Οι τεχνολογικές καινοτομίες που έφεραν την Βιομηχανική Επανάσταση άλλαξαν ριζικά το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον στην Μεσαιωνική Ευρώπη και εν συνεχεία στη Βόρεια Αμερική. Η αδυναμία, αλλά κυρίως η έλλειψη βούλησης πολλών κρατών να ακολουθήσουν τις τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές που μεταμόρφωναν τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες, δημιούργησαν για πρώτη φορά τεράστιες ανισότητες στα εισοδήματα και τα επίπεδα διαβίωσης πλούσιων (Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Γερμανία) και φτωχών χωρών (υπο-Σαχάρια Αφρική, Κεντρική Αμερική, Νότια Ασία).

Το κυριότερο αίτιο που περιορίζει την εξέλιξη και την πρόοδο είναι το αναποτελεσματικό και διεφθαρμένο κράτος, που εμποδίζει την αξιοποίηση της φιλοδοξίας, του ταλέντου, και των γνώσεων που αποκτούν οι πολίτες. Μια μικρή ελίτ οργανώνει την κοινωνία προς όφελος της και εις βάρος της πλειοψηφίας των πολιτών, ιδρύει τράπεζες από τις οποίες λαμβάνει προνομιακά δάνεια, στήνει μονοπώλια που εμποδίζουν τον ανταγωνισμό και την καινοτομία, και κατασκευάζει το νομοθετικό πλαίσιο που τελικά την απαλλάσσει από νομικές ευθύνες.

Η μακρινή αλλά και η σύγχρονη ιστορία είναι γεμάτη από παραδείγματα μη-δημοκρατικών καθεστώτων ή διεφθαρμένων κυβερνήσεων που έθεσαν εμπόδια στην καινοτομία προκειμένου να προστατευτούν τα συμφέροντα μιας μικρής ελίτ και να διατηρήσουν το status quo.

Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο συγγραφέας Πλήνιος αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας Τιβέριος σκότωσε έναν άνδρα που του παρουσίασε ένα άθραυστο γυαλί, το οποίο κατά τη γνώμη θα διατάραζε τις σχέσεις με τις συντεχνίες της εποχής. Το 1589 ο William Lee παρουσίασε στην Βασίλισα Ελισσάβετ Α’ μια πλεκτική μηχανή και ζήτησε τα αποκλειστικά δικαιώματα. Ωστόσο το αίτημα του απορρίφθηκε, καθώς θεωρήθηκε ότι η τεχνολογική καινοτομία θα οδηγήσει πολλούς στην ανεργία και την εξαθλίωση. Λίγο αργότερα, στην Αγγλία της δυναστείας των Στιούαρτ, οι Βιομήχανοι του μαλλιού κατάφεραν, προκειμένου να προστατευτούν από τις εισαγωγές βαμβακερών υφασμάτων από την Ασία, την εισαγωγή νομοθεσίας η οποία απαγόρευε στους πολίτες να φορούν ελαφρύτερα ρούχα από τα μάλλινα, ενώ υποχρέωνε και η ταφή των νεκρών να γίνεται σε μάλλινο σάβανο. Πολυάριθμές αντίστοιχες αποφάσεις για την προστασία διάφορων μονοπωλίων, όπως η απαγόρευση της ανάπτυξης του σιδηροδρόμου στην Τσαρική Ρωσία, σημάδεψαν την εξέλιξη, και λειτούργησαν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη των κρατών.

Αυτός ο φόβος της δημιουργικής καταστροφής, της εισαγωγής τεχνολογικών καινοτομιών που καταστρέφουν τα κεκτημένα ολιγαρχιών ή μικρών κοινωνικών ομάδων είναι κοινό χαρακτηριστικό σε περιπτώσεις ραγδαίων τεχνολογικών και κοινωνικών αλλαγών, όπως στην μετάβαση προς την βιομηχανική επανάσταση. Ωστόσο, είναι τα ολιγαρχικά, απολυταρχικά, ή διεφθαρμένα καθεστώτα που επιδεικνύουν την μεγαλύτερη αντίσταση σε κάθε είδους αλλαγή, γιατί η δημιουργική καταστροφή αναδιανέμει όχι μόνο τα εισοδήματα και τον πλούτο, αλλά και την πολιτική δύναμη.

Σήμερα, ο κόσμος αλλάζει ριζικά για άλλη μια φορά μετά την βιομηχανική επανάσταση. Οι σύγχρονες τεχνολογικές καινοτομίες και κυρίως η πληροφορική έχει δημιουργήσει ένα μοντέλο εργασίας όπου δεν απαιτείται η φυσική παρουσία σε γραφείο, ενώ πολλές μεγάλες επιχειρήσεις λειτουργούν με τη χρήση των υποδομών των εργαζομένων τους.

Σήμερα, το νέο μοντέλο της Συμμετοχικής Οικονομίας αξιοποιεί τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες και δημιουργεί νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Η Uber και η Lyft επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες αυτοκινήτων, να μετατραπούν περιστασιακά σε ταξί, ώστε να συμπληρώσουν το εισόδημα τους, ενώ η RelayRides μετατρέπει του ιδιοκτήτες αυτοκινήτων σε ανταγωνιστές της Hertz.

Ο σύγχρονος αστός αναζητεί την ευτυχία μέσω των εμπειριών, και λιγότερο μέσω της απλής κατανάλωσης, και αυτό ακριβώς προσφέρει το μοντέλο της Συμμετοχικής Οικονομίας, ενώ προσφέρει τη δυνατότητα αξιοποίησης των περιττών υλικών αγαθών, και των ακίνητων. Τα υλικά αγαθά άλλωστε έχουν φθηνύνει αρκετά ώστε η δυνατότητα πώλησης ή ενοικίασης, ανακουφίζει τους αποθηκευτικούς χώρους και προσφέρει εισόδημα στους ιδιοκτήτες.

Πλατφόρμες όπως το Yerdle και το Rent my Runaway στην Αμερική, δίνουν την δυνατότητα να χαρίσουμε ή να ενοικιάσουμε ρούχα και άλλα αγαθά, ενώ η AirBnB μας μετατρέπει σε ξενοδόχους. Η Ισραηλινή EatWith προσφέρει τη δυνατότητα σε ερασιτέχνες, να μετατρέψουν την κουζίνας του σε ιδιωτικό εστιατόριο, χρεώνοντας 30 Euro ανά φιλοξενούμενο “πελάτη” , αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή.

Όπως οι πλατφόρμες που αξιοποιούν τις υποδομές και τα υλικά αγαθά μας, μια σειρά από άλλες πλατφόρμες επιτρέπουν σε ερασιτέχνες ή επαγγελματίες να πουλούν υπηρεσίες σε μια παγκόσμια αγορά. Πρόσφατα χρησιμοποίησα το fiverr.com , όπου με 5$ έλαβα ένα “ιντρο” βίντεο από έναν επαγγελματία κάπου στην Ασία, και με άλλα 5$ το έντυσα με ένα voice over από μια Φοιτήτρια Ιατρικής στις ΗΠΑ.

Περισσότερες δυνατότητες είναι σίγουρο ότι θα προκύψουν το μέλλον, όπου θα έχουμε τη μεγαλύτερη ευελιξία να παράγουμε και να πουλάμε ρεύμα στο δίκτυο, ή να δανείζουμε μια θέση στάθμευσης.

Σήμερα, είναι ξεκάθαρο, ότι η δημιουργική καταστροφή με την εισαγωγή τεχνολογικών ή οργανωτικών καινοτομιών είναι ο μόνος δρόμος για την διατήρηση της ευημερίας και του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, όπως έχει αποδειχθεί σε πολλές ιστορικές εποχές, και κυρίως κατά την μετάβαση στη Βιομηχανική εποχή, όπου η εμμονή στην προστασία μονοπωλίων ή σε παλαιά οικονομικά μοντέλα (π.χ. Σοβιετική Ένωση, ή Οθωμανική Αυτοκρατορία) οδηγούσε τελικά στην παρακμή.

Το μέλλον είναι στην προστασία των ταξί και των ξενοδοχείων ή σε μια Συμμετοχική Οικονομία όπου οι καταναλωτές θα βρίσκουν φθηνότερες υπηρεσίες, οι άνεργοι θα έχουν εναλλακτικές επιλογές για να συμπληρώσουν το εισόδημα τους, και ;

Το βασικό ερώτημα που τίθεται σήμερα στις δημοκρατικές κυβερνήσεις είναι αν θα υπερασπιστούν τους εργαζόμενους, τα “κλειστά” επαγγέλματα και τα οικονομικά μοντέλα τους παρελθόντος, ή αν θα απελευθερώσουν την οικονομία προσφέροντας δικαίωμα στην εργασία και στην επιχειρηματική δραστηριότητα σε πολλούς περισσότερους άνεργους.