Μέχρι πρόσφατα τα κόμματα της «Νέας Δεξιάς» παγκοσμίως δεν είχαν κανένα πρόβλημα να αρνούνται δημόσια την κλιματική κρίση και να την χαρακτηρίζουν ως έναν μύθο της Αριστεράς, μια συνωμοσία με στόχο την παραπλάνηση του λαού. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ήταν σίγουρα ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Ζαΐρ Μπολσονάρου.

Ομως και στην Ευρώπη τα κόμματα της σκληρής Δεξιάς υποτιμούσαν ή ειρωνεύονταν το πρόβλημα, το οποίο δεν είχε ποτέ θέση στην ρητορική τους και τα προγράμματά τους. Αρκεί να δει κανείς τα εκλογικά προγράμματα της… οικογένειας Λεπέν ή άλλων κομμάτων ανάλογου προσανατολισμού τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της περασμένης δεκαετίας.

Εδώ και μερικά χρόνια όμως η κατάσταση αυτή φαίνεται να αλλάζει, καθώς το πρόβλημα καθίσταται πλέον ολοένα και πιο ορατό και οι πολιτικές δυνάμεις αυτού του χώρου κατανοούν πως θα έχουν σημαντικές απώλειες αν συνεχίσουν να το αγνοούν ή ακόμα χειρότερα να το ειρωνεύονται. Τα παραδείγματα της Γαλλίας και της Ισπανίας είναι χαρακτηριστικά, ενώ έντονη δραστηριοποίηση παρατηρείται και ευρωκοινοβούλιο από τις ομάδες που κινούνται στο δεξί άκρο του πολιτικού φάσματος.

Γίνεται πλέον ολοένα και σαφέστερο ότι η ευρωπαϊκή ακραία Δεξιά επιχειρεί να παρουσιάσει τη δική της εναλλακτική πρόταση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής κρίσης με όπλο της έναν πατριωτισμό, που μπορεί κατά διαστήματα να παίρνει και έναν «ευρωπαϊκό» χαρακτήρα και την παρουσίαση της «συντήρησης» ως κάτι το θετικό, όταν έχει να κάνει με την «φύση και την πατρίδα».

Αυτό προφανώς είναι κάτι που δε μπορεί να περάσει απαρατήρητο από τις προοδευτικές δυνάμεις, που έτσι κι αλλιώς έχουν υποχρέωση να δώσουν και κοινωνικό πρόσημο στα όποια σχέδια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Τον περασμένο Ιούλιο στη Μαδρίτη, η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) πραγματοποίησε με πρωτοβουλία του ισπανικού ακροδεξιού κόμματος VOX συνάντηση, που είχε ως στόχο να καθορίσει μια «συντηρητική ατζέντα προτάσεων για την κλιματική αλλαγή», ένα θέμα που όπως τονίστηκε θα είναι στην κορυφή της πολιτικής αντιπαράθεσης για τις επόμενες δεκαετίες.

Η ισπανική ακροδεξιά, όπως και η γαλλική έχουν πλέον σαφώς αποστασιοποιηθεί από θεωρίες «αρνητών» και επιδιώκουν να δώοσυν τις δικές τους απαντήσεις σε ένα πρόβλημα, που ειδικά αυτό το καλοκαίρι έδειξε τις εφιαλτικές διαστάσεις του σε όλους τους πολίτες της Ευρώπης, πρώτα με τις δολοφονικές πλημμύρες στο Βορρά και κατόπιν με τους καύσωνες και τις πυρκαγιές στο Νότο.

Οικολογία αλά Λεπέν

Τη μετάβαση από τον αρνητισμό στον συντηρητισμό έχει κάνει προ πολλού και ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. Τα παρθένα γαλλικά τοπία, που απειλούνται από τους ξένους έχουν βρει θέση στα αφηγήματα της γαλλικής ακροδεξιάς που έχει μάλιστα από το 2014 και τη δική της οργάνωση «Nouvelle écologie» (Νέα Οικολογία), η οποία προτείνει «πατριωτικές και ρεαλιστικές λύσεις για το περιβάλλον», ως απάντηση στις προσπάθειες για επεξεργασία «διεθνών» συμφωνιών, που κάποιοι «ξένοι» θέλουν να επιβάλουν στη Γαλλία.

Η σχετική προπαγάνδα φαίνεται να πέφτει σε γόνιμο έδαφος. Αυτό το πρότυπο του οικολογικού εθνικισμού υιοθετείται και από άλλες αδελφές δυνάμεις στην «Ευρώπη των εθνών», για την οποία μιλούν όλο και πιο συχνά και πιο επιθετικά τα κόμματα του χώρου. Το οικολογικό πρόβλημα τα αναγκάζει όχι μόνο να φορέσουν ένα πράσινο μανδύα, αλλά και να προχωρήσουν σε συμμαχίες μεταξύ τους, αναγνωρίζοντας ότι η επιβάρυνση του αέρα, των ποταμών ή των θαλασσών είναι κάτι που δεν καταλαβαίνει από εθνικά σύνορα.

Αυτός ο ευρωπαϊκός-οικολογικός εθνικισμός μοιάζει, λοιπόν, να αποκτά μια έντονη δυναμική και να αντικαθιστά τη μέχρι πρότινος πάγια τακτική άρνησης του προβλήματος. Οροι όπως «παράδοση και ταυτότητα» επιστρατεύονται ολοένα και συχνότερα όχι μόνο στην εθνική τους, αλλά και στην ευρωπαϊκή τους διάσταση. Μερικές φορές το αφήγημα μοιάζει να δανείζεται το όραμα της «Ευρώπης φρούριο», που θα μπορέσει ανάμεσα στις πολλές απειλές από τα έξω να κρατήσει και την κλιματική μακριά από τα σύνορά της.

Εδώ αξιοποιούνται συχνά και κλασικά αιτήματα του οικολογικού κινήματος όπως η σημασία της τοπικότητας στην κατανάλωση προϊόντων, η στήριξη εθνικών βιομηχανιών, αλλά και βιοτόπων η προστασία παραδοσιακών μεθόδων παραγωγής, που απειλούνται από την μαζική, παγκοσμιοποιημένη «ομοιομορφία».

Στοχεύοντας το συναίσθημα

Η νεοσυντηρητική Δεξιά αποδεικνύεται τελικά πιο προσαρμοστική από όσο την θεωρούσαν ορισμένοι. Στόχος της να πετάξει από πάνω της τη ρετσινιά της «ψεκασμένης» και να εκμεταλλευτεί αυτό που πάντα ήξερε να εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο: το συναίσθημα. Τις ανησυχίες και τις φοβίες ολοένα αυξανόμενων τμημάτων του πληθυσμού, που έρχονται αντιμέτωπα με καταστροφές, αλλά και ακόμα πιο δυσοίωνες προβλέψεις. Η στροφή αυτή της ακροδεξιάς θα πρέπει να απασχολήσει έγκαιρα και σοβαρά τις προοδευτικές δυνάμεις.

Σε μια εποχή που όλα τα κόμματα επιδιώκουν να δείξουν το περιβαλλοντικό τους πρόσωπο, η Αριστερά δεν θα έχει να αντιμετωπίσει μόνο το νεοφιλελευθερισμό, που προσπαθεί να μετατρέψει και την κλιματική κρίση σε ευκαιρία, αλλά θα χρειαστεί να αντιπαλέψει και ένα βαθύ και λαϊκίστικο νεοσυντηρητισμό, ο οποίος όπως έχει συμβεί και στο επίπεδο των οξυμμένων κοινωνικών προβλημάτων έχει αποδείξει ότι έχει τον τρόπο να πατά πάνω σε υπαρκτά προβλήματα και να κερδοσκοπεί χυδαία με αυτά, με απρόβλεπτες συνέπειες για τις κοινωνίες του μέλλοντος.

Πηγή: Η εποχή