Συμπληρώθηκαν ήδη 20 χρόνια από την έναρξη των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας (24 Μαρτίου 1999), με πρόσχημα την προστασία του αλβανόφωνου πληθυσμού του Κοσόβου. Επρόκειτο για τον πρώτο «ανθρωπιστικό»  πόλεμο στην Ευρώπη, που αργότερα συνοδεύτηκε και από τους δήθεν πολέμους για την δημοκρατία, με πρώτον εκείνον του 2003 εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος του Σαντάμ στο Ιράκ.  

Πριν από το 1991, το Κόσοβο αποτελούσε αυτόνομη περιοχή εντός της Δημοκρατίας της Σερβίας, αλλά ακόμα και στα χρόνια του Τίτο η ειρήνη είχε διαταραχτεί πολλές φορές στην περιοχή αυτή. Δυστυχώς, το καθεστώς Μιλόσεβιτς κατάργησε την αυτονομία του Κοσόβου για να εμποδίσει τις αποσχιστικές τάσεις που εκδηλώθηκαν μετά την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, όταν ο ηγέτης των αυτονομιστών Ιμπραήμ Ρουγκόβα ανακήρυξε το Κόσοβο ανεξάρτητη Δημοκρατία.

Έχει χαραχτεί στην μνήμη μου το ακόλουθο περιστατικό. Επισκεπτόμενοι το Βελιγράδι με τον Λεωνίδα Κύρκο, τότε βουλευτή Θεσσαλονίκης του ΣΥΝ, είχαμε συναντηθεί και με τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, με τον πολύπειρο  Λεωνίδα  να ρωτά τον σέρβο πρόεδρο «τι γίνεται με το Κόσοβο;». Η απάντηση που είχαμε λάβει ήταν καθησυχαστική, υποθέτω ότι επειδή είχαν τότε  κορυφωθεί οι πόλεμοι στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, των οποίων τον τερματισμό επιθυμούσε και ο Μιλόσεβιτς, υποστηρίζοντας το σχέδιο Βανς- Όουεν. Ο σέρβος πρόεδρος υπολόγιζε  ότι η Δύση θα τον αντάμειβε με μη επέμβαση στο Κόσοβο.

Οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ στο Βελιγράδι είχαν ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών σε όλη την Ευρώπη, με πρωταγωνιστικό ρόλο των πέραν της σοσιαλδημοκρατίας δυνάμεων της αριστεράς. Ωστόσο, το αντιπολεμικό κίνημα δύσκολα αναπτυσσόταν, διότι περνούσαν τα περί «ανθρωπιστικού πολέμου».

Με αυτά τα δεδομένα, οι λαϊκές αντιδράσεις στη δική μας χώρα είχαν αποκτήσει ξεχωριστή σημασία. Γι’ αυτό και ο ΣΥΝ, επέλεξε πρώτος  από τις αριστερές δυνάμεις της Ευρώπης  να κάνει επίσκεψη αλληλεγγύης με τον λαό και όχι με το καθεστώς στο βομβαρδιζόμενο Βελιγράδι. Πράγματι, το ταξίδι οργανώθηκε πολύ γρήγορα, σχεδόν δέκα μέρες μετά την έναρξη των βομβαρδισμών. Ήταν Μεγάλη Δευτέρα,  5 Απριλίου 1999, όταν η αντιπροσωπεία μας μετέβη αεροπορικώς στην Σόφια, αποτελούμενη από τον τότε πρόεδρο Νίκο Κωνσταντόπουλο, τον τότε συντονιστή της ΠΓ Στέργιο Πιτσιόρλα και τον υπογράφοντα ως υπεύθυνο της ΠΓ για την εξωτερική πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις. Η αποστολή,  συνοδευόταν και από τον Στέλιο Κούλογλου,  με την δημοσιογραφική του ιδιότητα.

Ταξιδέψαμε  αυθημερόν από την Σόφια στο Βελιγράδι, καταλύοντας στο ξενοδοχείο Ηyatt, που ήταν κέντρο και πολλών απεσταλμένων ελληνικών και διεθνών ΜΜΕ, με την  πρώτη νύχτα μας να μην είναι καθόλου ήσυχη, αφού στην διάρκειά της, ξημερώματα Μεγάλης Τρίτης, βομβαρδίστηκε και καταστράφηκε το έκτοτε μαρτυρικό Αλέξινατς, μικρή πόλη κοντά στην πρωτεύουσα, με την οποία στην συνέχεια αδελφοποιήθηκε ο Βύρωνας, ύστερα από πρότασή μου. 

Ακολουθήσαμε ένα πρόγραμμα πολιτικών επαφών, τόσο με κυβερνητικούς παράγοντες όσο και με ηγέτες της σερβικής αντιπολίτευσης, που σύσσωμη καταδίκαζε την ξένη επέμβαση. Η επίσκεψή μας είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον και των διεθνών ΜΜΕ, δεδομένου ότι επρόκειτο για την πρώτη ξένη αντιπροσωπεία και μάλιστα ενός  κόμματος του ελληνικού Κοινοβουλίου και του Ευρωκοινοβουλίου, με ακλόνητα διαπιστευτήρια στην υπόθεση της ειρήνης και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αφού, το 1994, είχαμε πραγματοποιήσει Βαλκανικό Οδοιπορικό Ειρήνης, επισκεπτόμενοι και τα Σκόπια της τότε αποκλεισμένης από την Ελλάδα πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Σημειώνω ότι κατά την συνάντηση με τον Μιλόσεβιτς, ο σέρβος πρόεδρος είχε εκθειάσει το αντιπολεμικό κίνημα στην Ελλάδα, αλλά και στην ΠΓΔΜ, το οποίο είχε χαρακτηρίσει «μεγάλη έκπληξη».

Επιστρέφοντας στην Αθήνα, πάλι μέσω Σόφιας, είχαμε συναντηθεί με τον τότε ηγέτη του Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Γκεόργκι Παρβάνοφ, που αργότερα εξελέγη πρόεδρος της χώρας του. Παρβάνοφ και Κωνσταντόπουλος είχαν εκδώσει κοινή δήλωση κατά του πολέμου, ζητώντας τον τερματισμό των βομβαρδισμών και την αποκατάσταση της ειρήνης στα Βαλκάνια, «στην βάση του απαραβίαστου των διεθνών συνόρων και του σεβασμού στην περιοχή των ανθρώπινων και μειονοτικών δικαιωμάτων».

Δεύτερη μετά τον ΣΥΝ ξένη αντιπροσωπεία στο Βελιγράδι ήταν του κόμματος της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης Ιταλίας, με επικεφαλής τον τότε πρόεδρό του Αρμάντο Κοσούτα, ο οποίος, μετά το Βελιγράδι, ήρθε στην Αθήνα και μίλησε σε κοινή αντιπολεμική εκδήλωση με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο. Ακολούθησαν πολλές αντιπροσωπείες και καραβάνια αλληλεγγύης από την Ελλάδα, με ξεχωριστή την επίσκεψη της ΑΕΚ, που έδωσε στο Βελιγράδι φιλικό αγώνα με την Παρτίζαν. Αρχηγός της ομάδας της ΑΕΚ ήταν τότε ο Ντέμης Νικολαΐδης και την αποστολή είχε συνοδεύσει   ο Μανώλης Γλέζος.

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ