Δύο δεκαετίες μετά την πτώση του τείχους, το κτίριο της Στάζι, το πρώην αρχηγείο των μυστικών υπηρεσιών της Ανατολικής Γερμανίας, βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο της συζήτησης των Γερμανών. Αυτή τη φορά η συζήτηση δεν περιστρέφεται γύρω από τον τρόπο δράσης των μυστικών υπηρεσιών, αλλά το μέλλον των κτιριακών εγκαταστάσεων.

Ακτιβιστές, Ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τοπικοί πολιτικοί «συγκρούονται», για τον τρόπο που θα αξιοποιηθούν οι εγκαταστάσεις, αλλά και την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού παρελθόντος της περιοχής.

Στο κεντρικό κτίριο 1, της Στάζι, έχει εγκατασταθεί η οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα «Αντισταλινική δράση», η οποία έχει δημιουργήσει ένα μουσείο αφιερωμένο στις σκληρές πρακτικές των μυστικών υπηρεσιών της Ανατολικής Γερμανίας. Επικεφαλής της οργάνωσης είναι ο 53χρονος Jörg Drieselmann, ο οποίος για αρκετά χρόνια φυλακίστηκε από τη Στάζι.

Ο Drieselmann έχει μετατρέψει σε προσωπικό του χώρο, το γραφείο του πρώην επικεφαλής της κρατικής ασφάλειας της Ανατολικής Γερμανίας, Erich Mielke. «Μας είχαν δώσει εντολή να εκκενώσουμε το κτίριο μέχρι τη 31η Μαϊου», δηλώνει ο Drieselmann, ωστόσο μέχρι σήμερα η οργάνωση αντιδρά και δεν εγκαταλείπει το κτίριο.

Το σχέδιο της κυβέρνησης είναι να ανακαινίσει το κτίριο της Στάζι και να το μετατρέψει σε εθνικό μνημείο. Ο Drieselmann αντιδρά φοβούμενος ότι θα αλλοιωθεί η ιστορικότητα του χώρου και θα δημιουργηθεί ένα ακόμη σύγχρονο μουσείο, που δεν θα θυμίζει καθόλου την Ανατολική Γερμανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η οργάνωση του Drieselmann έχει διατηρήσει τον εσωτερικό χώρο του κτιρίου, όπως ακριβώς ήταν, όταν στους διαδρόμους του περπατούσαν οι άνθρωποι της Στάζι.

Ο Helge Heidemeyer, επικεφαλής του Τμήματος Εκπαίδευσης και Έρευνας της Ομοσπονδιακής Επιτροπής για τα αρχεία της Στάζι, το οποίο έχει αναλάβει και τα σχέδια ανακαίνισης, επισημαίνει ότι τόσο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, όσο και το γερμανικό κοινοβούλιο, έχουν εγκρίνει την μελέτη. Επιπλέον τονίζει ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να μην αφήσει την δημιουργία αυτού του μνημείου σε ιδιώτες, όπως συνέβη με το μουσείο για το «Τείχος του Βερολίνου στο Checkpoint Charlie». Μάλιστα, μέσω του Heidemeyer, η πολιτεία ζητάει τη συμμετοχή της «Αντισταλινικής δράσης», κάνοντας λόγο για μία «μεγάλη ευκαιρία διαδραστικότητας», εκθειάζοντας το αρχείο της οργάνωσης.

Από την πλευρά του, ο Jörg Drieselmann, αρνείται να συνεργαστεί, καθώς θεωρεί ότι η οργάνωσή του θα μετατραπεί σε ένα γρανάζι του κρατικού μηχανισμού. Ο ίδιος επιθυμεί το μουσείο της οργάνωσης να διατηρήσει την αυτονομία του, στον ίδιο χώρο που βρίσκεται σήμερα, και δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται την κυβέρνηση.

Σημειώνεται ότι το 2009, περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι επισκέφτηκαν το μουσείο της «Αντισταλινικής Δράσης». Στην αύξηση της επισκεψιμότητας βοήθησε και η ταινία «Οι Ζωές των άλλων», σκηνές της οποίας είχαν γυριστεί στο χώρο, όπου στεγάζεται το μουσείο της οργάνωσης.

Ο Drieselmann αρνήθηκε κατηγορηματικά να εκκενώσει το κτίριο, όμως η πολιτεία του θύμισε την κοινοβουλευτική απόφαση και τον προειδοποίησε ότι από τον Ιούνιο δεν πρόκειται να λαμβάνει τη δημόσια χρηματοδότηση που αντιστοιχεί στα δύο τρίτα του προϋπολογισμού του.

Την ίδια στιγμή, μεταξύ αυτής της διαμάχης, παρεμβάλλεται και η θέση του τοπικού πολιτικού κόσμου. Ο Andreas Geisel, μέλος των Σοσιαλδημοκρατών, ο οποίος υπήρξε και μέλος του τοπικού συμβουλίου του Lichtenberg, για 15 χρόνια, επιθυμεί τη «σύγκρουση» της περιοχής με το παρελθόν και προτείνει την ολική αναδιαμόρφωση του χώρου και την εναλλακτική χρήση του, όπως η δημιουργία καταστημάτων και γραφείων αλλά και ενός πάρκου. Ο Geisel τάσσεται υπέρ και της κατεδάφισης του κτιρίου.

Η άποψη του Geisel σίγουρα δεν είναι η επικρατέστερη. Η συζήτηση γύρω από το μέλλον του κτιρίου, που κάποτε, στέγαζε μία από τις ισχυρότερες μυστικές υπηρεσίες, συνεχίζεται, με την ελπίδα να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο, ένα ακόμη ιστορικό σημείο του Βερολίνου.