(στην Υπουργό  κα Κεραμέως,  με ανησυχία)

Ακούω όλο αυτό το διάστημα την Υπουργό της Παιδείας μας, να επαναλαμβάνει  συνεχώς ένα επιχείρημα, το οποίο μάλλον  κάποιος από τους συμβούλους της υπαγόρευσε, υπέδειξε. Αναφέρομαι στην επίκληση της στην «κοινή λογική». Νομοθετεί λοιπόν κι αποφασίζει για κρίσιμα ζητήματα της εκπαίδευσης στηριγμένη κατά τη δήλωση της στην «κοινή λογική». Μια πρώτη παρατήρηση είναι πως αυτό ισχύει μόνο στις φυσικές κοινωνίες (ο νόμος του ισχυρού, το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, κτλ, αποτελούν δείγματα αυτής της λογικής)  και όχι στις θεσπισμένες πολύπλοκες σύγχρονες κοινωνίες.

Τα μέτρα που προβλέπει το νομικό πλαίσιο που ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα για την εκπαίδευση, βρίσκουν αντιστοίχιση στην «Κοινή Λογική».

Πρέπει όμως ως επιστήμονας και ιδιαιτέρως  ως παιδαγωγός να γνωρίζει η κα Κεραμέως πως καλή είναι η Κοινή Λογική σε ζητήματα της καθημερινότητας μας, απλά στην αντιμετώπισή τους. Πράγματι η κοινή λογική μας σώζει όταν σε συνθήκες τσουχτερού κρύου, καλή ώρα, θα φορέσουμε το μπουφάν μας, μάλλινες κάλτσες και πιθανόν το σκούφο μας, για να μην πουντιάσουμε.

Μας παραπέμπει αυτή η λογική της κας Κεραμέως σε ανάλογες πληθυντικές, γενικευμένες και αόριστες, απροσδιόριστες εν τέλει στάσεις, στις οποίες καθένας δίνει το δικό του περιεχόμενο, το οποίο βέβαια έχει την άνεση να διαφοροποιεί κατά περίσταση. Στην ίδια λοιπόν «λογική» κατηγορία ανήκει η «κοινή γνώμη». Ποιος την ορίζει, πως και πότε; Γνωρίζουμε βέβαια και πόσο επικίνδυνη είναι, πολύ συχνά. Αυτή ήταν αν δεν απατώμαι που αθώωσε τον

Βαραβάν και καταδίκασε το Χριστό, που πότισε φαρμάκι το Σωκράτη, που ανέδειξε το Χίτλερ, για να αρκεστώ σε πασίγνωστα παραδείγματα. Αντίστοιχη έννοια είναι και αυτή της «μαζικής ενημέρωσης». Είναι ακριβώς αυτή που διαμορφώνει τα λαμπρού περιεχομένου πρότυπα και ήθη. Απλώς αναφέρω το bigbrother,  το Bachelor και όλα τα πρωινο – μεσημεριανά shows (τι ωραίο που ακούγεται αλήθεια). Αυτή τη «μαζική» ενημέρωση υπηρετούν. Στην ίδια κατηγορία εμπίπτει και η παράφραση του Αριστοτελικού «μέτρον άριστον» με τη φασίζουσα προσθήκη του «παν». Γιατί ασφαλώς το μέτρο ορίζεται κατά περίπτωση και όχι σε κάθε περίπτωση. Εν τοιαύτη περιπτώσει, θα ήμασταν ακόμη υπόδουλοι στους Οθωμανούς, αν ίσχυε αυτό το παραφρασμένο γνωμικό.

Οι Έλληνες  επαναστάτες δε θα όριζαν το μέτρο στο επίπεδο του «ελευθερία ή θάνατος», για να μπορούμε εμείς σήμερα να συζητάμε ελεύθερα, επειδή το δικό τους μέτρο, η δική τους επιλογή ήταν να δώσουν τη ζωή τους για τα ιδανικά τους. Σταματώ εδώ, νομίζω έγινα κατανοητός!  

Δεν ισχύει λοιπόν η «κοινή λογική»  σε συνθήκες κοινωνικές και σε λειτουργίες, σε δράσεις που υπηρετούν ιδέες και αρχές,  που απαιτούν στάσεις και συμπεριφορές που καθορίζονται από άλλες παραμέτρους, τέτοιες που επιτάσσουν επιστημονική γνώση και τεκμηρίωση, αρχές που δίνουν το περιεχόμενο που πρέπει να έχει μια ανθρώπινη «υψηλή» ανθρώπινη δράση και συμπεριφορά. Η κοινή λογική λέει να παρευρεθώ στο μνημόσυνο της μητέρας ενός φίλου και συγγενή, όμως σε συνθήκες  κορωνοϊού, η επιστημονική άποψη για τη μετάδοση του με πείθουν να μην προβώ σε τέτοια κίνηση και απλώς να μεταφέρω τηλεφωνικά τα συλλυπητήρια μου στον καλό μου φίλο.

Ασφαλώς και κάτι ανάλογο ισχύει στην περίπτωση της εκπαίδευσης, όπου οι συνθήκες καθορίζονται από επιστημονικά δεδομένα, αναλύσεις, προϋποθέσεις που έχουν διαμορφωθεί μέσα από την ιδεολογική, παιδαγωγική, ιστορική διάσταση των θεμάτων που απασχολούν καθημερινά μια εκπαιδευτική κοινότητα, είτε αυτή αφορά στην υποχρεωτική, είτε στην πανεπιστημιακή, είτε στην επαγγελματική εκπαίδευση. Μάλιστα σε κάθε επίπεδο αναλογούν και διαφοροποιημένα μέτρα και λογικές, πολύπλοκες και πολυσύνθετες, εφόσον οι στόχοι εξ ορισμού είναι ενός τέτοιου περιεχομένου. Οι επιλογές μας πάντα εξαρτώνται και από τους στόχους μας. Θέλουμε μια δημοκρατική εκπαίδευση που να προάγει την ελεύθερη σκέψη, την κριτική στάση και άποψη; Θέλουμε μια εκπαίδευση της συμπερίληψης που να διασφαλίζει στο μέτρο του εφικτού ίσες ευκαιρίες για όλους; Αυτά είναι τα κριτήρια που οδηγούν και σε ανάλογες αποφάσεις, μεθοδεύσεις.

Η κοινή λογική λοιπόν επικαλείται την αστυνομία, σε κάθε παράβαση του νόμου, μικρή ή σοβαρότερη. Μόνο που όταν έρχεται η ώρα της τιμωρίας, καθένας ακολουθεί το «στρίβειν δια του αρραβώνος» και επικαλείται μύρια όσα τεχνάσματα, αντί να αναλάβει τις ευθύνες του. Τέτοια όμορφα συμβαίνουν καθημερινά! Η αστυνομία εξ ορισμού μπορεί να παρεμβαίνει και αυτό είναι το έργο της, σε δράσεις παρανόμων, όπου και όποτε χρειαστεί. Δε χρειάζεται καμία ιδιαίτερη πρόσκληση. Ούτε και πάλι σε συνθήκες εκτροχιασμού και ασύδοτων συμπεριφορών χρειάζεται την έγκριση κανενός για να κάνει τη δουλειά της. Βεβαίως γνωρίζουμε πολύ καλά πως σπανίως προβαίνει σε συλλήψεις, άνθρωποι που έχουν προστατευθεί και προστατεύονται από αυτήν είναι πολλές φορές οι υποκινητές προκειμένου να προσφέρουν το απαιτούμενο άλλοθι για την επιβολή της «κοινής λογικής» και να οδηγηθούμε σε γενικότερα μέτρα περιστολής δικαιωμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο των Πανεπιστημίων. Χρησιμοποιήθηκε ως άλλοθι η συμπεριφορά λίγων, ατιμώρητων (άραγε γιατί;) προκειμένου να θεσμοθετηθεί η κατάργηση του ακαδημαϊκού ασύλου.

Το ίδιο συμβαίνει και στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Μας έρχεται με υπουργική απόφαση με ένα μοντέλο αξιολόγησης. Η «κοινή λογική» λέει. Μπράβο!

Δεν πρέπει να αξιολογούνται οι εκπαιδευτικοί; Σωστά; Σωστά! Θα πει ο καθένας. Μόνο που κι εδώ έχουν προηγηθεί πολλά ψεύδη. Καταρχάς υπάρχει πλαίσιο αξιολόγησης και είναι σε ισχύ. Εφαρμοστικές εγκυκλίους  χρειάζονταν που δεν εκδόθηκαν ποτέ με ευθύνη του Υπουργείου ( που πρέπει να αξιολογηθεί) και όχι των εκπαιδευτικών.

Ας είναι! Λέτε όχι στην αξιολόγηση κύριοι εκπαιδευτικοί; Όχι! Τότε, τι συμβαίνει; Προτείνεται από το Υπουργείο ένας τρόπος αξιολόγησης που δε στοχεύει πουθενά, εκτός από το να προσθέσει γραφειοκρατικές διαδικασίες, σύγχυση και που εν τέλει με τρόπο αυθαίρετο θα κατηγοριοποιήσει τα σχολεία. Λέμε λοιπόν όχι σε αυτόν τον τρόπο γιατί  θα τεκμηριώσει το επιχείρημα που θέλει να έχει το Υπουργείο προκειμένου να συρρικνώσει και να συμπτύξει εκπαιδευτικές μονάδες. Ενοχλούν και κοστίζουν οι μικρές επαρχιακές κυρίως μονάδες, οπότε πρέπει να τεκμηριώσουμε το κλείσιμο τους. Να ακυρώσουμε μια παρουσία που παρά τις αδυναμίες και τα προβλήματα, προσφέρει μεγάλο έργο σε κάθε περιοχή, σε κάθε επαρχία. Το υπουργείο θέλει να ολοκληρώσει την εγκατάλειψη.

Προτείνεται μια αξιολόγηση η οποία εξαιρεί, και εξαιρεί με τρόπο εξόφθαλμο, τις ευθύνες και την ολιγωρία του Υπουργείου. Θεωρεί η απόφαση αυτή πως όλα στις σχολικές μονάδες είναι στην εντέλεια και το μόνο που μένει είναι να σπείρουμε το φόβο στους εκπαιδευτικούς που πρέπει να τιμωρηθούν που δεν αξιοποιούν τις άριστες υποδομές που η πολιτεία τους παρέχει. Το γεγονός πως τα σχολεία στελεχώνονται ως τον Νοέμβρη και το Δεκέμβρη κάθε σχολικής χρονιάς, το γεγονός πως οι εκπαιδευτικοί συμπληρώνουν ωράριο σε 2-3 σχολικές μονάδες, οπότε είναι σε όλες και σε καμία, για να αναφέρω ενδεικτικά δυο παραμέτρους, δεν αποτυπώνεται πουθενά και ασφαλώς δε θα ληφθεί υπόψη από την προτεινόμενη αξιολόγηση.

Εδώ βέβαια όπως καταλαβαίνετε δε γίνεται καμία αναφορά και επίκληση στην «κοινή λογική». Γιατί μη μου πείτε πως δεν το λέει η «κοινή λογική» τα σχολεία να λειτουργούν με το προσωπικό τους από την πρώτη μέρα έναρξης της σχολικής χρονιάς; Μη μου πείτε πως δεν εμπίπτει στην «κοινή λογική» πως ένα σχολείο θα πρέπει να έχει τις προϋποθέσεις σε επίπεδο υλικοτεχνικής υποδομής για να μπορεί ο δάσκαλος, ο καθηγητής να κάνει το μάθημα του αξιοποιώντας τις δυνατότητες που τα νέα δεδομένα του προσφέρουν; Μη μου πείτε πως δεν εμπίπτει στην κοινή λογική πως ένα οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα θα προγραμματίζει σωστά όλες τις ενέργειες που περιοδικά – κυκλικά επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, ενώ αποτελεί πρακτική του υπουργείου να στέλνει εγκυκλίους που να ζητούν ΣΗΜΕΡΑ απαντήσεις σε θέματα ρουτίνας; Ποιοι λοιπόν θα πρεπε να αξιολογηθούν γι αυτά τα στρατηγικά και δομικά ελλείμματα της εκπαίδευσης; Για να μου απαντήσετε με την «κοινή λογική»!

Τέλος, επειδή εύκολα οι εκπαιδευτικοί στοχοποιούμαστε, θα ήθελα με ειλικρίνεια κάθε γονιός, κάθε οικογένεια, κάθε μαθητής να σκεφτεί. Αν κάτι γίνεται όμορφο, καινοτόμο, στο σχολείο, σε τίνος την πρωτοβουλία το χρωστάμε; Η απάντηση είναι απλή και εύκολη. Σε όλα τα Σχολεία γίνονται πολλά και όμορφα πράγματα. Οφείλονται σε πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών, στην καλή συνεργασία με τους γονείς, στο ενδιαφέρον των μαθητών. Σκεφτείτε από την άλλη πότε το Υπουργείο έδωσε έναυσμα, ουσία και περιεχόμενο για να υλοποιηθούν τέτοιες δράσεις και πρωτοβουλίες; Σπανίως είναι η απάντηση. Κι όταν συμβεί κάτι τέτοιο είναι οι συντελεστές που ανέφερα παραπάνω που τους δίνουν σάρκα και οστά, γιατί σπανίως οι προτάσεις αυτές συνοδεύονται από τα απαραίτητα μέσα.

Ας αφήσουμε λοιπόν κα Κεραμέως την «κοινή λογική» στη θέση της γιατί όποτε την επικαλούμαστε είναι εκ του πονηρού. Ας συναγωνιστούμε στο πως θα χτίσουμε ένα Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα που θα δώσει προοπτική στα παιδιά μας, με μια ολιστική εκπαιδευτική προσέγγιση που θα σέβεται την ελευθερία, την αυτονομία της σχολικής μονάδας και του εκπαιδευτικού και που θα έχει ως βασική της αρχή την συμπερίληψη κάθε ελληνόπουλου στη διαδικασία αυτή. Στην προσπάθεια αυτή κάθε εκπαιδευτικός έχει ρόλο και λόγο! Ας αφήσουμε επιτέλους, κυρίως οι συνεργάτες σας, τις κακές αντιγραφές ξεπερασμένων συστημάτων ελέγχου και χειραγώγησης που θα οδηγήσουν μαθηματικά στην υποβάθμιση και απαξίωση του δημόσιου εκπαιδευτικού χώρου.