Δεν υπήρξα ποτέ μέλος τάσης. Είμαι πιο κοντά στις αριστερές ιδέες των 53/Ομπρέλας – παρ’ ότι δεν συμμετείχα ποτέ στις συναντήσεις τους και θεωρώ ότι οι ιδέες τους έχουν μείνει στην αριστερά του προηγούμενου αιώνα.

Στην στήλη «Πολιτικά και Φιλοσοφικά Επίκαιρα» που γράφω στην ΕφΣυν και στην PhιlosophyXS του TVXS προσπαθώ να διερευνήσω τι είναι και τι θέλει η αριστερά στον 21ο αιώνα και τι είδους αριστερό κόμμα θα επιβιώσει μετά την καθολική παρακμή των κομμάτων και την αποπολιτικοποίηση των Δυτικών κοινωνιών. Δεν ξέρω αν το πέτυχα, πιθανότατα όχι. Σίγουρα, όπως και όλοι οι αριστεροί διανοούμενοι και κοινωνικοί επιστήμονες, δεν μπόρεσα να κατανοήσω τις κοινωνικές αλλαγές που οδήγησαν στην πολιτική ηγεμονία της δεξιάς. Αλλά οι λόγοι υποχώρησης της αριστεράς και της σημερινής κατάστασης είναι πιο εμφανείς.

Το κόμμα δεν προχώρησε σε έκτακτο συνέδριο για να αξιολογήσει της συντριβή στις φετινές εκλογές και τα μέλη οδηγήθηκαν στην εκλογή του νέου προέδρου χωρίς να ξέρουν τις θέσεις των υποψηφίων για την αποτίμηση της περιόδου 2019-2023 αλλά και τις προτάσεις για το μέλλον και την ταυτότητα του κόμματος. Οι υποψήφιοι αποδέχτηκαν το πρωθύστερο αυτό σχήμα ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Τα κομματικά στελέχη δεν περίμεναν βέβαια την υποψηφιότητα Κασσελάκη και την δυναμική της. Το καθολικό αίτημα ανανέωσης της πολιτικής και ανασύνταξης του κόμματος προσωποποιήθηκε από κάποιον που δεν θα ήταν υποψήφιος αν η λογική είχε επικρατήσει επί των φιλοδοξιών.

Ο Κασσελάκης προφανώς δεν αντιπροσωπεύει την παράδοση και αξίες της Ελληνικής αριστεράς. Όπως ξέρουμε ο όρος left στην Αμερική χρησιμοποιείται για το Δημοκρατικό κόμμα, το μοντέλο του οποίου θέλει να μιμηθεί. Από την άλλη η εκλογή του, καθ’ όλα νόμιμη, είναι σύμπτωμα της παρακμής του κόμματος που φαίνεται σε όλα τα επίπεδα- οργανωτικά, ιδεολογικά, εκλογικά.

Αντί να υπάρξει μια συλλογική αναζήτηση των αιτιών της ήττας για να χαραχτεί η στρατηγική της ανάταξης έχουμε την έκρηξη μιας γενικής αγανάκτησης και θυμού για την διάψευση προσδοκιών. Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σήμερα σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης». Οι επιθέσεις από την μια και την άλλη πλευρά, οι ύβρεις και οι αντεγκλήσεις με ύφος που σπάνια χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν προς την δεξιά και την ακροδεξιά δείχνουν ότι το κόμμα πλησιάζει, αν δεν έφτασε, το σημείο μηδέν. Είναι φανερό ότι ο καθημερινός μη-διάλογος εκφράζει την άποψη της πολιτικής ως σχέσης μεταξύ «φίλων και εχθρών» όπως υποστηρίζει ο Καρλ Σμιτ. Μπορεί αυτή η εχθρότητα να μεταφραστεί σε πολιτικούς όρους;

Στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης παίρνονται έκτακτα μέτρα για να διασωθεί η οντότητα που απειλείται από τον θανάσιμο κίνδυνο. Στην περίπτωση μας η μόνη δυνατότητα σωτηρίας φαίνεται να είναι η μεταφορά της σύγκρουσης από ad hominem και ακραίες επιθέσεις σε πολιτική συζήτηση. Αντί του άκρατου εχθρικού ανταγωνισμού που παρακολουθούμε στο διαδίκτυο και τα κανάλια σε μια οργανωμένη αντιπαράθεση ιδεών και προτάσεων. Μπορεί να μην αρκεί για την έξοδο από την διαλυτική κρίση αλλά αποτελεί φοβάμαι την τελευταία ελπίδα.

Πώς γίνεται αυτό; Όλες οι συνεδριάσεις οργάνων (επιτροπή δεοντολογίας, ΚΕ κλπ) αναβάλλονται. Το Πολιτικό Συμβούλιο συνεδριάζει άμεσα. Αν δεν το συγκαλέσει ή δεν θέλει την συνεδρίαση του ο πρόεδρος, συγκαλείται από τους γραμματείς του κόμματος ή παίρνει μια ομάδα του ΠΣ την πρωτοβουλία σύγκλησης. Το ΠΣ έχει ένα μόνο θέμα στην ημερήσια διάταξη: την άμεση σύγκληση έκτακτου συνέδριου με θέμα την ταυτότητα, πολιτική και στρατηγική του κόμματος. Η πρόταση αυτή δεν προβλέπεται από το καταστατικό. Αλλά σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα για να περιοριστεί η επείγουσα ανάγκη και να αποφευχθεί, αν είναι δυνατό, η διάλυση. Τα έκτακτα μέτρα μπορεί να παραβιάζουν τις διαδικαστικές διατάξεις του καταστατικού αλλά το κάνει για να διασώσει το πνεύμα του και την οντότητα που το καταστατικό συντάσσει και ρυθμίζει.

Τα απαραίτητα διαδικαστικά βήματα – κείμενο θέσεων, πολιτική απόφαση, προτάσεις εκλογή οργάνων – αναλαμβάνουν δύο επιτροπές, μία προτεινόμενη από τον Πρόεδρο και μία από την αντιπολίτευση. Μια τρίτη, αποτελούμενη από μέλη που δεν έχουν πάρει μέρος στην διαμάχη, εξετάζει καταγράφει και παρουσιάζει τα σημεία συμφωνίας και διαφωνίας των προτάσεων και αποφασίζει διαδικαστικά θέματα στα οποία οι δύο επιτροπές διαφωνούν. Οι οργανώσεις μελών συνεδριάζουν το τέλος Νοεμβρίου και το έκτακτο συνέδριο συνέρχεται τις δύο πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου.

Είναι πιθανό η έκτακτη αυτή διαδικασία να αποδειχθεί ατελέσφορη. Αλλά θα βοηθήσει να φύγει η αντιπαράθεση από τις επιθέσεις και να γυρίσει στην πολιτική. Ελπίζω ότι όλοι μπορούν να συμφωνήσουν σ’ αυτόν τον ελάχιστο παρονομαστή. Αποτελεί μια μετριοπαθή πρόταση αλλά ίσως και την τελευταία ελπίδα για την αριστερά.

*Ο Κώστας Δουζίνας είναι καθηγητής Νομικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου