καθιστά πολύ κατώτερη των αγωνιών των Ελλήνων.

Το αληθινό στοίχημα είναι το να μιλάει κανείς απλά, καθαρά και συγκεκριμένα, όπως κάνουν όσοι δεν έχουν να κρύψουν τίποτε.

Διαβάστε επίσης:

• Παναγιώτης Α. Τζανετής / Το «Κίνημα Δημοκρατίας» και τα πρωτεία της ελευθερίας
• Παναγιώτης Τζανετής / «Κίνημα Δημοκρατίας» και μεταπολίτευση