Μάχη ιδεών και απόψεων έχει εκδηλωθεί γύρω από το ζήτημα του αγγλικού δικαίου και της εθνικής κυριαρχίας μας, δεδομένου ότι στο πλαίσιο των νέων υποχρεώσεών µας είναι και η υπαγωγή της συµφωνίας για το PSI στο αγγλικό δίκαιο. Οι πρώτες αντιδράσεις, αναμενόμενα ίσως, έκαναν λόγο μέχρι και για παράδοση της κυριαρχίας ενώ άλλες οπτικές και αναλύσεις παρουσιάζουν μια πιο ψύχραιμη και αισιόδοξη πραγματικότητα. Ενδεικτικό είναι το άρθρο του καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και Αντιπρόεδρου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Χρήστου Ροζάκη στο «Βήμα της Κυριακής» αλλά και η πιο τεχνοκρατική θέση του χρηματοοικονομικού αναλυτή και αρθρογράφου Γιώργου Καισάριου στον διαδικτυακό τόπο Capital

Ads

 
«Γιατί η Ελλάδα δεν πρέπει να φοβάται το αγγλικό δίκαιο» εξηγεί ο Χρήστος Ροζάκης και θέτει τρεις διαστάσεις: «Πρώτον, η ρήτρα εφαρµογής του αγγλικού δικαίου σχετικά µε διαφορές για τις δανειακές υποχρεώσεις µας προς ιδιώτες είναι τµήµα µιας εξαιρετικά ευνοϊκής συµφωνίας, που αν συναφθεί απαλλάσσει την Ελλάδα από ένα σηµαντικό µέρος του χρέους της. Για να συναινέσουν οι δανειστές µας σε αυτό, είναι εύλογο να ζητήσουν ορισµένες εγγυήσεις ότι το υπόλοιπο του χρέους θα καταβληθεί ή ότι, σε κάθε περίπτωση, θα υπάρχει ένα αντικειµενικό σύστηµα επίλυσης διαφορών, που δεν µπορεί να επηρεαστεί από τα συµφέροντα του δανειολήπτη. Λογικό αίτηµα, αν λάβει κανείς υπόψη του τη ζηµία των δανειστών, όπως και, δυστυχώς, την αναξιοπιστία µας, ως σήµερα, στην εξυπηρέτηση του χρέους. ∆εύτερον, η υπαγωγή των συµβάσεων αυτού του είδους στο αγγλικό δίκαιο δεν αποτελεί πρωτοτυπία. Ηδη έχει εφαρµοστεί στην περίπτωση της Ελλάδας, για πρώτη φορά, στη δανειακή σύµβαση του 2010. Αλλά υπάρχει και µια γενικότερη διεθνής πρακτική που έχει καταξιώσει το αγγλικό δίκαιο στα µάτια της διεθνούς κοινότητας, η οποία πια σταθερά το χρησιµοποιεί. Και τούτο ως αποτέλεσµα των αυστηρών και καθαρών ρυθµίσεών του, µε την ύπαρξη ενός εντυπωσιακού νοµολογιακού σώµατος, που εξασφαλίζει τόσο τους δανειολήπτες όσο και τους δανειστές, παρέχοντας υψηλή ασφάλεια δικαίου και, κυρίως, προβλεψιµότητα για το εφαρµοστέο δίκαιο σε κάθε ειδική περίπτωση.
Τρίτον, σε συνθήκες αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του Ελληνικού ∆ηµοσίου, που ενδεχοµένως θα προκύψει από την εφαρµογή του αγγλικού δικαίου, το αρµόδιο δικαστήριο είναι το εθνικό δικαστήριο, το οποίο και θα εφαρµόσει το ελληνικό δίκαιο. Αυτό προκύπτει τόσο από την εθνική όσο και από τη διεθνή νοµολογία.
 
Κατά συνέπεια, ο έλληνας δικαστής θα κληθεί να αποφασίσει, σε περίπτωση απόφασης άλλου δικαιοδοτικού οργάνου από τα εθνικά, πώς θα προχωρήσει σε αυτό το µέτρο κατά του ∆ηµοσίου, για περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στο έδαφος της χώρας. Σύµφωνα µε το Σύνταγµα (άρθρο 94) «οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται αναγκαστικά και κατά του ∆ηµοσίου, των ΟΤΑ και των ΝΠ∆∆, όπως ο νόµος ορίζει». Ο νόµος όµως που εξειδικεύει τη γενική συνταγµατική ρύθµιση εξαιρεί την αναγκαστική κατάσχεση αντικειµένων τα οποία έχουν ταχθεί για την άµεση εξυπηρέτηση δηµοσίου σκοπού (άρθρο 4 του Ν. 3068/2002). Επίσης, σύµφωνα πάντοτε µε τον νόµο, εξαιρούνται από κατάσχεση πράγµατα εκτός συναλλαγής, όπως αρχαία µνηµεία και ακίνητα που χρονολογούνται ως το 1453. Εξαιρούνται, επίσης, εξυπηρετούντα δηµόσιο σκοπό κυβερνητικά κτίρια, νοσοκοµεία, µουσεία, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. Είναι σαφές πάντως ότι αυτό το προνόµιο των ελληνικών δικαστηρίων να εφαρµόσουν το µάλλον ευνοϊκό εθνικό δίκαιο δεν επεκτείνεται και στα περιουσιακά στοιχεία του ∆ηµοσίου που βρίσκονται στην αλλοδαπή. Αλλά και εκεί υπάρχουν οι εξαιρέσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο (λ.χ. πρεσβείες), και, σε κάθε περίπτωση, αυτά τα στοιχεία είναι µάλλον περιορισµένα».
 
Από την πλευρά του χρηματοοικονομικού αναλυτή, Γιώργου Καισάριου, «η όλη φασαρία περί του Αγγλικού δικαίου είναι μια φούσκα, παρόμοια με αυτή της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα. Όλος ο Τύπος μιλάει για φοροδιαφυγή, λες και αυτό έχει προκαλέσει τα προβλήματα» και εξηγεί: «Για όσους δεν το ξέρουν, έχουμε ήδη εκδώσει ομόλογα στο Αγγλικό δίκαιο. Διορθώστε με αν κάνω λάθος, αλλά νομίζω ότι το ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη εκδώσει περί τα 20 δισ. ευρώ στο Αγγλικό δίκαιο. Άρα αν γίνει κούρεμα, έχουμε ήδη ομόλογα που είναι στο Αγγλικό δίκαιο.

Το ερώτημα είναι, τί σημαίνει άραγε το Αγγλικό δίκαιο; Η απάντηση είναι όχι και πολλά. Όπως μπορεί να κουρευτεί ένα ομόλογο στο Ελληνικό δίκαιο, άλλο τόσο εύκολα μπορεί να κουρευτεί στο Αγγλικό δίκαιο.
Για όσους ανησυχούν ότι μετά από ένα επιθετικό κούρεμα θα μας πουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα (με το Αγγλικό δίκαιο), δεν αντιλαμβάνονται ότι, μπορεί μεν ο κάθε ένας να πάρει όποια απόφαση θέλει από το οποιοδήποτε δικαστήριο του κόσμου, αλλά να εκτελέσει αυτή την απόφαση είναι σχεδόν αδύνατον.

Για παράδειγμα, το Ελληνικό κράτος μπορεί εύκολα (αν δεν το έχει ήδη κάνει) απλά να περάσει ένα νόμο που να λέει ότι προσφυγές στα Ελληνικά δικαστήρια εναντίον του Ελληνικού κράτους, για αθέτηση πληρωμών της τάδε σειράς ομολόγου δεν γίνεται δεκτό. Εκεί τελειώνει η υπόθεση. Είναι αδύνατον στη συνέχεια κάποιος να προσφύγει στα Ελληνικά δικαστήρια με σκοπό να προσπαθήσει να εκτελέσει την όποια απόφαση έχει πάρει σε άλλη δικαιοδοσία.

Αλλά ακόμα και αν κάποιος πάρει μια απόφαση από την Αγγλία και πάει στην Αμερική να την εκτελέσει, ούτε εκεί μπορεί να κάνει τίποτα. Για ποιο λόγο;
Διότι απλά στην Αμερική υπάρχει το λεγόμενο Foreign Sovereign Immunities Act. Εν ολίγοις, είναι σχεδόν αδύνατον κάποιος να μπορεί να εκτελέσει καταδικαστική απόφαση εναντίον μιας κρατικής οντότητας εντός του εδάφους των Ηνωμένων Πολιτειών.

Για παράδειγμα, τα επενδυτικά σχήματα NML Capital, Ltd. και EM Lt πήραν πρωτοβάθμια καταδικαστική απόφαση εναντίον της Αργεντινής σε δικαστήριο της Νέας Υόρκης, βασιζόμενοι στο ότι τα ομόλογα που αγόρασαν στη δευτερογενή αγορά είχαν ρήτρες που αίρουν αυτή την ασυλία της Αργεντινής. Όταν όμως η υπόθεση εκδικάστηκε δευτεροβάθμια, η απόφαση ανατράπηκε.

Με λίγα λόγια -γράφει ο Γιώργος Καισάριος- ακόμα και αν εγώ υπογράψω ένα ιδιωτικό συμφωνητικό, που λέει ότι, συμφωνώ να γίνω δούλος σου αν δεν πληρώσω τις δόσεις του ψυγείου που αγόρασα από το κατάστημα σου, η ρήτρα αυτή είναι παράνομη και δεν ισχύ, ακόμα και αν έχω συμφωνήσει σε αυτό. Για ποιο λόγο; Διότι απλά απαγορεύεται η δουλεία και δεν μπορεί κανείς να γίνει δούλος για αθέτηση πληρωμής, ακόμα και αν έχει συμφωνήσει σε αυτό.

Ειδικός στο διεθνές δίκαιο δεν είμαι, αλλά μου φαίνεται λίγο παράξενο ότι ενώ έχουν γίνει 70 αναδιαρθρώσεις χρεών σε 58 χώρες από το 1970, οι επενδυτές να έχουν καταφέρει να πάρουν καταδικαστικές αποφάσεις εναντίων των κρατών αυτών και να τις έχουν εκτελέσει. Είτε είναι στο Αγγλικό, Αμερικάνικο ή το δίκαιο του πλανήτη Άρη».