Ο αείμνηστος Χρήστος Χαραλαμπόπουλος, που ο πρόωρος χαμός του σκόρπισε θλίψη σε όλους όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν, ονόμαζε τη ραδιοφωνική του εκπομπή Δυτικά του Πέκος. Μολονότι τακτικός ακροατής του δεν γνώριζα τι σήμαινε ο τίτλος της εκπομπής. Ώσπου κάποια στιγμή, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο, έμαθα.

Σε ελεύθερη απόδοση, ο όρος «Δυτικά του Πέκος» χρησιμοποιείται για να περιγράψει περιοχές όπου δεν υπάρχουν νόμοι. Ή, για να είμαι πιο ακριβής, περιοχές όπου οι νόμοι και ο θεσμικός έλεγχος χρησιμοποιούνται προσχηματικά. Κοινώς, επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας και το δίκαιο του ισχυρότερου. Ό,τι, δηλαδή, συμβαίνει στη χώρα μας.

Η παραποίηση των εγγράφων που έστειλε το FBI στις ελληνικές αρχές είναι ένας ακόμη κρίκος στη μακριά αλυσίδα παρόμοιων γεγονότων. Η διαφθορά, που η αλήθεια είναι ότι δεν αποτελεί ελληνικό «προνόμιο» αλλά συναντάται σε πολλά μέρη του κόσμου, στη χώρα μας έχει μετατραπεί εδώ και πολλά χρόνια σε γάγγραινα. Και έχω την αίσθηση, ότι αν δεν καταφέρουμε με κάποιο τρόπο να την ελέγξουμε δεν πρόκειται ποτέ να ορθοποδήσουμε. Αλλά για να την ελέγξουμε, θα πρέπει πριν και πάνω απ’ όλα να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος. Να κατανοήσουμε δηλαδή, ότι η Ελλάδα δεν είναι μια κανονική χώρα. Δεν υπήρξε ποτέ «κοινοβουλευτική δημοκρατία δυτικού τύπου». Ήταν και είναι μια χώρα όπου η διαφθορά, το δίκαιο του ισχυρότερου, η αναξιοκρατία και το πλιάτσικο του δημόσιου πλούτου αποτελούσαν σχεδόν πάντοτε επιλογές των κυβερνώντων. Κι αν κάποιος θεωρήσει υπερβολική την παραπάνω διατύπωση, ας αναρωτηθεί γιατί η χώρα χρεοκόπησε.

Θα ήθελα να υπενθυμίσω, ότι λίγα χρόνια πριν την χρεοκοπία οι επαΐοντες διατυμπάνιζαν ότι χτίζουμε την «ισχυρή Ελλάδα». Η οποία «ισχυρή Ελλάδα», ελάχιστα χρόνια αργότερα κατέρρευσε με πάταγο παρασέρνοντας στην καταστροφή εκατομμύρια συνανθρώπους μας. Γιατί, όμως; Μήπως η χώρα ενεπλάκη σε κάποιον καταστροφικό και δαπανηρό πόλεμο, μήπως αντιμετώπισε κάποια φυσική καταστροφή ή κάποιο άλλο γεγονός που εκτροχίασε τα οικονομικά της; Τίποτα από αυτά δεν συνέβη.

Μολονότι πολλά κράτη ταρακουνήθηκαν και ταλαιπωρήθηκαν από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, η μοναδική χώρα που κατέρρευσε απότομα και απόλυτα ήταν η Ελλάδα. Αντιλαμβάνομαι βέβαια ότι το πρόβλημα της χρεοκοπίας δεν μπορεί να έχει μια μόνο διάσταση. Όμως, νομίζω ότι πλέον δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε. Μολονότι, όπως προείπα, τα αίτια είναι αρκετά, ο βασικός λόγος που η χώρα χρεοκόπησε είναι η ανεξέλεγκτη διαφθορά.

Η χώρα κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος διότι λεηλατήθηκε στο μέγιστο βαθμό. Κι αυτό πρέπει κάποια στιγμή να γίνει κοινή συνείδηση. Διότι αν δεν εντοπίσουμε το λόγο για τον οποίον βρεθήκαμε σε αυτή τη θέση, κάτι μου λέει ότι πολύ σύντομα θα ζήσουμε ξανά τα ίδια.

Θα μπορούσα να γεμίσω δεκάδες σελίδες γράφοντας για τα σκάνδαλα που ταλάνισαν ή ταλανίζουν τη χώρα. Γι’ αυτό, άλλωστε, η χώρα βρίσκεται σταθερά μέσα στις πιο διεφθαρμένες της Ε.Ε. Siemens, εξοπλιστικά, καρτέλ στα δημόσια έργα, υπερκοστολογημένες προμήθειες ιατρικού υλικού και δεκάδες άλλες παρόμοιες περιπτώσεις μας κατατάσσουν στην κορυφή της διαφθοράς. Μα το χειρότερο όλων, χειρότερο κι από τη διαφθορά αυτή καθαυτή, είναι η ατιμωρησία.

Η συντριπτική πλειοψηφία των διεφθαρμένων τη γλιτώνει με ποινές-χάδι. Κι αυτό στην περίπτωση που συλληφθούν, διότι οι συντριπτικά περισσότεροι καταφέρνουν να μην έρθουν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη. Με χαρακτηριστικότερο και πιο πρόσφατο παράδειγμα την Νοβάρτις, όπου σχεδόν όλοι οι εμπλεκόμενοι απαλλάχτηκαν με βούλευμα. Και πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, όταν ένα ολόκληρο σύστημα, πολιτικό και δικαστικό, δίνει τα ρέστα του για να εξαφανίσει τις όποιες κατηγορίες. Κάπως έτσι, προέκυψαν παραποιήσεις εγγράφων, αδιευκρίνιστα ποσά, μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος που μετατράπηκαν σε κουκουλοφόρους, διώξεις δικαστικών και δημοσιογράφων επειδή θέλησαν να διαλευκάνουν την υπόθεση και δεν συντάχθηκαν με όλους όσοι προσπάθησαν να τη θάψουν.

Κατά την εκτίμησή μου, το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι πολιτικό. Και εννοώ, για να μην παρεξηγηθώ, ότι οι πολιτικές για να εφαρμοστούν και να κριθούν για την αποτελεσματικότητά τους θα πρέπει να υπάρχει το κατάλληλο έδαφος. Εάν, π.χ, μια κυβέρνηση θέλει να διαθέσει δέκα δις για την υγεία (τυχαίο το νούμερο) και στο δρόμο χαθούν τα δύο ή τα τρία από αυτά, πως θα μπορούμε να μιλάμε για αποτυχία της πολιτικής της; Τούτο σημαίνει ότι εάν δεν καταφέρουμε αν όχι να λύσουμε τουλάχιστον να μετριάσουμε την ανεξέλεγκτη διαφθορά που μαστίζει τη χώρα, μπροστά δεν πρόκειται να πάει ο τόπος. Όποιες πολιτικές κι αν εφαρμόσουμε, εάν το κράτος εξακολουθεί να καθοδηγείται από το παρακράτος, τους ολιγάρχες και όλους όσοι το απομυζούν σταθερά τα τελευταία αρκετά χρόνια, κεφάλι δεν θα σηκώσουμε ποτέ.

Έχω την αίσθηση ότι θα πρέπει να ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση στην κοινωνία για το θέμα. Δεν ξέρω πώς και από ποιον, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να συζητήσουμε σοβαρά, ως λαός, το ζήτημα της διαφθοράς. Και θα πρέπει να το συζητήσουμε/αναλύσουμε σε όλες του τις διαστάσεις. Είναι αδιανόητο η είδηση για την παραποίηση δημόσιου εγγράφου να μην απασχολεί σχεδόν κανένα κανάλι. Όπως είναι αδιανόητο να μην απασχολεί η είδηση ότι η χώρα κατρακύλησε στο δείκτη ελευθερίας του τύπου. Αν δεν είναι αυτό διαφθορά, τι είναι;

Είναι αδιανόητο να παραιτούνται τέσσερις ανακριτές στη σειρά από την υπόθεση Noor1, και μάλιστα χωρίς κανείς τους να εξηγήσει το λόγο, και να μην ασχολείται κανείς. Είναι αδιανόητο να βρίσκονται εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ στους λογαριασμούς πολιτικών προσώπων, χωρίς να μπορούν να τα δικαιολογήσουν, και να μην ασκείται καμία δίωξη.

Εύχομαι και ελπίζω ότι κάποια στιγμή θα κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος και θα θελήσουμε να ασχοληθούμε σοβαρά μαζί του. Αν δεν το αξιολογήσουμε στην πραγματική του διάσταση και συνεχίσουμε στον ίδιο ολισθηρό δρόμο, προβλέπω ότι αυτό που ζήσαμε πριν λίγα χρόνια ως τραγωδία, θα το ζήσουμε μια ακόμη φορά αλλά ως φάρσα.