Σ’ όλη την ιστορία οι εξουσίες πρόσθεταν ηθικές αρχές και αξίες στις δολοφονικές τους εκστρατείες. Από τις Αθηναϊκές αγριότητες στη Μήλο και στη Μυτιλήνη μέχρι τις σταυροφορίες, το Κόσοβο και το Ιρακ βασιλιάδες και στρατηγοί παρουσιάζουν τους πόλεμους ηθικά δικαιολογημένους.

Όπως έγραφε ο ποιητής Γουίνταμ Λιούις «μα ποιος πόλεμος που έγινε ποτέ ήταν άδικος, εκτός βέβαια από αυτόν που κάνει ο εχθρός;» Αλλά αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε αν κάποιος πόλεμος είναι δίκαιος, δεν υπάρχει το Διεθνές Δίκαιο για να ρυθμίζει τις εχθροπραξίες και να περιορίζει τις φρικαλεότητες;

Η άποψη των Δυτικών κυβερνήσεων είναι ότι το δίκαιο περιορίζει και νομιμοποιεί την δράση του Ισραήλ. Όπως δήλωσε ο Προέδρος Μπάιντεν αλλά και ο κ Μητσοτάκης «το Ισραήλ έχει το δικαίωμα της αυτοάμυνας και πρέπει να σεβαστεί το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο».

Το πρώτο μέρος της δήλωσης είναι αυτονόητο, προφανές, σχεδόν κοινοτοπία. Και το εθνικό και το Διεθνές Δίκαιο επιτρέπει τη χρήση βίας για αμυντικούς σκοπούς.

Μάλιστα στο Διεθνές Δίκαιο, η αυτοάμυνα (self defence) είναι ο μοναδικός λόγος που επιτρέπει τη χρήση κρατικής βίας χωρίς την εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αλλά είναι οι βομβαρδισμοί και ο αποκλεισμός της Γάζας αυτοάμυνα; Ας δούμε τις κανονιστικές πλευρές των εχθροπραξιών πρώτα της Χαμάς μετά του Ισραήλ.

Οι βομβαρδισμοί του Ισραήλ από την Χαμάς χωρίς να γίνεται διάκριση εμπόλεμων και αμάχων, η επίθεση, δολοφονία και απαγωγή αμάχων στο νεολαιίστικό γλέντι και τα κιμπούτς αποτελούν πολλαπλά αποτρόπαια εγκλήματα. Παραβιάζουν πολλές διατάξεις του Δικαίου του Πολέμου και της Σύμβασης της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Παραβιάζουν μεταξύ άλλων τις διατάξεις περί αναλογικότητας, προστασίας αμάχων και την απαγόρευση δολοφονίας, βασανισμού και απαγωγής ομήρων. Τα εγκλήματα είναι αποτρόπαια.

Αλλά δεν μπορούμε να ταυτίσουμε την Χαμάς με τους Παλαιστίνιους. Η θεοκρατική και φονταμενταλιστική φύση της Χαμάς φαίνεται να βρίσκεται πίσω από την ετοιμότητα των μαχητών του να κάνουν επιθέσεις αυτοκτονίας αλλά και από την βαρβαρότητα των επιθέσεων στους εχθρούς. Η Χαμάς δεν ταυτίζεται με του Παλαιστίνιους ούτε υπάρχει συλλογική ευθύνη ενός λαού για τις πράξεις μιας ομάδας του, ακόμη και της κυβέρνησης του.

Ο Γερμανικός λαός δεν τιμωρήθηκε μετά το τέλος του πολέμου για τα εγκλήματα της ηγεσίας του ούτε ταυτίστηκε με τους Ναζί. Αντίθετα του δόθηκε μεγάλη βοήθεια για να ανακάμψει. Εδώ γίνεται ακριβώς το αντίθετο.

Η 70χρονη κατοχή των Παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ και οι συνεχείς επιθέσεις και τα εγκλήματα κατά του πληθυσμού που ζει στην μεγαλύτερη ανοικτή φυλακή του κόσμου μπορούν να εξηγήσουν την εκδικητική μανία των μαχητών της Χαμάς.

Τίποτε όμως δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις δολοφονίες αμάχων και τις απαγωγές των νέων από το πάρτι και τα χωριά. Η καταδίκη είναι απόλυτη. Απόλυτη είναι και η αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους και στους Ισραηλινούς πολίτες, η συμπάθεια στα παθήματα των θυμάτων και από τις δύο πλευρές.

Αποτελούν οι Ισραηλινοί βομβαρδισμοί και ο αποκλεισμός την Γάζας νόμιμη αυτοάμυνα;
Ας ξεκινήσουμε με την ηθική. Κανένα αποτρόπαιο έγκλημα δεν επιτρέπει ή δικαιολογεί την διάπραξη ανάλογων ή χειρότερων αποτρόπαιων εγκλημάτων.

Η ζωή ενός Παλαιστίνιου έχει την ίδια αξία με την ζωή του Ισραηλινού. Αλλά η τελείως δυσανάλογη επίθεση σε περιοχές αμάχων και οι θάνατοι – 1,400 Ισραηλινοί πάνω από 3,000 Παλαιστίνιοι μέχρι στιγμής – δίνουν την εντύπωση ότι δεν έχουμε άσκηση αυτοάμυνας αλλά εκδίκηση. Επιστροφή στο lex talionis και τον «οφθαλμό αντί οφθαλμού» με τα Παλαιστινιακά μάτια περισσότερα και μεγαλύτερα.

Ας πάμε στο Διεθνές Δίκαιο. Οι Συνθήκες της Γενεύης (κεντρικός πυλώνας του δικαίου του πολέμου) απαιτεί μεταξύ άλλων: την αναλογικότητα μεταξύ σκοπών και μέσων στην χρήση βίας. Απαγορεύουν τις επιθέσεις σε αμάχους και υποδομές, και την χρήση αντιποίνων και συλλογικής τιμωρίας. Ας δούμε το σεβασμό των διατάξεων αυτών από το Ισραήλ.

Όπως λέγεται συνήθως το Ισραήλ είναι το μόνο δημοκρατικό κράτος στην Μέση Ανατολή, ένα κράτος που γεννήθηκε πάνω στα συντρίμμια του Ολοκαυτώματος και σέβεται τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της ηθικής. Δεν είναι ίδιες οι αξιώσεις σεβασμού του δικαίου από μια εξτρεμιστική αντιστασιακή οργάνωση και ένα ισχυρό κράτος και λαό με μεγάλη παράδοση σεβασμό στον Άλλο – βασική αρχή της θρησκείας.

Γίνονται σεβαστές οι αρχές του δικαίου από το Ισραήλ; Είναι η Ισραηλινή επίθεση αναλογική του επιδιωκόμενου σκοπού αυτοάμυνας; Ακολουθεί η επίθεση το Διεθνές Δίκαιο; Οι μαζικοί θάνατοι αμάχων, οι επιθέσεις σε κοινωνικές υποδομές, όπως νοσοκομεία και σχολεία, ο αποκλεισμός των 2.1 εκατομμυρίων Παλαιστινίων και η στέρηση των απολύτως απαραίτητων για την ζωή αποτελούν κραυγαλέες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Ας δούμε τους βομβαρδισμούς και τις «παράπλευρες βλάβες» των θανάτων και καταστροφών.

Αντιπρόσωπος του Ισραηλινού στρατού δήλωσε ότι οι βομβαρδισμοί της Γάζας βάζουν την «έμφαση στις βλάβες που προκαλούν και όχι στην ακρίβεια.»

Υπουργός της κυβέρνησης Νετανιάχου δήλωσε κτυπάμε «ανθρωπόμορφα» ζώα και ο αποκλεισμός σημαίνει ότι δεν θα έχετε «ηλεκτρισμό, νερό ή φαγητό». Η απειλή πραγματοποιήθηκε.

Η αδιαφορία για την «ακρίβεια» των βομβαρδισμών που αυξάνει τα θύματα μεταξύ των αμάχων υποδηλώνει πρόθεση μαζικής τιμωρίας και όχι αυτοάμυνας. Το άρθρο 33 των Συμβάσεων της Γενεύης δηλώνει ότι «προστατευόμενα πρόσωπα [κυρίως άμαχοι] δεν πρέπει να τιμωρούνται για εγκλήματα που δεν διέπραξαν».

Η ταύτιση των Παλαιστινίων με την Χαμάς και η μαζική τιμωρία του πληθυσμού είναι αντίθετη σε κάθε έννοια δίκιου και δικαίου. Αποτελεί εκδίκηση και όχι αυτοάμυνα. Ας πάμε στον αποκλεισμό του πληθυσμού.

Ο Μορένο Οκάμπο, πρώτος εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, δήλωσε ότι ο αποκλεισμός της Γάζας αποτελεί «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» και πιθανή γενοκτονία. Σύμφωνα με την κα Αλμπανέζε, ειδική απεσταλμένη του ΟΗΕ στην Γάζα, η υποχρεωτική έξοδος 1 εκατομμυρίου Παλαιστίνιων από την Βόρεια Γάζα αποτελεί «μαζική εθνοκάθαρση».

Τα «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» μια ρηξικέλευθη νομική έννοια που πρωτοεμφανίστηκε στην Δίκη των Χιτλερικών εγκληματιών στην Νυρεμβέργη και μετά εισήχθη στο Διεθνές Δίκαιο, αποτελεί μαζί με τη γενοκτονία ένα από τα πιο άγρια εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Η πρωτοτυπία αυτή και ήταν αποτέλεσμα της νομικής φαντασίας για να απαντήσει στη Χιτλερική βαρβαρότητα και το Ολοκαύτωμα.

Ας θυμηθούμε τον πόλεμο στο Κόσοβο. Η Δυτική επέμβαση και ο βομβαρδισμός του Βελιγραδίου δικαιολογήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την υποχρεωτική εκδίωξη των Αλβανών από το Κόσοβο. Ο όρος «εθνοκάθαρση» χρησιμοποιήθηκε τότε ευρέως και αργότερα μπήκε στη Σύμβαση της Ρώμης μαζί με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και την γενοκτονία, ως ένα από τα άγρια εγκλήματα για τα οποία μπορεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να εκκινήσει ποινική διαδικασία κατά των υπευθύνων – όπως έγινε για πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Ας δούμε δύο προηγούμενες περιπτώσεις «αυτοάμυνας». 1. Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες εισέβαλαν και κατέλαβαν το Αφγανιστάν με την ανοχή του ΟΗΕ. Εκτός από περίπτωση αυτοάμυνας, η εισβολή υποτίθεται ότι θα έφτιαχνε ένα νέο κράτος που θα υποστήριζε τα δικαιώματα των γυναικών και τη δημοκρατία. Ξέρουμε τα αποτελέσματα. 2. Η παράνομη (μη εξουσιοδοτημένη από τον ΟΗΕ) εισβολή στο Ιράκ παρουσιάστηκε εν μέρει ως αυτοάμυνα εν όψει της κατοχής από τον Σαντάμ «όπλων μαζικής καταστροφής» Τα ΟΜΑ δεν υπήρχαν, ήταν ψέμα για τη διαμόρφωση της δημόσιας γνώμης. Ξέρουμε τα αποτελέσματα.

Αποτέλεσαν και οι δύο περιπτώσεις «προληπτικής αυτοάμυνας» για αποφυγή μελλοντικών επιθέσεων. Το ίδιο φαίνεται να υποστηρίζει και το Ισραήλ με τις μαζικές επιθέσεις – προληπτική προστασία με την καταστροφή της Χαμάς από μελλοντικές επιθέσεις. Μπορεί όμως να επιβάλλει κατοχή στη Γάζα όπως έκαναν οι Αμερικάνοι στο Αφγανιστάν και Ιράκ;

Μήπως η στρατηγική του είναι να πιέσει ένα μεγάλο αριθμό Παλαιστινίων να φύγουν προς την Αίγυπτο, την Ιορδανία ή τον Λίβανο για να σωθούν ώστε να «αδειάσει» η λωρίδα της Γάζας – κυριολεκτικά λωρίδα μόλις 365 τετραγωνικά χιλιόμετρα μια ανοικτή φυλακή στην καλύτερη περίπτωση και χώρος για κυνήγι αμάχων τώρα. Αν γίνει κάτι τέτοιο θα ήταν η «μητέρα όλων των εθνοκαθάρσεων». Ελπίζω ότι δεν μπορεί να το αποδεχτεί η διεθνής κοινότητα.

Δυστυχώς το Διεθνές Δίκαιο βρίσκεται σε ανυποληψία και αδυναμία να αποτρέψει αποτρόπαια εγκλήματα και καταστροφές. Το δίκαιο του ισχυρού επιβάλλονταν πάντα και σήμερα στο δίκιο του δικαίου και της ηθικής.

Όσο ισχύει αυτό, όσο οι ισχυροί χρησιμοποιούν το δίκαιο ως φύλο συκής για να δικαιολογούν τις βαρβαρότητες τους, Μόνο η πολιτική και οι διαπραγματεύσεις θα δώσουν την λύση στο πρόβλημα της Παλαιστίνης. Μέχρι τότε εμείς είμαστε με τους αδύναμους και την ειρήνη. Καμία δύναμη δεν μπορεί να ανασχέσει την παλιότερη ανθρώπινη φύση να αντιστέκεται στην καταπίεση, την κατοχή και την εκμετάλλευση.

*Ο Κώστας Δουζίνας είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διδάκτωρ του Νομικού Τμήματος του London School of Economics και πρώην βουλευτής εκλεγμένος με τον ΣΥΡΙΖΑ.