Παρά τη γενική άνοδο των ποσοστών των δεξιών κομμάτων, το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να κερδίσει περίπου 3% σε σχέση με τις εκλογές του 2019, λόγω της μεγάλης πτώσης του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτή είναι ίσως και η πιο ανησυχητική εξέλιξη για τον ΣΥΡΙΖΑ, μετά βεβαίως από το γεγονός της δικής του πτώσης από το 31 στο 17. Και είναι ανησυχητική διότι το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, που τον κατέστησαν πλειοψηφικό ρεύμα, ήταν η μαζική εισροή στη δική του κάλπη, πρώην οπαδών και στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Το φαινόμενο αυτό, το οποίο συντελέστηκε μεταξύ των ετών 2010-2015, άλλαξε και τη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ – αν και όχι σε επίπεδο ηγεσίας – ο οποίος μετασχηματίστηκε από ένα σχετικά μικρό αριστερό κόμμα σε μια λαϊκή, δημοκρατική πλειοψηφία.

Εάν δεν γίνει κατανοητή αυτή η εξέλιξη και κυρίως εάν δεν ληφθούν υπόψιν οι πολιτικές της συνέπειες, που σχετίζονται με τη δομή και τις πεποιθήσεις της ελληνικής κοινωνίας συνολικά, δεν θα είναι εύκολο ούτε να εξηγηθούν τα σημερινά εκλογικά αποτελέσματα, ούτε, πολύ περισσότερο, να χαραχθεί μια στρατηγική εκλογικής ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ.

Το πολιτικό σοκ της χρεωκοπίας του 2010 και της επιβολής αυστηρού διεθνούς δημοσιονομικού ελέγχου στην Ελλάδα απαξίωσε κυρίως το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα που εξέφραζε τα λαϊκά συμφέροντα και είχε κληρονομήσει τόσο την παράδοση της Ένωσης Κέντρου, όσο και της ΕΔΑ σε μεγάλο βαθμό. Το ΠΑΣΟΚ ως λαϊκό κόμμα έπαψε να υφίσταται. Και τη θέση του πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ.

Ωστόσο, τα λαϊκά συμφέροντα που είχαν πληγεί σοβαρά επανέφεραν στο προσκήνιο και μια παραδοσιακή αντιευρωπαϊκή τάση στην ελληνική κοινωνία, που εξακολουθεί να είναι πολύ μεγάλη ακόμη και σήμερα και συνοδεύεται επίσης από έναν επίσης έντονο αντιαμερικανισμό. Ως εκ τούτου, ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε τέτοια ακριβώς χαρακτηριστικά, οδεύοντας προς την εξουσία: έγινε ένα λαϊκό, ριζοσπαστικό κίνημα, έντονα σκεπτικιστικό απέναντι στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Μετά όμως τη διακυβέρνηση 1015-2019 είχε ήδη αρχίσει η μεταμόρφωση του ΣΥΡΙΖΑ προς την σοσιαλδημοκρατική φιλελεύθερη παράδοση, ενώ δεν πέρασε καθόλου απαρατήρητη η σαφής φιλοευρωπαϊκή και φιλοαμερικανική στροφή του.

Η άνοδος του Κυριάκου Μητσοτάκη στην εξουσία άφησε έτσι τον νέο ΣΥΡΙΖΑ χωρίς δυνατότητα δομικής αντιπολίτευσης, εφόσον ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ συγκλίνουν στη βασική κατεύθυνση της χώρας, ενώ ταυτόχρονα ο ΣΥΡΙΖΑ σταδιακά άφηνε πίσω του το λαϊκό-δημοκρατικό του χαρακτήρα και γινόταν όλο και περισσότερο ένα αριστερό κόμμα, κοινωνικά φιλελεύθερο, που έθετε ως πρώτη προτεραιότητα την υπεράσπιση των δικαιωμάτων.

Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, δεν ήταν ΜΚΟ, ούτε μπορούσε να παρακάμψει τα ιδιαίτερα λαϊκά και εθνικά συμφέροντα με μια μάλλον αμφιλεγόμενη ρητορική, που τον οδήγησε  προεκλογικά σε θέση απολογούμενου, με τον κατάλληλο χειρισμό εκ μέρους του προπαγανδιστικού μηχανισμού της ΝΔ.

Αυτή τη στιγμή συντελείται μια σταδιακή, αλλά σταθερή επαναφορά των λαϊκών πασοκικών δυνάμεων που στήριξαν τον ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2010, προς την αρχική τους κοίτη. Το φαινόμενο μόλις άρχισε και πρόκειται να συνεχιστεί, όσο μάλιστα διαφαίνεται και η πρόθεση της ηγεσίας τους ΣΥΡΙΖΑ να επιστρέψει σε ποιο «αριστερές» θέσεις, που σημαίνει μια στροφή προς τις θέσεις της ευρωπαϊκής αριστεράς εν γένει.

Αλλά δεν πρέπει να παφρακάμπτεται το γεγονός πως η ευρωπαϊκή αριστερά και η σοσιαλδημοκρατία – φιλευλεύθερες και φεντεραλιστικές πλέον και οι δύο- βρίσκονται σε πορεία πολιτικής συρρίκνωσης που θα συνεχιστεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η κατάρρευση του ΜΕΡΑ 25. Και θα συνεχιστεί διότι η βασική αντίθεση σήμερα δεν είναι ανάμεσα στους υπερασπιστές και τους πολέμιους των ατομικών δικαιωμάτων, αλλά ανάμεσα στην υπερεθνική γραφειοκρατία των Βρυξελών και τους ευρωπαϊκούς λαούς που απαιτούν, ως πολιτικά σώματα, τα δικαιώματά τους, δηλαδή να αποφασίζουν οι ίδιοι για το μέλλον τους.

Η βασική αντίθεση λοιπόν είναι ανάμεσα στα μέχρι σήμερα ελεύθερα εθνικά κράτη και στην ελίτ των Βρυξελλών, η οποία αποτελεί το πολιτικό μακρύ χέρι των ΗΠΑ.

Από εδώ ακριβώς προκύπτει και η άνοδος σε όλη την Ευρώπη των δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων και η αντίστοιχη πτώση των κομμάτων της αριστεράς που δεν είναι σε θέση, με τη σημερινή τους μορφή, να απαντήσουν στο βασικό ερώτημα που θέτουν οι παγκόσμιες εξελίξεις.

Το ΠΑΣΟΚ, εφόσον για λόγους επιβίωσης, αλλά και εμπειρικά, είναι σε θέση να αντιληφθεί τις δυνατότητες που ανοίγονται, εάν δηλαδή απομακρυνθεί από την τυφλή προσήλωση στις αποφάσεις της Κομισιόν και αναδείξει πιο καθαρά έναν σκεπτικισμό απέναντι στις αποφάσεις της και εάν επίσης επιστρέψει σε ένα βαθμό στην λαϊκή του παράδοση, τότε, βοηθούντος και του ΣΥΡΙΖΑ, είναι σίγουρο ότι σύντομα θα επιστρέψει στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.