Εκτενή κοινή δήλωση με την οποία απορρίπτουν την ύπαρξη της λεγόμενης «αθηναϊκής μετάλλαξης» του κοροναϊού εξέδωσαν  ο επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης και ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος, πρύτανης του ΕΚΠΑ.

Νωρίτερα μάλιστα, ο Γκίκας Μαγιορκίνης εμφανίστηκε ενοχλημένος μιλώντας στον ΣΚΑΪ  αναφορικά με την ανεπίσημη ονομασία της μετάλλαξης. «Δεν υπάρχει “αθηναϊκή μετάλλαξη”», είπε, «είναι “νιγηριανή”» ανέφερε χαρκτηριστικά.

«Απομονώθηκε στην Νιγηρία, δεν απομονώθηκε στην Ελλάδα και μάλιστα τον Φεβρουάριο» είπε, υπογραμμίζοντας πως «δεν είναι δόκιμο να λέμε τοποθεσίες». «Δεν ξέρω από πού ονομάστηκε αθηναϊκή μετάλλαξη, η επιστημονική κοινότητα δεν θα το υιοθετήσει», τόνισε, σημειώνοντας πως και ο ίδιος τον όρο τον έχει ακούσει από τα ΜΜΕ.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις για στέλεχος του κορονοϊού SARS-CoV-2 με ελληνική προέλευση, αναφέρουν χαρακτηριστικά  οι δύο καθηγητές.

“Η ονοματολογία των νέων στελεχών του κορoνοϊού SARS-CoV-2 αποτελεί μία αρκετά πολύπλοκη διαδικασία. Για να γίνει ωστόσο κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο ονοματίζονται τα στελέχη θα πρέπει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο προκύπτουν,” προσθέτουν στη δήλωσή τους.

Επισημαίνου παράληλλα ότι “Σε κάθε αναπαραγωγή του ιού δημιουργούνται μεταλλάξεις, καθότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού κάνει λάθη κατά την διαδικασία αντιγραφής του γενετικού υλικού. Να σημειωθεί ότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού του συγκεκριμένου ιού, αντίθετα με άλλους κορονοϊούς, έχει μηχανισμούς επιδιόρθωσης. Παρόλη την επιδιόρθωση των λαθών, μεταλλάξεις εξακονλουθούν να δημιουργούνται, αν και σε μικρότερο, ωστόσο, βαθμό από ό,τι σε άλλου ιούς RNA. Οι ιοί λοιπόν που προκύπτουν φέρουν συνδυασμούς μεταλλάξεων οι οποίες συγκεντρώνονται σε βάθος χρόνου. Όταν ένας ιός καταφέρει, είτε από τύχη είτε λόγω πλεονεκτήματος, να επεκταθεί στον πληθυσμό και διαφέρει αρκετά από άλλους ιούς λόγω του συνδυασμού των μεταλλάξεων που κουβαλάει, τότε δημιουργεί έναν νέο εξελικτικό κλάδο και ονομάζεται ως στέλεχος”.

“Η έννοια του “στελέχους” ως οντότητα έχει βιολογικό και εξελικτικό χαρακτήρα. Έτσι, στέλεχος ονομάζουμε το σύνολο των ιών που έχουν παρόμοιες ιδιότητες γιατί κουβαλάνε παρόμοιους συνδυασμούς μεταλλάξεων. Από την άλλη δείχνει την εξελικτική ιστορία του ιού και για αυτό συνηθίζεται τα στελέχη να ονοματίζονται από την περιοχή που απομονώθηκαν για πρώτη φορά.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αποφεύγεται ο χαρακτηρισμός των στελεχών με γεωγραφική τοποθεσία γιατί δημιουργεί στίγμα με αρνητικές συνέπειες στην δημόσια Υγεία. Για αυτό το λόγο τα στελέχη ονοματίζονται με βάση τον εξελικτικό κλάδο που έχουν προκύψει σύμφωνα με συνδυασμό λατινικών γραμμάτων και αριθμών που αναπαριστούν την εξελικτική ιστορία του στελέχους”.

“Το στέλεχος Β.1.1.318 αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα στέλεχος που απομονώνεται στην ελληνική επικράτεια τους τελευταίους μήνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το στέλεχος απομονώθηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία αλλά ήδη απομονώνεται σε πλήθος άλλων χωρών σύμφωνα με την πλατφόρμα GISAID, όπως Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Αυστρία, Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ελβετία, Σλοβενία, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Μπαγκλαντές, Αργεντινή, Γκάμπια, Γκαμπόν και Τουρκία.

Ως εκ τούτου δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το συγκεκριμένο στέλεχος έχει ελληνική προέλευση ή κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα για την οποία μπορεί να ονοματισθεί με αυτόν τον τρόπο, τονίζουν οι δύο καθηγητές. Προσθέτουν ότι, σχετικά με τις ιδιότητες του στελέχους, προς το παρόν δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την μεταδοτικότητα, την ανοσολογική διαφυγή ή την παθογένειά της και για αυτό δεν έχει θεωρηθεί μέχρι στιγμής ως στέλεχος ανησυχίας (Variant of Concern)” καταλήγουν οι Μαγιορκίνης-Δημόπουλος.

Ανησυχία επιστημόνων

Την ίδια στιγμή, πάντως η εξάπλωση του συγκεκριμένου στελέχους του ιού στο κέντρο της Αθήνας προκαλεί έντονο προβληματισμό σε πολλούς επιστήμονες.

Σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΙΝΑΠ Ματίνα Παγώνη, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για μίξη της βραζιλιάνικης με την αφρικανική μετάλλαξη.

Όπως είπε μιλώντας στον Σκάι τα συμπτώματα εκδήλωσης του κορωνοϊού είναι τα ίδια, αυτό όμως που απασχολεί τους επιστήμονες είναι το επίπεδο μεταδοτικότητας που φαίνεται να είναι πιο υψηλό καθώς και το εάν τα υπάρχοντα εμβόλια μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή τη μετάλλαξη. Η Μ. Παγώνη, επεσήμανε ότι μέχρι στιγμής η αθηναϊκή μετάλλαξη έχει εντοπιστεί όχι στο 10% των κρουσμάτων κορωνοϊού αλλά στο 10% μιας ομάδας που εντοπίστηκε στο κέντρο της Αθήνας. 

Η πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ είπε ακόμα ότι στη χώρα μας τη μεγαλύτερη μετάδοση έχει η βραζιλιάνικη μετάλλαξη και έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου μετά το άνοιγμα σχεδόν του συνόλου των δραστηριοτήτων επισημαίνοντας ότι το σύστημα δεν θα αντέξει τέταρτο lockdown.

Δεν υπάρχει μελέτη που να δείχνει ότι τα εμβόλια καλύπτουν την αθηναϊκή μετάλλαξη επισημαίνει από τη μεριά της η Αθηνά Λινού, η οποία ωστόσο εμφανίζεται καθησυχαστική, καθώς, όπως τόνισε, τα κομμάτια της μετάλλαξης που συνιστούν αυτό το στέλεχος, αντιμετωπίζονται.

Όπως είπε η καθηγήτρια επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ μιλώντας στον Ant1 «ξέρουμε πολύ λίγα για αυτή τη μετάλλαξη, καθώς δεν δίνουμε στοιχεία σε παγκόσμια πλατφόρμα που τις μελετά». Για το αν τα εμβόλια καλύπτουν αυτή τη μετάλλαξη, τόνισε χαρακτηριστικά: «Υπάρχει αυτή η αθηναϊκή μετάλλαξη σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε από τα ελληνικά Μέσα. Αλλά δεν ξέρουμε αν υπάρχει μελέτη που να δείχνει ότι καλύπτεται από τα εμβόλια. Από ότι φαίνεται όμως, τα κομμάτια της μετάλλαξης, που συνιστούν αυτό το στέλεχος, αντιμετωπίζονται».

Στην «αθηναϊκή μετάλλαξη» αναφέρθηκε και ο Γιώργος Παναγιωτακόπουλος αντιπρόεδρος ΕΟΔΥ, επίκουρος καθηγητής κλινικής φαρμακολογίας, ο οποίος επεσήμανε ότι η αθηναϊκή μετάλλαξη μεταδίδεται ταχέως και ότι οι Έλληνες επιστήμονες εξετάζουν και το εάν καλύπτεται από τα υπάρχοντα εμβόλια. Είπε ακόμα ότι πλέον έχει αρχίσει η διασπορά της και σε άλλες περιοχές της χώρας.