Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με τις προκλήσεις της Δ΄ Βιομηχανικής Επανάστασης. Η Α΄ ήρθε με την ανακάλυψη του ατμού, ο ηλεκτρισμός και οι γραμμές συναρμολόγησης έφεραν τη Β΄, ενώ η Γ΄ Βιομηχανική Επανάσταση ήρθε με την αλματώδη εξέλιξη της πληροφορικής και της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, που αυτοματοποίησαν την παραγωγή.

Σήμερα βιώνουμε την επανάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας, των αλγορίθμων, του internet of things και των big data. Η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη, η βιοτεχνολογία, η νανοτεχνολογία και η τρισδιάστατη εκτύπωση έχουν αρχίσει να μετασχηματίζουν την παγκόσμια οικονομία, ανατρέποντας υφιστάμενες δομές και μοντέλα, ανατρέποντας παραγωγικές σχέσεις και δημιουργώντας νέα δεδομένα στην εργασία, την κοινωνία, τη διακυβέρνηση, την ανθρώπινη καθημερινότητα.

Η έναρξη της Δ΄ Βιομηχανικής Επανάστασης βρήκε την Ελλάδα να παλεύει ενάντια στη χειρότερη οικονομική κρίση της μεταπολεμικής ιστορίας της. Παρ’ όλα αυτά, στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας άρχισε, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, να αναπτύσσεται ένα αξιόλογο δυναμικό στον χώρο της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών. Ενα δυναμικό που εμφανίστηκε κυρίως με τη μορφή νεοφυών επιχειρήσεων.

Το 2010 ο όρος startup ήταν για τους περισσότερους άγνωστος και στην Ελλάδα υπήρχαν μόλις 16 επιχειρήσεις που ενέπιπταν στον ορισμό της νεοφυούς επιχείρησης. Μέσα σε μία τριετία ο αριθμός αυτός είχε δεκαπλασιαστεί και σήμερα οι νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπολογίζονται περίπου στις 1.000. Μαζί με τις επιχειρήσεις πολλαπλασιάστηκαν και τα επενδυόμενα κεφάλαια και αυξήθηκαν οι οργανισμοί και οι δράσεις στήριξης των νέων επιχειρηματιών.

Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών είναι από τους φορείς οι οποίοι πρωταγωνίστησαν σε αυτή την προσπάθεια, αναπτύσσοντας ένα ολοκληρωμένο πλέγμα δομών και υπηρεσιών. Σημείο αναφοράς για τις δράσεις του ΕΒΕΑ συνιστά η Θερμοκοιτίδα Υποστήριξης Νεοφυών Επιχειρήσεων. Μια δομή που αναπτύχθηκε το 2014 με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2007-2013 και σήμερα αποτελεί αυτοχρηματοδοτούμενη δράση του ΕΒΕΑ, η οποία υποστηρίζεται από την Περιφέρεια Αττικής και συνεργάζεται με πανεπιστημιακούς φορείς, ερευνητικά ιδρύματα και δήμους.

Επιπλέον, το ΕΒΕΑ έχει δημιουργήσει από το 2014 το Δίκτυο Επιχειρηματικών Αγγέλων, με σκοπό να διευκολύνει τη διασύνδεση μεταξύ έμπειρων και επιτυχημένων επιχειρηματιών του ελλαδικού χώρου με καινοτόμες -υφιστάμενες ή υπό σύσταση- επιχειρήσεις. Η μέχρι τώρα επιτυχημένη δραστηριότητα του δικτύου δείχνει ότι ο θεσμός έχει μέλλον στην Ελλάδα και τη δυνατότητα να συμβάλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση του οικοσυστήματος των νεοφυών επιχειρήσεων. Τέλος, μέσα από τη θεσμοθέτηση διοργανώσεων όπως τα Athens Startup Awards και το Φεστιβάλ Καινοτομίας της Αθήνας, που εγκαινιάστηκαν το 2017 και συνεχίζονται, το ΕΒΕΑ δημιουργεί μια σταθερή πλατφόρμα για την ανάδειξη, την υποστήριξη και την επιβράβευση των δυνάμεων της καινοτομίας στην Ελλάδα, συμβάλλοντας παράλληλα στην καλλιέργεια μιας θετικής κουλτούρας για την καινοτόμο επιχειρηματικότητα.

Σήμερα όλα τα σημάδια δείχνουν ότι το ελληνικό οικοσύστημα καινοτόμου επιχειρηματικότητας οδηγείται σε φάση ωρίμανσης. Με συνεχώς αυξανόμενο αριθμό επιχειρηματικών προσπαθειών και σε ένα περιβάλλον που σταδιακά γίνεται ευνοϊκότερο. Πλεονεκτήματα, ευκαιρίες και δυνατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη υπάρχουν. Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικό έμψυχο δυναμικό, με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αποφοίτων ΑΕΙ και πτυχιούχων στις θετικές επιστήμες. Βρίσκεται σε στρατηγική γεωγραφική θέση, έχοντας πρόσβαση σε σημαντικές αγορές, ενώ έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει στα επόμενα πέντε χρόνια σημαντικούς πόρους μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων για τη στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας αρχικού σταδίου και σταδίου ανάπτυξης.

Σαφώς υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν: για τη διεύρυνση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης καινοτόμων επιχειρηματικών σχεδίων αλλά και για την επέκταση της χρήσης έξυπνων εργαλείων σε κλάδους πέραν του τεχνολογικού, όπου η χώρα διαθέτει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως είναι η γεωργία, ο αγροτοδιατροφικός τομέας, ο τουρισμός. Σε αυτούς τους κλάδους, η ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και η εφαρμογή καινοτομιών θα επιτρέψει στην Ελλάδα να προσφέρει διαφοροποιημένο προϊόν με υψηλότερη προστιθέμενη αξία. Είναι επίσης σημαντικό ο χώρος της ανώτατης εκπαίδευσης να εστιάσει αποτελεσματικότερα στην ενθάρρυνση της καινοτομίας. Χρειάζεται στενότερη συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων για τη χρηματοδότηση της έρευνας αλλά και για την εναρμόνιση των προγραμμάτων ανάπτυξης δεξιοτήτων με τις ανάγκες της αγοράς. Ακόμη, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα φορολογικό περιβάλλον το οποίο θα ευνοεί την ανάπτυξη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών αλλά και τη διατήρηση και την προσέλκυση ταλέντων.

Η καινοτομία και η δυναμική που συνδέονται με τη νεοφυή επιχειρηματικότητα είναι απαραίτητα συστατικά για μια οικονομία που καλείται να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της Δ΄ Βιομηχανικής Επανάστασης. Εχουμε, λοιπόν, κάθε λόγο να επενδύσουμε σοβαρά σε αυτή την προσπάθεια και σήμερα και τα επόμενα χρόνια.

* Πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ

* Δημοσιεύθηκε στα ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑΤΑ στο φύλλο 76 της «Νέας Σελίδας» την Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018