Η συντήρηση των ενόπλων δυνάμεων και ο εξοπλισμός τους δεν οδηγούν αυτομάτως σε πολέμους και σε μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών. Στερούν, όμως, τεράστιους πόρους, ανθρώπινους και υλικούς, από τις κοινωνίες, που θα μπορούσαν να σώσουν χιλιάδες ή εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές που χάνονται   από την φτώχια, την πείνα,  ιάσιμες αρρώστιες ή και φυσικές καταστροφές.
 
Με αυτήν την έννοια, οι υπέρογκες και σε μεγάλο βαθμό αδικαιολόγητες στρατιωτικές δαπάνες παγκοσμίως έχουν συνέπειες, που ισοδυναμούν με τους πιο καταστροφικούς πολέμους.
 
Το αναμφισβήτητου διεθνούς κύρους Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), μας ενημερώνει, όπως κάθε χρόνο, τόσο για τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες, όσο και για το διεθνές εμπόριο όπλων. Σύμφωνα, λοιπόν, με ανακοινώσεις του, στις 5 Απριλίου 2016, το σύνολο των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών το 2015, ανήλθε στα 1,676 δις δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο, η ανθρωπότητα θυσιάζει στον θεό του πολέμου περίπου 5 δις δολάρια την ημέρα.
 
Υπενθυμίζω ότι μετά το 2004, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες έχουν υπερβεί κατά πολύ τις αντίστοιχες της περιόδου του ψυχρού πολέμου, αντιστρέφοντας την τάση μείωσής τους, που σημειώθηκε μεταξύ 1992 και 2001 , όταν κατά μέσο όρο δεν υπερέβαιναν τα 1,250 δις δολάρια. Αυτό συνέβη πρωτίστως διότι οι θητείες του προέδρου Μπους του νεώτερου ήταν θητείες πολέμων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και κατά συνέπεια υπέρογκων στρατιωτικών προϋπολογισμών, που έφτασαν να αναλογούν κοντά στο 50% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών.  Η βαθιά οικονομική κρίση μετά το 2008, έβαλε φρένο και στις δαπάνες των ΗΠΑ και της Ευρώπης, με αποτέλεσμα το 2015, να καταγράφεται μικρή μείωση στις περιοχές αυτές. Το ίδιο καταγράφεται και για την Αφρική, πρώτη φορά ύστερα από 11 χρόνια.
 
Ας έρθουμε τώρα στην κατάταξη των χωρών του κόσμου, με βάση τις στρατιωτικές τους δαπάνες, το 2015. Σημειώνουμε ότι το 81% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών αναλογούν σε μόλις 15 χώρες από τις 193 χώρες-μέλη του ΟΗΕ. Όπως αναμενόταν, στην πρώτη θέση είναι οι ΗΠΑ, με   36% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, μετά η Κίνα (13%), ακολουθεί η Σαουδική Αραβία (5,2%), η οποία έχει ξεπεράσει την Ρωσία (4%). Τις δέκα πρώτες θέσεις συμπληρώνουν η Βρετανία, η Ινδία, η Γαλλία, η  Ιαπωνία, η Γερμανία και η Νότια Κορέα.

Αξιοσημείωτο – και όχι άσχετο με την αναβίωση ψυχροπολεμικού κλίματος – είναι ότι σημαντική αύξηση σημείωσαν το 2015 οι στρατιωτικές δαπάνες στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, ενώ αντίστοιχη εικόνα υπάρχει για την Ασία και την Ωκεανία. Αντιθέτως, την ίδια χρονιά, καταγράφεται μείωση των στρατιωτικών δαπανών κατά 1,3% στην Δ. Ευρώπη.
 
Σε κάποιες  χώρες η πτώση των τιμών του πετρελαίου, επέφερε μείωση και στις στρατιωτικές δαπάνες, χώρες όπως η Αγκόλα, το Τσαντ, ο Ισημερινός, το Καζακστάν, το Ομάν, το Ν. Σουδάν και η Βενεζουέλα.    Σε ότι αφορά τις Ρωσία και Κίνα, σημειώθηκαν αυξήσεις το 2015, της πρώτης κατά 7,5% και της δεύτερης κατά 7,4%  Από την Ωκεανία, η Αυστραλία αύξησε την ίδια χρονιά τις στρατιωτικές της δαπάνες κατά 7,8%.
 
Αν η Ασία – Ωκεανία θεωρηθεί μία περιοχή, στην Κίνα αναλογούν το 49% των στρατιωτικών δαπανών της. Στην ίδια περιοχή, αυξήσεις στις στρατιωτικές της δαπάνες καταγράφει και η Ινδονησία (μεταξύ 2006 -2015 αύξηση κατά 150%), που εξηγούνται από τις εντάσεις στη θάλασσα της Ν. Κίνας. Αυξάνονται και οι στρατιωτικές δαπάνες της Ιαπωνίας, πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες.
 
Δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι μεταξύ 2006-2015, η Ελλάδα είχε μείωση των στρατιωτικών της δαπανών κατά 35%, μείωση που οφείλεται κυρίως στην επιβολή των μνημονίων από το 2010. Ουδέν κακόν αμιγές καλού!
 
Παγκόσμιο Εμπόριο Όπλων
 
Ανέκαθεν, το παγκόσμιο εμπόριο όπλων αποτελούσε πολύ κερδοφόρο τομέα για κράτη και πολεμικές βιομηχανίες. Σε σύγκριση με την πενταετία 2006-2010,   την πενταετία 2011-2015 σημειώθηκε αύξηση στο εμπόριο όπλων κατά 14%. 
 
Το 2015, μεταξύ των χωρών, την πρώτη θέση κατέχουν οι ΗΠΑ, την δεύτερη η Ρωσία, την τρίτη η Κίνα, την τέταρτη η Γαλλία, την πέμπτη η Γερμανία, την έκτη η Βρετανία και την έβδομη η Ισπανία. Με άλλα λόγια, οι χώρες που αποτελούν τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι και πρωταθλήτριες στις εξαγωγές όπλων.
 
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία για τις εταιρείες που επιδίδονται στο εμπόριο όπλων. Στις 15 πρώτες σε μέγεθος, οι 8 είναι αμερικανικές, οι 3 ρωσικές και από μία   βρετανική, γαλλική, ιταλική και η ευρωπαϊκή κοινοπραξία Airbus Group.
 
Καταλήγω με την επισήμανση ότι η χώρα μας έχει υποστεί πολλά δεινά λόγω της εμπλοκής της στο διεθνές εμπόριο όπλων, με την ιδιότητα του εισαγωγέα. Σοβαροί οικονομικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι περίπου το 1/3 του δημόσιου χρέους της Ελλάδας μέχρι το 2010, οφειλόταν σε εξωτερικό  δανεισμό για τους πολυδάπανους εξοπλισμούς της χώρας μας, από τους οποίους επωφελήθηκαν και κυβερνητικά στελέχη, εκμεταλλευόμενα την ευαισθησία του ελληνικού λαού για τα θέματα εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Επιπλέον υπήρχε περίοδος που κάποιοι «πλάσαραν» την ιδέα της διπλωματίας των εξοπλισμών, ισχυριζόμενοι ότι δι’ αυτού του τρόπου θα εξασφάλιζαν διεθνή ερείσματα για τα εθνικά μας θέματα.
 
Υ.Γ. Να ευχαριστήσω τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Χρήστο Κόλλια, που με βοήθησε στην εύρεση και εξασφάλιση των κειμένων, στα οποία περιέχονται τα στοιχεία αυτού του άρθρου.
 
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ