Κι εκεί που απολαμβάναμε τις τελευταίες μέρες καλοκαιρινών διακοπών στην αγαπημένη Χαλκιδική, έξαφνα ο ουρανός έγινε κόκκινος βρέχοντας στάχτες από τις φωτιές της Αλεξανδρούπολης. Θύμιζε εικόνες Ν. Υόρκης από τις φωτιές στον Καναδά πριν λίγους μήνες. Φωτιές στην Ρόδο, φωτιές και στην Χαβάη. Ταυτόχρονοι καύσωνες και φωτιές σε κάθε τμήμα του πλανήτη.

«Δεν υπάρχει σωτηρία για τα παιδιά μας» ψέλλισε η κυρία από την Βουλγαρία που περιποιείται τα ενοικιαζόμενα δωμάτιά μας.  Πλέον οι περισσότεροι πιστεύουν ότι κάτι δεν πάει καλά με το κλίμα, όμως οι συζητήσεις χάνονται στον τρόπο αντιμετώπισης, όπου οι διαφωνίες είναι τόσες πολλές, όσες και για το πώς θα επέλθει η ευτυχία στον πλανήτη!

Το κύριο μοτίβο πολλών, που τελείως τυχαία αντανακλά τη ρητορική και τις αντι-οικολογικές πολιτικές των ακρο-δεξιών και νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων απανταχού της γης (εκτός των Τραμπ και Μπολσονάρο βλέπε πρόσφατα  Σούνακ¹ στο ΗΒ αλλά και Ευρωπαϊκή Ένωση), είναι ότι οι πρακτικές δυσκολίες, το κόστος και η αναστάτωση απ΄τις απαιτούμενες αλλαγές είναι τεράστια και δυσβάστακτα πράγματα.

Κάπου εκεί πέφτουν στη συζήτηση και «κρυφές» και «μη διαδεδομένες» πληροφορίες που κομίζουν διάφοροι ψαγμένοι (που ισχυρίζονται ότι δεν είναι ψεκασμένοι), οπότε οι συζητήσεις θολώνουν και τελειώνουν … και όλοι αποχωρούν ελπίζοντας ότι οι αρμόδιοι της σωτηρίας του πλανήτη κάνουν καλά τη δουλειά τους… για το καλό των ίδιων και των παιδιών τους.

Μαντεύοντας προς τα πού θα οδηγούσε και η χθεσινή σχετική συζήτηση της παρέας, δεν άντεξα και το έριξα :

«Μην το ψάχνετε, φταίει που ο καθένας μας δεν έχει ελικόπτερο».

«Τι εννοείς; εξηγήσου!» απάντησαν.

«Αν είχαμε ελικόπτερο θα την κοπανούσαμε κάθε φορά που πιάνουν φωτιές και θα γλυτώναμε από στάχτες και μολυσμένο αέρα.»

«Και φυσικά θα είχαμε την οικονομική άνεση να πάρουμε κι ένα ιδιωτικό τζετ να πετάξουμε στο άλλο ημισφαίριο κάθε φορά που πιάνει καύσωνας που σκοτώνει, ειδικά όταν πέφτουν τα κλιματιστικά από γενικευμένα μπλακ-ουτ, που εμφανίζονται ακόμη και σε ισχυρές χώρες όπως φέτος στο Τέξας, πολλές φορές στη Ν. Υόρκη, κλπ. Τα οποία σκοτώνουν λόγω καύσωνα … και ταυτόχρονης μη λειτουργίας του κλιματιστικού». ^2,3,4

Να μην τα πολυλογώ, ανέφερα στους φίλτατους τ’ αποτελέσματα επιστημονικής δημοσίευσης στο φημισμένο Nature. Μεταφράζω:

«Μεταξύ 1990-2019, το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού συνέβαλε μόνο στο 16% της αύξησης των εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα (CO₂), ενώ το πλουσιότερο 1% (7,7 εκατομμύρια άτομα το 2019) ήταν υπεύθυνο για το 23% της αύξησης των συνολικών εκπομπών. Το τελευταίο συνέβαλε περίπου στα δύο τρίτα της συνολικής αύξησης των εκπομπών που σχετίζονται με το φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού (3.9 δισεκατομμύρια άνθρωποι το 2019).»⁵

Και συνεχίζοντας την μετάφραση:

«Σε αντίθεση με την κατάσταση το 1990, σήμερα το 63% της παγκόσμιας ανισότητας μεταξύ ατόμων στις  εκπομπές CO₂ οφείλεται πλέον στο χάσμα μεταξύ χαμηλών και υψηλών εκπομπών εντός των χωρών και όχι μεταξύ χωρών.».

Είναι κυρίως οι ανισότητες γύρω μας, ανισότητες μέσα στις ίδιες τις πόλεις που ζούμε, που δημιουργούν ανισότητες εκπομπών στην κατανάλωση CO₂. Κι όσο ο καιρός περνάει, αυτές οι ανισότητες στις εκπομπές CO₂ μεταξύ πλούσιων, μεσαίων και φτωχών αυξάνονται περισσότερο.

«Ακούσατε ποτέ την Ευρωπαϊκή Κοινότητα να συζητάει φόρο εκπομπών CO₂ αναλόγως των εισοδημάτων;» ρώτησα τους φίλτατους.

Στους περισσότερους δεν άρεσε η ιδέα. Ούτε είχαν ακούσει ότι αποτελεί πρόταση της Βρετανικής Oxfam international, στη παγκόσμια σύσκεψη για το κλίμα στην Αίγυπτο πριν λίγους μήνες. Δεν είχαν ιδέα για ένα παράδειγμα έρευνας της Oxfam που δείχνει ότι 125 δισεκατομμυριούχοι εκλύουν το διοξείδιο του άνθρακα όλης της Γαλλίας των 67 εκ. κατοίκων, δια μέσου των μετοχών αξίας 2,4 τρις $ που κρατούν σε 183 εταιρείες που εκλύουν πολύ άνθρακα.⁶

Όμως αυτοί οι φίλτατοι των καλοκαιρινών μας διακοπών επηρεάζουν πολλούς που ψηφίζουν …και μάλιστα θεωρούν ότι είναι και οι πλέον οικολόγοι!

Δεν ξέρω πόσοι στην δεξιά παράταξη νοιάζονται αυθεντικά για την κλιματική αλλαγή. Σίγουρα δεν πείθουν ότι νοιάζονται για την σωτηρία όλων μας, αφού… δεν υπόσχονται ότι σύντομα θα έχει ο καθένας μας από ένα ελικόπτερο να την κοπανάμε όταν χρειαστεί!

Βεβαίως ισχυρίζονται, όπως και όλοι μας, ότι η λύση του ελικοπτέρου για τον καθένα δεν είναι βιώσιμη για τον πλανήτη.

Αλλά αλλάζουν κουβέντα όταν ακούνε για έρευνες στα κορυφαία επιστημονικά περιοδικά που δείχνουν ότι οι πλούσιοι καταστρέφουν το κλίμα πολύ περισσότερο απ’ τον καθένα μας. Αδιαφορούν όταν ακούν ότι οι πλούσιοι καταστρέφουν το κλίμα εκατομμύρια φορές περισσότερο απ’ τους φτωχούς που έχουν τα πρωτεία σε θανάτους από καύσωνες λόγω κακών συνθηκών ζωής, χαλασμένων κλιματιστικών και μπλακ-ουτ απ’ τα οποία δεν έχουν διέξοδο διαφυγής.

Κι όταν εκφράζουν συμπόνοια για τους δεκάδες απανθρακωμένους μετανάστες που κάηκαν στο δάσος της Δαδιάς, στην πρόσφατη τραγική συνέπεια κλιματικής αλλαγής στους αδύναμους (κι ας μην είναι «δικοί μας»)…αυτή η συμπόνοια δεν κολλάει καλά με την γενικότερη στάση τους προς τους μετανάστες.

Όμως και οι περισσότεροι αριστεροί και ακτιβιστές, παρόλο που θεωρητικά αγωνίζονται για το κοινό καλό, μάλλον δεν ξεφεύγουν από τον ατομικισμό και τον ναρκισσισμό των δεξιών φίλων μας.  Δες για παράδειγμα τους ηγετίσκους των δεκάδων μικρών κομμάτων και τεμαχίων στο χώρο της αριστεράς και της οικολογίας, όπου το ένα προσπαθεί να υπονομεύσει το άλλο ώστε να κερδίσει στον πολιτικό ανταγωνισμό.  Ο ανταγωνισμός των μικρομεσαίων ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ καταγράφει το δικό του σχετικό έπος στην πιο καταθλιπτική ιστορία της Ελληνικής κεντροαριστεράς.

Οι πολιτικοί και τα μέλη όλων των παρατάξεων που επισήμως υποστηρίζουν τους πολλούς κι όχι τους λίγους ισχυρούς, χρειάζεται να ενώσουν δυνάμεις για ένα κοινό μεγάλο Ευρωπαϊκό στόχο και κοινές Ευρωπαϊκές δράσεις προστασίας του κλίματος, σε αρμονία με τη μείωση των ανισοτήτων σε χρήμα, υγεία, παιδεία και εκπομπές CO₂.

Σ’ αντίθεση με το τι γινόταν στα κινήματα  και στους πολιτικούς ανταγωνισμούς 1-2 αιώνες πριν, σήμερα δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου να περιμένουμε υπομονετικά την σωτηρία του κλίματος στα επόμενα χρόνια… επειδή οι σημερινές πολιτικές των διαφορετικών κομμάτων είτε περί άλλων τυρβάζουν, είτε επειδή έχουν τοπική σημασία, βλέποντας ο/η καθένας/μιας τους ένα διαφορετικό δένδρο, αλλά έχοντας χάσει το δάσος της ανθρωπότητας στον 21^ου αιώνα.

Χρειαζόμαστε από όλους πολιτικές που θα ξεφεύγουν από τα τοπικά πλαίσια, θέτοντας ως προτεραιότητα στο να βρουν πώς θα συγκλίνουν άμεσα με όλους τους άλλους, εντός κι εκτός της χώρας, ως προς ένα ΑΜΕΣΟ και ΜΕΓΑΛΟ Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ΚΟΙΝΟ ΣΤΟΧΟ που είναι η μείωση των ανισοτήτων κάθε μορφής περιλαμβανομένων και των εκπομπών CO₂, σε αρμονική σχέση με την συνολική μείωση των εκπομπών CO₂ όλων μας.

Για την πιθανή σωτηρία όλων μας και πρωτίστως των παιδιών μας… και όχι μόνο των ιδιοκτητών ελικοπτέρων!

Αναφορές

1.     Οmer N. (2023, July). Monday briefing: Why Rishi Sunak stopped worrying about the climate crisis.   https://www.theguardian.com/world/2023/jul/31/first-edition-rishi-sunak-climate

2.     Associated Press (2023, June). Power outages continue across the southern U.S. as a heat wave grips Texas.  https://www.npr.org/2023/06/20/1183149235/power-outages-continue-across-the-southern-u-s-as-a-heat-wave-grips-texas

3.     New York Post (2006). CITY’S HEAT-WAVE DEATH TOLL HITS 20. https://nypost.com/2006/08/06/citys-heat-wave-death-toll-hits-20/v

4. Caroline Spivack (2019). Con Edison outages left more than 50K New Yorkers without power during brutal heat wave.  https://ny.curbed.com/2019/7/22/20703501/nyc-brooklyn-con-edison-power-outages-blackout-brutal-heat-wave
5. Chancel, L. (2022). Global carbon inequality over 1990–2019. Nature Sustainability, 5(11), 931-938.

* O Αθανάσιος Παπαϊωάννου είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας