Η κακοκαιρία Daniel που έπληξε πρόσφατα τη χώρα ήταν ένα εξαιρετικά ακραίο φαινόμενο. Οι καταιγίδες που προκάλεσε, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, ήταν εξαιρετικά σπάνιες, αφού τα ύψη βροχής ήταν πρωτόγνωρα.

Ειδικά στη Θεσσαλία, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι βροχοπτώσεις και οι πλημμυρικές απορροές που προκάλεσαν φαίνεται να είχαν περίοδο επαναφοράς 1.000 ή ίσως και περισσότερα χρόνια.

Ένα εύκολο συμπέρασμα επομένως είναι ότι ευλόγως αιφνιδιάστηκε το κράτος και δικαιολογημένα ήταν ανέτοιμο να δεχτεί τέτοια ακραία καιρικά φαινόμενα.

Αυτό θα ήταν αλήθεια, αν δεν είχαν μεσολαβήσει δύο γεγονότα που κάνουν την πρόσφατη κακοκαιρία αν όχι απολύτως προβλέψιμη, πάντως σε σημαντικό βαθμό αναμενόμενη.

Το πρώτο γεγονός είναι ότι όλοι σήμερα, ακόμη και οι κυβερνώντες σε ομιλίες τους, παραδέχονται την ύπαρξη κλιματικής κρίσης.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο οποίος κατηγορούσε τον προκάτοχό του Αλέξη Τσίπρα για ανεπάρκεια, αποδίδοντάς του προσωπικές ευθύνες στην καταστροφή στο Μάτι, όταν πήγε στον ΟΗΕ απέδωσε το Μάτι στα ακραία φαινόμενα της κλιματικής κρίσης.

Και ο τρόπος που χτυπά η κλιματική κρίση στη δική μας περιοχή της Μεσογείου είναι ακριβώς αυτός. Η συχνότερη επανεμφάνιση ακραίων φαινομένων.

Άρα, στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης η χώρα έπρεπε να είναι πιο οργανωμένη και πιο έτοιμη να δεχτεί ακραίες καταιγίδες και ακραία πλημμυρικά φαινόμενα, όπως αυτά στη Θεσσαλία.

Η κλιματική κρίση δεν είναι ευκαιρία για άλλοθι για τους διοικούντες και τους κυβερνώντες.

Η επίγνωση των συνεπειών της σημαίνει και μεγάλη ευθύνη για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.

Τίποτε από όσα ξέραμε μέχρι πρόσφατα για την περίοδο επανεμφάνισης των ακραίων καιρικών φαινομένων δεν ισχύει πια.

Που σημαίνει ότι όσα τεχνικά έργα σχεδιάσαμε μέχρι σήμερα για την αντιπυρική και την αντιπλημμυρική προστασία, σήμερα είναι ακατάλληλα και χρειάζονται αναθεώρηση.

Η επίγνωση της επελαύνουσας κλιματικής κρίσης συνεπώς κάνει τα ακραία φαινόμενα που πλήττουν τη χώρα περισσότερα αναμενόμενα από μια… «αναποδιά».

Με αυτόν τον τραγικό και συγχρόνως γελοίο για πρωθυπουργό τρόπο αποκάλεσε ο κ. Μητσοτάκης στη Θεσσαλία την πρόσφατη κακοκαιρία.

Λες και η κλιματική κρίση είναι… θεομηνία. Λες και είναι δηλαδή εκδήλωση του θυμού του Θεού και όχι ανθρωπογενής, ως συνέπεια της βίαιης παρέμβασής μας στη φύση.

Υπάρχει όμως και ένα ακόμη γεγονός που κάνει τα πρόσφατα ακραία καιρικά φαινόμενα να είναι περισσότερο αναμενόμενα.

Είναι η κακοκαιρία Ιανός που χτύπησε το 2020 και πάλι τη Θεσσαλία. Και πάλι με τεράστιες καταστροφές, έστω και αν ο Ιανός ήταν μικρότερης έντασης από τον Daniel.

Τα ακραία φαινόμενα που έφερε ο Ιανός 3 χρόνια πριν έπρεπε όχι μόνο να μας έχουν υποψιάσει, αλλά και να έχουν κινητοποιήσει τους υπεύθυνους.

Γιατί όποιος γνωρίζει τι σημαίνει κλιματική κρίση, δεν επαναπαύεται ότι παρόμοια πλημμυρικά φαινόμενα δεν  θα ξανασυνέβαιναν σύντομα.

Ο Ιανός ήταν το καμπανάκι που οι υπεύθυνοι για το κράτος και τις περιφέρειες όφειλαν να έχουν ακούσει, για να έχουν προχωρήσει σε έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης των ευπαθών περιοχών.

Τουλάχιστον αυτό μας κατηγορούν στις Βρυξέλλες, λέγοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι η μόνη που δεν εφάρμοσε, μετά το 2020, τις ευρωπαϊκές οδηγίες αντιπλημμυρικής προστασίας.

Γιατί μπορεί οι ιδιαίτερα ισχυρές και μεγάλης έντασης βροχοπτώσεις να μην υπάρχει τρόπος να μειωθούν, υπάρχει όμως τρόπος να αντιμετωπιστούν οι καταστροφικές συνέπειές τους.

Κι αυτό, αν η Πολιτεία προβλέψει και εκτελέσει κατάλληλα έργα πρόληψης και μετριασμού των καταστροφικών συνεπειών τους.

Εδώ βρίσκεται η μεγάλη ευθύνη των υπευθύνων του κράτους και των περιφερειών. Ότι δεν πήραν τα μηνύματα των καιρών και δεν πρόβλεψαν, ούτε και προνόησαν για τη θωράκιση της χώρας απέναντι σε καταστροφές προαναγγελθείσες και γι’ αυτό και αναμενόμενες.

Ειδικά στις μέρες μας, που τα περισσότερα από 30 δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης μας δίνουν τη δυνατότητα εκτέλεσης έργων αντιπυρικής και αντιπλημμυρικής θωράκισης και προστασίας των περιφερειών, είναι εγκληματική αμέλεια να έχει κατανεμηθεί μόλις το 0,5% του συνολικού προϋπολογισμού του Ταμείου για την Ελλάδα στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.

Όπως είναι εγκληματική αμέλεια οι περιφέρειες να έχουν απορροφήσει μόλις το 0,5% του έστω ελάχιστου ποσού που έχει προσδιοριστεί για την κλιματική κρίση.

Μια απλή ματιά στα κονδύλια που οι περιφερειάρχες διέθεσαν για την επικοινωνία και την προβολή τους και η σύγκρισή τους με εκείνα που προβλέφθηκαν για την αντιπλημμυρική προστασία, δίνει την εξήγηση για τις σημερινές καταστροφές.

Επειδή πολλοί ρωτούν τι θα κάναμε εμείς αν είμασταν στην κυβέρνηση ή στη διοίκηση της περιφέρειας, απαντώ ευθέως:

Μετά τον Ιανό, μόλις 3 χρόνια πριν, θα ακολουθούσαμε πιστά τις οδηγίες της ΕΕ για την αντιπλημμυρική προστασία. Οδηγίες που, όπως μας κατηγορούν στις Βρυξέλλες, οι σημερινοί διοικούντες αγνόησαν παντελώς.

Συγκεκριμένα θα έπρεπε να έχουν γίνει:

1. Μελέτες ολοκληρωμένης αντιπλημμυρικής προστασίας των λεκανών απορροής σε όλες τις περιφέρειες, επικαιροποιημένες με τα πρόσφατα μετεωρολογικά δεδομένα.
2. Ανάλυση επικινδυνότητας στις περιφέρειες για την ανάδειξη των ευπαθών περιοχών, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα των ακραίων καιρικών φαινομένων που φέρνει τελευταία η κλιματική κρίση.
3. Έργα ορεινής υδροοικονομίας. Έργα ανάσχεσης των πλημμυρικών απορροών στα ψηλά, εκεί όπου συγκεντρώνονται οι μεγάλοι όγκοι του νερού, με αύξηση της φυτοκάλυψης και δενδροκάλυψης, αποκατάσταση εκεί όπου τα δάση έχουν πληγεί από πυρκαγιές ή όπου έχουν εγκατασταθεί ανεμογεννήτριες, με μικρά φράγματα ανάσχεσης της απορροής και με έργα αναβαθμών στις παρειές και στις πλαγιές.

Αν οι πλημμυρικές απορροές δεν σταματήσουν ή δεν καθυστερήσουν στα ψηλά, εκεί όπου δημιουργούνται, το παιχνίδι της αντιπλημμυρικής προστασίας στα χαμηλά είναι χαμένο.

4. Λεκάνες και ταμιευτήρες εκτόνωσης των πλημμυρικών κυμάτων στις ημιπεδινές και πεδινές περιοχές.
5. Έργα διόδευσης της πλημμυρικής απορροής με διευθέτηση της κοίτης των ποταμών και των χειμάρρων με βάση τα νέα και δυσμενή μετεωρολογικά δεδομένα, (διανοίξεις, διαπλατύνσεις και εκβαθύνσεις κοίτης, αναχώματα στα πρανή), ώστε οι ποταμοί να μπορούν να παραλάβουν τις καταστροφικές για τα κατάντη πλημμυρικές απορροές.
6. Διάνοιξη ρεμάτων που έχουν καναλοποιηθεί, καλυφθεί σε πλακοσκεπείς αγωγούς ή έχουν μπαζωθεί και τσιμεντοποιηθεί σε αγροτικές και κατοικημένες περιοχές.
7. Καθαρισμός και αποκατάσταση αποχετευτικών δικτύων σε πόλεις και οικισμούς.
8. 8. Σύγχρονες ηλεκτρονικές τεχνολογίες έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρικού κινδύνου για την έγκαιρη απομάκρυνση των κατοίκων, πριν φτάσουν τα πλημμυρικά κύματα στις κατοικημένες περιοχές.

Τι από αυτά έχει γίνει στη Θεσσαλία ή στην Κεντρική Μακεδονία ή και αλλού σε ευαίσθητες και ευάλωτες από πλημμύρες περιοχές μετά τον Ιανό, εδώ και τρία δηλαδή χρόνια;

Η απάντηση είναι τίποτε.

Αυτή είναι η μεγάλη ευθύνη των σημερινών κυβερνώντων.

Γι αυτό είναι ένοχοι.

Γιατί δεν θωράκισαν τη χώρα απέναντι σε έναν αναμενόμενο κίνδυνο.

Όσο ο πρωθυπουργός εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα ακραία φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής σαν… αναποδιές και όσο η μόνη επιδίωξη των κυβερνώντων είναι η ιδιωτικοποίηση της φύσης, της δημόσιας γης και των οικοσυστημάτων με πρόσχημα να τα προστατέψουν εκείνοι που τα επιβουλεύονται προς εκμετάλλευση και κερδοφορία, τόσο οι φωτιές και οι πλημμύρες θα καίνε και θα πνίγουν μια ανοχύρωτη και απροστάτευτη χώρα.

*Γιάννης Μυλόπουλος, Καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής, πρώην Πρύτανης ΑΠΘ, Υποψήφιος Περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας