Σε μία χώρα που οι επιστημονικοί φορείς καταγγέλλονται από το ίδιο κράτος που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να τους στηρίζει για να σχεδιάζει την πολιτική του (και σε σχέση με το περιβάλλον κι όσα τραγικά συμβαίνουν και εκεί), και η έλλειψη ενημέρωσης είναι τραγική, με συνέπειες τραγικότερες ακόμη, το ελληνικό δίκτυο ενημέρωσης για τον καιρό και το κλίμα δημοσίευσε στοιχεία που όχι μόνο αποδεικνύουν πως η Ελλάδα είναι η πιο επιβαρυμένη ατμοσφαιρικά χώρα στην Ευρώπη το 2023 από τις φωτιές (ανάσα και εν δυνάμει καρκίνος ή καρδιά), αλλά και πως ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης, ο μεγαλύτερος στην Β.Ε. 30 χλμ έξω από την Θεσσαλονίκη, εκλύει πάνω από 2 τόνους μεθανίου την ώρα.

Το μεθάνιο μαζί με το διοξείδιο του άνθρακα, είναι οι δυο βασικοί παράγοντες της κλιματικής κατάρρευσης που αυξάνεται γεωμετρικά πια, ενώ το μεθάνιο που παράγεται από αποσύνθεση τροφίμων κυρίως κρέατος είναι τρισχειρότερο. Και τα 2 συνδέονται με τις καταναλωτικές-διατροφικές μας επιλογές αλλά αυτό, το σημαντικό αφού θα αφαιρούσε δύναμη από φαύλους ξεβολεύοντας κι εμάς, ας το αφήσουμε προς ώρας.

Ας δούμε λίγο τους εμπλεκόμενους παίκτες. Τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης διαχειρίζεται η ΗΛΕΚΤΩΡ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ο γνωστός όμιλος Ελλακτωρ, στον οποίον ο όμιλος Βαρδινογιάννη έγινε πρόσφατα ο μεγαλύτερος εταίρος καθώς ήταν και ο μοναδικός (…) που κατέθεσε προσφορά. Η επιχειρηματική ναυαρχίδα της οικογένειας Βαρδινογιάννη δαπάνησε 182 εκατ. ευρώ για να αποκτήσει το 29,87% του πολυσχιδούς ομίλου υποδομών. Στον οποίο η θέση του μετοχικού ηγέτη, με ποσοστό που τώρα ανέρχεται σε 45,168% ανήκει στο family fund της ολλανδικής Reggeborgh. Με επικεφαλής τον άρτι πολιτογραφηθέντα ως Έλληνα, Χένρι Χόλτερμαν (ο οποίος εξαγοράζει Τρ. Περαιώς και Άλφα ως μπροστινός και συντονιστής κάποιων).

Στη συμφωνία που υπεγράφη υπήρξε δέσμευση μονάδας διαχείρισης/απορρόφησης του Μεθανίου. Παρόλο που «είναι μία μονάδα πρότυπο η οποία από το 2019 λειτουργεί αδιάλειπτα και παράγει φθηνό ρεύμα και αποτρέπει την έκλυση αερίων του θερμοκηπίου – κυρίως του μεθανίου στην ατμόσφαιρα – προστατεύοντας το στρώμα του όζοντος, έχοντας παρακρατήσει την έκλυση άνω των 25 εκατομμυρίων κυβ. μέτρων βιοαερίου στην ατμόσφαιρα και έχοντας παράγει 52.000 MWh πράσινης ενέργειας, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα κατά τουλάχιστον 250.000 tn διοξειδίου του άνθρακα, βελτιώνοντας σημαντικά την ατμόσφαιρα στην ευρύτερη περιφέρεια» όπως μας επεσήμαναν από την Εταιρεία, οι τελευταίες σοκαριστικές μετρήσεις δημιουργούν ερωτηματικά για το τι συμβαίνει στον ΧΥΤΑ και στην περιοχή, παράλληλα με το αίτημα αντιμετώπισης τους.

Σημαντικά περιστατικά, όμως όπως αυτό, συνδέονται με ό,τι έχει αποκληθεί «Μαφία της Ανακύκλωσης». Γιατί η ανακύκλωση συνδέεται με τις ΧΥΤΑ; Μα γιατί υποτίθεται πως οι μπλέ και καφέ κάδοι μαζεύουν τα πλαστικά και τα οργανικά απόβλητα που (τα 2) παράγουν το θανατηφόρο μακροπρόθεσμα (μεσοπρόθεσμα πια) για την ζωή του πλανήτη μεθάνιο. Όμως, το 40+% των εργοστασίων ανακύκλωσης σε όλον τον κόσμο έχει χτυπηθεί από φωτιά και φυσικά η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση.

Η έξαρση των πυρκαγιών σε εργοστάσια ανακύκλωσης σχετίζεται χρονικά με την πολιτική «Εθνικό Ξίφος», που ανήγγειλε η Κίνα, η μεγάλη ως τότε σκουπιδαποθήκη του πλανήτη (κυρίως της Δύσης) στις 31 Δεκέμβρη του 2017, όταν και σταμάτησε σταδιακά να εισάγει απόβλητα. Η αυξανόμενη ζήτηση ανακυκλώσιμων υλικών από την Κίνα τα προηγούμενα χρόνια γιατί τα χρειαζόταν ώστε να στηρίξει την ανθρωποκτόνο περιβαλλοντοκτόνο οικονομία της (μέρος αυτού που αποκαλούμε Κινεζοποίηση του καπιταλισμού όπου το άτομο, ο/η εργαζόμενος/η δεν υφίσταται ως νομική και πολιτική οντότητα κατ ουσίαν) δημιούργησε μια εξαιρετικά προσοδοφόρα παγκόσμια βιομηχανία που στηρίχθηκε βέβαια από τις πολυεθνικές κρέατος και πετρελαίου και έδωσε ώθηση στην ανακύκλωση στο δυτικό ημισφαίριο, πριμοδοτήθηκε από μεγάλους ομίλους που ξάφνου μετακινήθηκαν στην πράσινη ενέργεια και στηρίχτηκαν πολύμορφα από το κράτος, με καθοριστική εμπλοκή των δήμων.

Ενα χρόνο μετά το «Εθνικό Ξίφος» η Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική Υπηρεσία (European Environment Agency – EEA) δήλωσε ότι η ΕΕ δεν μπορεί πια παρά να στέλνει το μισό προς ανακύκλωσην υλικό, (τώρα έχει μειωθεί πολύ περισσότερο). Καθώς μειωνόταν σταθερά η διεθνής αγορά ανακυκλώσιμων πλαστικών αποβλήτων, η αύξηση της ταφής και καύσης απορριμμάτων ερχόταν ως η μόνη επιχειρηματική κατ ουσίαν εναλλακτική οπότε και ήταν ένας, ακόμη λόγος, που μέρος του πιο βρώμικου κεφαλαίου μετακινήθηκε στην ‘καθαρή’ ενέργεια. Οι διαφορετικού χρώματος κάδοι βέβαια υπάρχουν ακόμη αλλά το 90% των αποβλήτων τους πάνε σε ΧΥΤΑ θέλετε δεν θέλετε.

Οι συνέπειες αυτής της στροφής της κινεζικής οικονομίας δεν άργησαν να αποτυπωθούν και στατιστικά και σε οικονομικούς δείκτες, αφού σύμφωνα με στοιχεία της Βιομηχανικής Ενωσης «Plastics Europe», το ποσοστό ανακύκλωσης για συλλεχθέντα πλαστικά απόβλητα έπεσε κατακόρυφα και μόνο μειοψηφικά χρησιμοποιήθηκε για ενεργειακή αξιοποίηση, οδηγώντας σε «χρεοκοπία» (μετακίνηση στη νέα προσοδοφόρα περιοχή) μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου σε όλο τον κόσμο. Το ζήτημα ήταν (και είναι) πως οι εργοστασιακοί χώροι των επιχειρηματιών της ανακύκλωσης έχουν γεμίσει ασφυκτικά, χωρίς να υπάρχει κάποιος κερδοφόρος τρόπος να τις αδειάσουν ώστε να δώσουν προς τη νέα, κερδοφόρα, χρήση τους χώρους.

Κι εκεί, φυσικά, ξέσπασε πάλι ο ρατσισμός. Οι μεγάλες, συστηματικές φωτιές που έκαναν τους ΧΥΤΑ απαραίτητους αποδόθηκαν σε ρομά και ρακοσυλλέκτες, που όλως τυχαίως βρίσκανε πόρτα ανοιχτή για να βγάλουν το μεροκάματο του τρόμου. Αξιοποιώντας, άλλωστε, τη «συγκομιδή» των «ρακοσυλλεκτών», τους οποίους πληρώνουν με ψίχουλα, οι εταιρείες ανακύκλωσης καταφέρνουν να βγάζουν κέρδη από την μεταπώληση των μετάλλων, χαρτιών, και να εξασφαλίζουν «πράσινες» επιδοτήσεις στο όνομα της ανακύκλωσης, την ίδια ώρα που φορτώνουν την ευθύνη για τις πυρκαγιές στους αποδιοπομπαίους τράγους που στερούνται δύναμης, κι άρα φωνής, για να μιλήσουν.

Στο ντοκιμαντέρ «Φαβέλες στη σκιά της Ακρόπολης» του Χ. Καρακέπελη πχ αναφέρεται και αποδεικνύεται με στατιστικά στοιχεία:
«Στην Ελλάδα οι ρακοσυλλέκτες και οι μικροέμποροι (άτομα που ανήκουν στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αθίγγανοι, μετανάστες, άνεργοι Έλληνες και άλλοι) υπολογίζονται γύρω στους 80 – 100.000. Αν ήταν κοινωνικά οργανωμένοι και μπορούσαν να σταματήσουν τη δουλειά για ένα μήνα, θα παρέλυε η βιομηχανία και θα δημιουργούνταν χρηματιστηριακή κρίση σε όλο το real estate γιατί θα ανέβαινε κατακόρυφα η τιμή της μπετόβεργας. Θα υπήρχε δραστική αλλαγή στο τοπίο».

Ενώ, ακόμη και η συστημική «Καθημερινή», που έγινε επίσης λίγο καιρό μετά την πυρκαγιά στον Ασπρόπυργο που έπνιξε την Δ. Αττική, το 2015 (ακολούθησαν και στην Θεσσαλονίκη κι αλλού) μιλά για μία «αντάξια της Σικελικής» αν και μας είναι δύσκολο να φανταστούμε έναν καλοντυμένο επιχειρηματία να εντέλει τέτοια πράγματα όταν αποχωρεί από τα κοκτέιλ πάρτυ και τις αβρότητες…Το ρεπορτάζ (το μοναδικό αφού μετά σιώπησε) περιγράφει σκηνές εκδίωξης των αρμόδιων ελεγκτών από τις εγκαταστάσεις των εταιρειών «ανακύκλωσης», τσιλιαδόρους που ειδοποιούν τους ιδιοκτήτες αν πλησιάζει κάποιος ελεγκτής την ώρα που το εκάστοτε ΚΔΑΥ «ξεφορτώνεται» ποσότητες σκουπιδιών που δεν έχει καμία πρόθεση να διαχωρίσει και να προωθήσει για ανακύκλωση, ανοιχτές πόρτες για τους φτωχομαρίες που δέχονται να στοχοποιηθούν έπειτα για ψίχουλα…

Κατά τα άλλα οι Ρομά ρίξανε την γέφυρα στην Πάτρα κλπ κλπ. Βέβαια οι εργολάβοι αυτοί βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία με τους Δήμους και τις εξαιρετικά προσοδοφόρες υποδιευθύνσεις πρασίνου (γράφω πράσινο και κλαίω…) που την ίδια ώρα αδιαφορούν ή ξεφορτώνονται αδέσποτα για να αξιοποιήσουν την βρωμερή «καθαριότητα» που αγαπούν οι νοικοκυραίοι ψηφοφόροι τους.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου το Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) του φορέα δηλαδή που έχει την ευθύνη να εποπτεύει τις εταιρείες ανακύκλωσης από το κράτος και που πια κανένα κανάλι δεν τον προβάλλει, ο έλεγχος ουσιαστικά έχει απαγορευτεί.

O ίδιος ο δημόσιος φορέας που οφείλει να εποπτεύει τις ιδιωτικές (yes of course!) εταιρείες ανακύκλωσης, παραδέχεται δημόσια ότι δεν μπορεί να το κάνει και ότι ακόμα και οι κυρώσεις που επιβάλλει δεν ισχύουν. Τώρα, τα απόβλητα που δεν ανακυκλώνονται καταλήγουν στις χωματερές και οι νέες μορφές χωματερών είναι οι ΧΥΤΑ.

Όμως έχει και μία άλλη πτυχή το θέμα που δείχνουν πως ακόμη κι από τα σκατόχαρτα η πολιτικοεπιχειρηματική τάξη φροντίζει να μετακυλίεται δημόσιο χρήμα, με το αζημίωτο για τους πολιτικούς μεσάζοντες, σε μεγαλο-ιδιωτικές τσέπες. Η Ελλάδα ως χώρα της ΕΕ είναι υποχρεωμένη να ανακυκλώνει ένα ποσοστό στο οποίο επειδή το ελληνικό κράτος μένει μονίμως πίσω, το ελληνικό δημόσιο (γι’ αυτό και για άλλες περιβαλλοντικές παραβάσεις) πληρώνει κάπου 100 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο.

Τα κέρδη πάνε στους νταβατζήδες με τους πολυπλόκαμους ομίλους το οικονομικό κόστος το πληρώνουμε εμείς. Το περιβαλλοντικό άρα και βιολογικό το πληρώνουν κι αυτοί κι εμείς, αλλά εξήγησε το αυτό στον Μήδα που κυνηγά το χρυσό ακόμη κι αν σύμφωνα με τον μύθο πεθάνει.

Η απουσία κρατικού ελέγχου όμως οδηγεί αυτές τις ημέρες στην τραγική έκλυση του μεθανίου στον ΧΥΤΑ Μαυροράχης μια βόμβα για την περιοχή, για την χώρα, και τον πλανήτη, με τους αναποτελεσματικούς (ετσι δεν είναι ο όρος για τους προς αξιολόγησην υπαλλήλους; ) να είναι πολύ ψηλά για να πληρώσουν πρόστιμα για μη τήρηση όρων σύμβασης .