Οι αλλεπάλληλες κρίσεις που έπληξαν τα τελευταία χρόνια τον πλανήτη αμφισβήτησαν τον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης για την Ανάπτυξη και την Οικονομία και έβαλαν τέλος στις ιδεοληψίες των νεοφιλελεύθερων μονόδρομων.

Ads

Η υγειονομική κρίση υποχρέωσε ακόμη και τις πιο σκληρά νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις σε Ευρώπη και Αμερική να εγκαταλείψουν τις ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της Υγείας και να επιστρέψουν στο κοινωνικό κράτος, ενισχύοντας γενναία τα δημόσια συστήματα υγείας τους. Τα οποία ήταν αυτά που σήκωσαν το μεγάλο βάρος της αντιμετώπισης της πανδημίας.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της κυβέρνησης Μητσοτάκη η οποία αρνούμενη με διάφορες γελοίες δικαιολογίες να ενισχύσει το ΕΣΥ και να επενδύσει σε νέες ΜΕΘ, έκανε την Ελλάδα πρωταγωνιστή στους θανάτους ανά πληθυσμό στην Ευρώπη.

Κι ακόμη, τα μέτρα αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης που αναγκάστηκαν να πάρουν τα κράτη για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού έπληξαν ευθέως τις οικονομίες τους, υπενθυμίζοντας την ανάγκη κρατικής στήριξης των αγορών και των εργαζόμενων κατά τη διάρκεια των παρατεταμένων lock down.

Ads

Αν το μήνυμα της επιτυχημένης διαχείρισης της πανδημίας ήταν η αναβάθμιση του παρεμβατικού ρόλου του κράτους και η επιστροφή στην υποστήριξη των δημόσιων συστημάτων υγείας, το αντίστοιχο μήνυμα της ενεργειακής κρίσης που ακολούθησε ήταν η επιστροφή στον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους και οι επανακρατικοποιήσεις των ιδιωτικοποιημένων και κάποτε δημόσιων επιχειρήσεων ηλεκτρισμού.

Ακόμη και οι πιο σκληροί νεοφιλελεύθεροι στην Ευρώπη, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, αντιλήφθηκαν τα μηνύματα των καιρών και επέστρεψαν στο ρυθμιστικό ρόλο του κράτους, θέτοντας πλαφόν στις ανατιμήσεις ρεύματος και βενζίνης, μειώνοντας τον ΦΠΑ στα καύσιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης και φορολογώντας τα υπερκέρδη των ενεργειακών επιχειρήσεων.

Κι ακόμη, ρύθμισαν τα εθνικά χρηματιστήρια ενέργειας κατά τρόπο που να επιτρέπει τις ελεύθερες διαπραγματεύσεις σε σημαντικά ποσοστά των ημερήσιων πηγών ενέργειας εκτός χρηματιστηρίου, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό.

Και τέλος επανακρατικοποίησαν τις κάποτε δημόσιες επιχειρήσεις ηλεκτρισμού τους, προκειμένου να ελέγξουν την κερδοσκοπία και την αισχροκέρδεια στις ενεργειακές αγορές.

Χαρακτηριστική και πάλι η περίπτωση της κυβέρνησης Μητσοτάκη που, επιμένοντας νεοφιλελεύθερα και μένοντας στις εκ των υστέρων επιδοτήσεις των καταναλωτών, οι οποίες καταλήγουν και αυτές στα ταμεία των μεγάλων ενεργειακών επιχειρήσεων, δεν έλαβε κανένα από τα μέτρα κρατικής ρύθμισης των αγορών.

Επιμένοντας στην αυτορρύθμιση άφησε ανεξέλεγκτους τους κερδοσκόπους και τα καρτέλ να καθορίζουν εκείνα τις ανατιμήσεις σε ηλεκτρικό ρεύμα και σε καύσιμα, αισχροκερδώντας σε βάρος του ελληνικού λαού.

Αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης εμμονής της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η Ελλάδα να γίνει, σύμφωνα με τα διεθνή στοιχεία, πρωταγωνιστής στην ακρίβεια στην Ευρώπη.

Μόνιμο επιχείρημα των οπαδών του νεοφιλελευθερισμού είναι ότι κάθε κριτική απέναντι στην ιδεοληψία της αυτορρύθμισης των αγορών συνιστά λαϊκισμό. Γιατί σύμφωνα με τον φιλελεύθερο καπιταλισμό, ο μόνος δρόμος για την Ανάπτυξη είναι η απόλυτη ελευθερία των αγορών και οι ιδιωτικοποιήσεις των δημόσιων δομών και των αγαθών.

Μια αντίληψη για την Οικονομία που αποδομήθηκε από την υγειονομική και την ενεργειακή κρίση, έχοντας εντωμεταξύ προκαλέσει τεράστιες ανισότητες οικονομικές και κοινωνικές.

Η αναγκαστική στροφή των ευρωπαϊκών κρατών στο κοινωνικό κράτος και η επένδυση στο κράτος δικαίου όμως δεν προκάλεσε μόνο κόστος στις ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως διαδίδουν ψευδώς οι οπαδοί της νεοφιλελεύθερης οικονομίας.

Η Ισπανική κυβέρνηση συνεργασίας σοσιαλιστών και Podemos είναι το πρώτο παράδειγμα ευρωπαϊκής κυβέρνησης που, παρά τις κρατικές παρεμβάσεις στις τιμές των τροφίμων, ενοικίων και ενέργειας, παρά το μηδενισμό του ΦΠΑ στα τρόφιμα, παρά τις δωρεάν μετακινήσεις και παρά τις έκτακτες εισφορές αλληλεγγύης που έδωσε σε επιχειρήσεις ενέργειας και σε τράπεζες, κατάφερε και προκάλεσε το 2022 αύξηση του ΑΕΠ πολύ πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, στο ύψος ρεκόρ για την εποχή του 5,5%.

Συγχρόνως, η Ισπανική οικονομία πέτυχε με αυτά τα μέτρα τον άθλο της συγκράτησης του πληθωρισμού στο 5,5%, σε επίπεδα δηλαδή πολύ χαμηλότερα του 10,5% στα οποία κυμαίνεται ο μέσος πληθωρισμός στην Ευρώπη.

Η μεγάλη διαφορά του Ισπανικού από το Ελληνικό μοντέλο είναι ότι η Ελλάδα πέτυχε και αυτή αύξηση του ΑΕΠ της μεγαλύτερη της μέσης ευρωπαϊκής, η οποία όμως αφορά αποκλειστικά σε λίγες και μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες αποκόμισαν υπερκέρδη από την ακρίβεια, κερδοσκοπώντας και αισχροκερδώντας σε βάρος εκατομμυρίων καταναλωτών. Οι οποίοι στη χώρα μας πλήττονται από μεγάλο πληθωρισμό και ακρίβεια.

Η Ανάπτυξη δηλαδή στην Ισπανία επιτεύχθηκε με τρόπο κοινωνικά δίκαιο, ενώ στην Ελλάδα με τρόπο κοινωνικά άδικο.

Και επιπλέον η Ανάπτυξη στην Ισπανία επιτεύχθηκε χωρίς να καταργηθεί το κοινωνικό κράτος και χωρίς να ιδιωτικοποιηθούν δημόσιες δομές και αγαθά, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Οι δωρεάν μεταφορές που παρέχει η Ισπανική κυβέρνηση στους πολίτες εν μέσω ενεργειακής κρίσης μαρτυρούν την ύπαρξη ισχυρού κοινωνικού κράτους και κράτους δικαίου εκεί, σε αντίθεση με την πλήρη κατάρρευσή του στην Ελλάδα.

Η Ανάπτυξη της Ισπανίας, η οποία επιτεύχθηκε με τρόπο κοινωνικά δίκαιο χωρίς ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων δομών και αγαθών από ένα κράτος που δείχνει αφενός κοινωνική ευαισθησία απέναντι στον πολίτη και αφετέρου υποστηρικτική ενίσχυση απέναντι στις επιχειρήσεις και τον ιδιωτικό τομέα, δείχνει τον άλλο δρόμο για μια δίκαιη Ανάπτυξη.

Για μια Ανάπτυξη που δεν θα παράγει ανισότητες, γιατί δεν θα απευθύνεται στον πλουτισμό των μεγάλων επιχειρήσεων και των λίγων της οικονομικής ολιγαρχίας, αλλά στις ίσες ευκαιρίες και στην κοινωνική φροντίδα των πολλών, που αποτελούν την παραγωγική μηχανή της πραγματικής οικονομίας της χώρας.

Αυτό λοιπόν που οι ακραίοι νεοφιλελεύθεροι του Μητσοτάκη αποκαλούν λαϊκισμό είναι ένα νέο μοντέλο μιας δίκαιης Ανάπτυξης που εφαρμόζεται από μια προοδευτική κυβέρνηση συνεργασίας στην Ισπανία και σχολιάζεται ήδη για τα πολύ θετικά του αποτελέσματα στην Ευρώπη.