Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε τις κοινωνικές διεργασίες που συντελούνται στη χώρα μας αλλά και ευρύτερα, καταλήγουμε σε σκέψεις που εκτιμούμε ότι μπορεί να έχουν χρησιμότητα στον πολίτη. Η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, οι διεργασίες εντείνονται. Δυστυχώς τα κόμματα του ευρύτερου προοδευτικού χώρου τις προσεγγίζουν με βάση τα στερεότυπα περασμένων δεκαετιών.

Σήμερα έχουμε όμως μια νέα κοινωνική – οικονομική – πολιτισμική πραγματικότητα. Διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από το οικονομικό-μιντιακό σύστημα στη βάση της αλληλεξάρτησής του από το πολιτικό εποικοδόμημα.

Η Ν.Δ. δεν είναι πια το κόμμα των «Καραμανλήδων» της Λαϊκής Δεξιάς. Η σημερινή Ν.Δ. έχει συγκροτήσει πολιτικό μέτωπο. Αποτελείται από έναν βασικό πυλώνα με σκληρά νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά και δύο συμπληρωματικά μεγέθη. Ενα από τον χώρο της άκρας Δεξιάς κι έναν από τον χώρο του ακραίου Κέντρου (μεταγραφές).

Η πρώτη σκέψη παραπέμπει στην ανάγκη συγκρότησης πολιτικού μετώπου και στον χώρο της αντιπολίτευσης.

Κατά την άποψή μας, δεν μπορεί να συγκροτηθεί, γιατί οι ηγετικές ομάδες των επί μέρους κομμάτων έχουν αποκλειστικό πρόταγμα τη διεύρυνση της εκλογικής τους καταγραφής. Επιπλέον, δεν γίνεται κατανοητή η ανάγκη ότι ο προοδευτικός χώρος πρέπει να ανταποκριθεί με δράσεις από τα κάτω για τη διαμόρφωση προτάσεων διεξόδου που παράγουν οι σύγχρονες διαιρετικές τομές. Αυτές δηλαδή που προκύπτουν από τις τεχνολογικές κατακτήσεις και τις γεωστρατηγικές αναδιατάξεις.

Οι πολίτες διακατέχονται από αισθήματα φόβου, ανασφάλειας και αμηχανίας. Δυστυχώς, επειδή δεν διακρίνουν σύγχρονες εναλλακτικές προτάσεις, δεν θεωρούν την πολιτική χρήσιμο εργαλείο που θα συμβάλει στη βελτίωση του κοινωνικού και οικονομικού τους status. Ετσι περιορίζονται στην προσπάθεια κατά μόνας, για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους. Αυτό οδηγεί στην ιδιώτευση, την απόρριψη κάθε μορφής συλλογικής δράσης και αποτελεί το βασικό αίτιο της τρομακτικής αποχής από την εκλογική διαδικασία. Πρόκειται για μεγάλο πρόβλημα που αφορά τη δημοκρατία στη χώρα και το ίδιο το πολιτικό σύστημα.

Η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει τα προβλήματά της. Δεν πρόκειται όμως να ξεπεραστούν εάν δεν υπάρξει οραματική πρόταση για την πολιτική δημοκρατία. Το να επικαλείται κανείς κριτικά τον καπιταλισμό, τις κρίσεις που παράγει, τα αδιέξοδα που δημιουργεί δεν φτάνει. Τα κόμματα του προοδευτικού – αριστερού – δημοκρατικού χώρου επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουν το έλλειμμα που διαπερνά την προοδευτική-αριστερή σκέψη σε συνδυασμό με την έκρηξη της τεχνολογίας και της επιστήμης.

Οι αλλαγές και οι ανατροπές που συντελούνται στις μέρες μας δεν βρίσκουν αντιστοίχιση σε μια ολοκληρωμένη αριστερή – προοδευτική πρόταση απέναντι στις νεοφιλελεύθερες κυβερνητικές πολιτικές. Αντίθετα, οι συστημικές δυνάμεις σχεδιάζουν πολιτικές με ορίζοντα τουλάχιστον 10ετιας. Η σιωπή, η δυσφορία και η κινητικότητα επί μέρους κοινωνικών στρωμάτων τούς τρομάζει. Σχεδιάζουν κινήσεις μέσω του μιντιακού συστήματος που θα μπορούσαν να ενσωματώσουν ή να απορροφήσουν, σε κάθε περίπτωση να αποπροσανατολίσουν την υπαρκτή κοινωνική διαμαρτυρία.

Πρωταρχικό μέλημα του συστήματος είναι να διατηρηθεί η υψηλή κερδοσκοπία των μεγάλων εταιρειών, που φυσικά φέρνει ως συνέπεια την υποβάθμιση του κοινωνικού κράτους και την όξυνση των ανισοτήτων.

Στο πολιτικό σκηνικό έχουμε μια εκτεταμένη ρευστοποίηση του συστήματος, των κομμάτων και των συλλογικών εκφράσεων των μαζικών κινημάτων. Το σύστημα επεξεργάζεται σκέψεις και προτάσεις. Κάποιες απ’ αυτές ήδη κατατέθηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της «Καθημερινής». Θεωρούν ότι οι αλλαγές δομικού χαρακτήρα που επιβάλλεται να γίνουν –σύμφωνα με τη θεώρησή τους– συνεπάγονται υψηλό πολιτικό κόστος. Για να υπερβούν το πρόβλημα χρειάζονται κυβερνητικά σχήματα που να είναι διατεθειμένα να αποδεχτούν το πολιτικό κόστος… Κατά συνέπεια, κανείς πλέον δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο οι συστημικές δυνάμεις να εφεύρουν, να δημιουργήσουν και να προωθήσουν Ελληνα «Μακρόν».

Γίνονται αναφορές ακόμα και για την ανάγκη μετάβασης στην 4η Ελληνική Δημοκρατία στο πλαίσια μιας νέας(;) συνταγματικής τάξης. Και όλα αυτά, γιατί θεωρούν ότι το πολιτικό κόστος στέκεται εμπόδιο στους σχεδιασμούς τους…

Εμπόδιο όμως για τέτοιους σχεδιασμούς δεν αποτελεί μόνο η παρακαταθήκη της μεταπολιτευτικής περιόδου που αντιπαρατέθηκαν εναλλακτικά κόμματα στη διακυβέρνηση. Εμπόδιο αποτελεί και το πολιτικό κεκτημένο της περιόδου 2012-15. Οταν δηλαδή ο Αλέξης Τσίπρας κατόρθωσε να δώσει πολιτική έκφραση στις λαϊκές ανάγκες με την πρόταση ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών.

Οι συνθήκες όμως σήμερα είναι εντελώς διαφορετικές. Η πολυδιάσπαση του προοδευτικού αριστερού, σοσιαλιστικού και οικολογικού χώρου δεν επιτρέπει την ανάληψη αντίστοιχης πρωτοβουλίας από οποιοδήποτε κόμμα μόνο του. Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη ισχυρού κοινωνικού μετώπου δημοκρατίας – όπως ήδη έχουμε προτείνει. Ενα μέτωπο μέσω του οποίου θα διαμηνυθεί στις ηγεσίες όλων των κομμάτων του χώρου, από την εκλογική τους βάση, η ανάγκη εναρμόνισης με τις απαιτήσεις των καιρών. Με σύγχρονες επεξεργασίες στη βάση των αρχών και των αξιών.

Τα υπάρχοντα κόμματα είναι εύλογο στο πλαίσιο του μετώπου δημοκρατίας να διατηρήσουν την πολιτικο-ιδεολογική αυτοτέλεια και την οργανωτική τους αυτονομία. Στο πλαίσιο όμως μιας ευγενούς άμιλλας καλούνται σε δράσεις με αντινεοφιλελεύθερο προσανατολισμό. Με κοινό τόπο τη διαμόρφωση προοδευτικής πλειοψηφίας με προγραμματική ενότητα διακυβέρνησης. Εμείς δεν μπορούμε παρά να εργαστούμε σε αυτή την κατεύθυνση που πιστεύουμε ότι εκφράζει τη συντριπτική πλειονότητα της εκλογικής μας βάσης.

Κοινός τόπος μπορεί και πρέπει να γίνουν δράσεις για την προάσπιση της δημοκρατίας, των θεσμών και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Την πολιτισμική άνθηση. Την αναβάθμιση της θέσης της χώρας στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας στο πλαίσιο του νέου πολυπολικού κόσμου. Το αρχικό ερώτημά μας, «μετά τις ευρωεκλογές τι;», επιβάλλει απαντήσεις οι οποίες δεν μπορεί να περιμένουν την επαύριο των εκλογών.

Πρέπει από τώρα να ξεκινήσουν διεργασίες τόσο σε επίπεδο κοινωνικής βάσης όσο και στο επίπεδο των πολιτικών κομμάτων που θα οδηγούν σε ώσμωση και στις επιβαλλόμενες συγκλίσεις. Με ανασυνθέσεις, υπερβάσεις και προγραμματική ενότητα. Γιατί εκ των πραγμάτων την επαύριο των εκλογών θα υπάρξουν ραγδαίες εξελίξεις που πρέπει να συντελεστούν σε μικρό χρόνο.

Για να διαμορφωθούν όμως οι όροι συμμετοχής και ενεργοποίησης των πολιτών, κατά τη γνώμη μας, είναι απαραίτητη η διαμόρφωση προοπτικής κυβερνησιμότητας από το σύνολο του προοδευτικού χώρου.

*Oι Αντώνης Κοτσακάς, Χάρης Τσιόκας είναι στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.