Με τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων να καταγράφουν νέα ευρωπαϊκά ιστορικά ρεκόρ και παρά τις συνεχείς δηλώσεις αξιωματούχων της Ελλάδας, της Ε.Ε. και του ΔΝΤ ότι μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα ήταν καταστροφική, 10 διεθνείς οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης τη «βλέπουν» ως δεδομένη εντός των επόμενων 2 ετών. Αλλά και ο γερμανικός Τύπος ασχολείται εκτενώς με το θέμα, με το Spiegel να εκτιμά ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να τηρήσει τις υποσχέσεις της.

Ads

Και σήμερα Τετάρτη, το spread των ελληνικών ομολόγων 10ετούς διάρκειας έναντι των γερμανικών φτάνει κοντά στις 1.300 μονάδες βάσης, που χθες ξεπέρασε τις 1.200 μονάδες βάσης. Λίγο μετά τις 12:00 το μεσημέρι σήμερα το spread ξεπέρασε τις 1.290 μονάδες. Παράλληλα, στα επίπεδα των 1.400 μονάδων βρέθηκε ο γενικός δείκτης τιμών στο Χρηματιστήριο Αθηνών, σημειώνοντας πτώση 1,79%. Ο τραπεζικός δείκτης κατέγραψε τις μεγαλύτερες απώλειες, κλείνοντας σε χαμηλά 14 ετών.

Την ίδια στιγμή, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Κύπρου και μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Αθ. Ορφανίδης τάχθηκε κατά μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους λέγοντας πως μια τέτοια ενέργεια θα αποτελούσε λάθος και «μια πολύ κακή ιδέα». Αλλά και ο υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Ραγκούσης χαρακτήρισε «χρυσό για τη χώρα τη σιωπή για την αναδιάρθρωση», σημειώνοντας πως είναι πολύ αρνητική κάθε συζήτηση περί αναδιάρθρωσης. «Εμείς πρέπει να μιλάμε για το χρέος της χώρας. Είναι η εθνική μας αρρώστια. Είναι λάθος να θεωρούμε ότι ο πρωθυπουργός δεν δουλεύει καθημερινά για την επίλυση αυτού του προβλήματος. Το ότι ο Παπανδρέου πέτυχε την επιμήκυνση της αποπληρωμής των 110 δισ. του μηχανισμού στήριξης, είναι μια από τις προσπάθειες στο πλαίσιο του εθνικού προβλήματος», συμπλήρωσε.

Για καταστροφικό ενδεχόμενο έκανε λόγο και ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών Γιάννης Στουρνάρας, τονίζοντας πως η χώρα βρίσκεται σήμερα σε καλύτερη κατάσταση από πέρυσι, καθώς έως το τέλος του 2010 έγιναν πολλές μεταρρυθμίσεις. Ο ίδιος διαπιστώνει «μεταρρυθμιστική κόπωση» και εκφράζει την άποψη ότι το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι αρκετά τολμηρό, οπότε, όπως συμπληρώνει, χρειάζεται πιο συχνή παρέμβαση του πρωθυπουργού. Για τον κ. Στουρνάρα, το μεγαλύτερο πρόβλημα τώρα είναι η αμφίσημη στάση της Γερμανίας που «δεν φαίνεται να ξέρει καλά τι επιθυμεί».

Ads

Οι οίκοι αξιολόγησης πάντως προεξοφλούν αναδιάρθρωση

Όπως σημειώνει δημοσίευμα του «Βήματος», η JP Morgan εκτιμά πως «από πιστωτικής πλευράς, ίσως η Ελλάδα είναι μια «κακή» εταιρεία με κακή κεφαλαιακή δομή. Κανονικά, μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι τέτοιες εταιρείες χρεοκοπούν. Ωστόσο, δεν σημαίνει πάντα ότι έτσι συμβαίνει». Κατά τον οίκο, όμως, υπάρχει ένας αξιόπιστος ισχυρισμός ότι η αναδιάρθρωση «δεν σε πάει πολύ μακριά και ότι όσο η Ελλάδα συνεχίζει να έχει ένα τεράστιο πρωτογενές έλλειμμα, το χρέος της παραμένει σε εκρηκτικό μονοπάτι». Η αναδιάρθρωση παρατηρεί, έχει κάποιο ρόλο να παίξει σε ένα περιβάλλον όπου οι γραμμές μεταξύ του ρίσκου ρευστότητας και του ρίσκου χρεοκοπίας έχουν μπερδευτεί εντελώς. Η JP Morgan θεωρεί συνολικά πως μία «αναδιάρθρωση λάιτ» ίσως να αποτελεί αυτή τη στιγμή την μόνη πολιτικά εφικτή λύση.

Για την BNP Baribas, η Ελλάδα χρειάζεται είτε νέο δάνειο από ΕΕ και ΔΝΤ είτε αγορές ομολόγων από το EFSF, καθώς είναι «υπερβολικά απίθανο» να βρεθεί σε θέση να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές στο α΄ τρίμηνο του 2012, ενώ οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, έχουν οδηγήσει τις αγορές να τιμολογούν μια αναδιάρθρωση, ως το πλέον πιθανό σενάριο.

«Για να αντιμετωπίσει την κρίση η ελληνική κυβέρνηση, έχει αρκετά όπλα στη διάθεσή της: περισσότερη λιτότητα, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, χαμηλότερα επιτόκια, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και σίγουρα ένα haircut. Ο καλύτερος συνδυασμός για να επιτευχθεί ένα βιώσιμο χρέος επί του ΑΕΠ, είναι μέσω συνδυασμού μέτρων και haircut 40%», επισημαίνει η Citigroup.

Εθελοντική αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας πιθανότατα το 2012, προβλέπει η Goldman Sachs, παρατηρώντας πως η εκτίναξη των ελληνικών ασφαλίστρων κινδύνου (CDS), αποτυπώνει την εκτίμηση της αγοράς για την αυξημένη πιθανότητα αναδιάρθρωσης του χρέους. Εκτιμά ακόμη ότι ενδεχόμενο haircut 20%-60% του ελληνικού χρέους, αντιστοιχεί σε πλήγμα 13-41 δισ. ευρώ στα κεφάλαια των ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ η επίδραση στις ελληνικές τράπεζες θα ήταν της τάξης των 8-25 δισ. ευρώ. Παράλληλα, επισημαίνει πως τα ελληνικά 30ετή ομόλογα πέρασαν το «σημείο χωρίς επιστροφή» καθώς υποχώρησαν κάτω από το 50% της αρχικής τους τιμής, επίπεδο κάτω από το οποίο η αμερικανική επενδυτική τράπεζα θεωρεί ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ανακάμψουν.

Η Ελλάδα θα ξεκινήσει με την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους για να καταλήξει σε μια πιο δραστική προσέγγιση, δηλαδή μία συμφωνία με τους πιστωτές της με πιο επιθετική αναδιάρθρωση που θα περιλαμβάνει haircut στα ομόλογα, αναφέρει η UBS. Σύμφωνα πάντως με αναλυτές της ελβετικής τράπεζας η Ευρώπη θέλει τελικά η Ελλάδα να τα καταφέρει για λόγους που σχετίζονται περισσότερο με την επιτυχία του εγχειρήματος του ευρώ και του ευρωπαϊκού οικονομικού μπλοκ, παρά με την έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στο ελληνικό χρέος. Η τελευταία είναι πολύ χαμηλότερη από ό,τι πολλοί πιστεύουν, και εκτιμάται σε 15 δισ. ευρώ για τις γαλλικές τράπεζες και σε 12 δισ. ευρώ για τις γερμανικές, τη στιγμή που οι κατά πολύ μικρότερες ελληνικές τράπεζες κατέχουν περίπου 60 δισ. ευρώ του ελληνικού χρέους.

Αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους πάντως είναι απίθανο να συμβεί «τους επόμενους μήνες», σημειώνει η Credit Suisse, θεωρώντας πως επίσημοι φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο «έχουν ισχυρά κίνητρα» για να την αποτρέψουν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναφέρει, υπολογίζει ότι το πρωτογενές έλλειμμα της Ελλάδας θα έχει σχεδόν εξαλειφθεί έως τα τέλη του 2012, ενώ η Ελλάδα θα μπορούσε να αντλήσει από το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων από 40 δισ. έως 50 δισ. ευρώ, ενώ σημειώνει ότι «με κανένα τρόπο δεν είναι δεδομένη κάποια ενδεχόμενη αναδιάρθρωση». Σε κάθε περίπτωση η απόφαση για την όποια αναδιάρθρωση θα έχει περισσότερο πολιτική παρά οικονομική χροιά.

Για τη Nomura, σε κάθε περίπτωση οι δομικές αλλαγές και η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων θα συνεχίσουν να αποτελούν το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τα σενάριά της, θα μπορούσε π.χ. το ισχύον πρόγραμμα να επιμηκυνθεί και να παρασχεθεί νέα οικονομική βοήθεια. Πέραν τον 53 δισ. ευρώ που έχουν εκταμιευθεί και των 67 δισ. ευρώ που δεν έχουν ακόμη εκταμιευθεί, θα χρειαστούν τουλάχιστον 140 δισ. ευρώ σε νέα δάνεια ώστε να μηδενίσουν την ανάγκη της Ελλάδας να δανείζεται από τις αγορές έως το 2015.

Ένα άλλο σενάριο αναφέρεται σε νέο πρόγραμμα, σε συνδυασμό με επαναγορές ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, με discount που θα οδηγούσε στη μείωση του συνολικού ονομαστικού χρέους. ένας εθελοντικός χρονικός αναπρογραμματισμός της αποπληρωμής του χρέους, χωρίς haircut, είναι η αμέσως πιο φιλική προς τις αγορές επιλογή. Τέλος υπάρχει και το «κούρεμα» αν και η σύνθεση του ελληνικού χρέους έχει αλλάξει τον τελευταίο χρόνο, με αποτέλεσμα σημαντικά μεγαλύτερο μέρος του να βρίσκεται στα «χέρια» των Ε.Ε. και ΔΝΤ και στην κατοχή της ΕΚ, ενώ ένα haircut θα επηρεάσει και τους εγχώριους ομολογιούχους (τράπεζες, ταμεία και αμοιβαία κεφάλαια) θα έχει στην καλύτερη περίπτωση εξαιρετικά αμφίβολα αποτελέσματα.

Αν και η αναδιάρθρωση θα είναι τελικά μία πολιτική απόφαση, ωστόσο σε ορίζοντα 12 μηνών κάτι τέτοιο δεν μοιάζει να είναι πιθανό, εκτίμησε και η Deutsche Bank. Με βάση τα σημερινά δεδομένα πάντως για τη βιωσιμότητα του χρέους απαιτείται ένα κούρεμα (haircut) της τάξης του 50%, αλλά η μείωση των χρεών μπορεί να επιτευχθεί μέσω του συνδυασμού επιμήκυνσης της διάρκειας ωρίμανσης, του haircut των υφιστάμενων ομολόγων και των ιδιωτικοποιήσεων.

Όπως εκτιμά μία «μαλακή» αναδιάρθρωση μέσω «εθελοντικής» αντικατάστασης (roll-over) του χρέους ή επαναγορών με τη βοήθεια της Ε.Ε. και του ΔΝΤ φαίνεται πιο πιθανή τελικά, εξέλιξη η οποία θα περιόριζε το ενδεχόμενο μετάδοσης της κρίσης αλλά και τον κίνδυνο ενός πιστωτικού γεγονός. Παράλληλα, όπως εκτιμά το 2012, ενδεχόμένος το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) θα μπορούσε να αγοράσει ελληνικά ομολόγα, ώστε να βοηθήσει τη χώρα να ξεπεράσει την κρίση χρέους.

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings, σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Focus περιμένει ότι η Ελλάδα πιθανόν θα προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους της το 2012, καθώς οι μεγάλες αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά δείχνουν ότι οι επενδυτές «δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη στο πρόγραμμα (της τρόικας)». Ενώ η θέση του μεγαλύτερου θεσμικού επενδυτή ομολόγων της Pimco, παραμένει υπέρ μίας αναδιάρθρωσης, η άποψη στελεχών της Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, είναι πάντως πως η όποια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα είναι εξαιρετικά δαπανηρή.

Εάν λάβει κανείς υπ’ όψιν του το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημοσίου χρέους, τότε δεν διακρίνει κανένα δρόμο που να βγάζει την Ελλάδα από το αδιέξοδο των χρεών εκτός από την αναδιάρθρωση, σχολιάζουν πάντως ορισμένοι αναλυτές ενώ άλλοι θεωρούν «κλειδί» το μέγεθος του haircut, εκτιμώντας πως όσο νωρίτερα επιβάλει η Ελλάδα «κούρεμα», τόσο το καλύτερο για όλους.

Και ο γερμανικός Τύπος για την αναδιάρθρωση

Η ανακοίνωση της Eurostat για την αναθεώρηση του ελλείμματος του 2010 είχε ως αποτέλεσμα νέο γύρο δημοσιευμάτων στο γερμανικό Τύπο σχετικά με το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

«Το πιο προβληματικό παιδί της Ευρώπης δεν μπορεί να τηρήσει τις υποσχέσεις του», γράφει το περιοδικό Der Spiegel, προσθέτοντας ότι το «βουνό» του χρέους είναι μεγαλύτερο από ό,τι αναμενόταν. «Ένα τέτοιο χρέος μπορεί να εξυπηρετηθεί με υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης ή με αναδιάρθρωση», επισημαίνει. Το δημοσίευμα καταλήγει ωστόσο στην εκτίμηση ότι με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν έχει να παρουσιάσει κάποιο μοντέλο ανάπτυξης που θα σηματοδοτήσει τη στροφή, απομένει μόνο η δυνατότητα της αναδιάρθρωσης.

«Μεγαλύτερη από ό,τι αναμενόταν η ελληνική δημοσιονομική τρύπα. Τα στοιχεία που υπέβαλε η Αθήνα διορθώνονται εκ νέου», γράφουν οι Financial Times Deutschland, που επικαλούνται δηλώσεις του οικονομολόγου και μέλους του συμβουλίου των εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης Λαρς Φελντ, ο οποίος τάσσεται υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Κατά την Frankfurter Neue Presse, η Ελλάδα «δεν τρέχει σε Μαραθώνιο, αλλά βρίσκεται σε μια Οδύσσεια και κανείς δεν γνωρίζει εάν θα φτάσει στον προορισμό της». Σε κάθε περίπτωση, τονίζει, «η δημοσίευση των νέων δημοσιονομικών στοιχείων από την Eurostat, αυξάνει τις αμφιβολίες». «Και αυτά, μολονότι η Αθήνα έκανε μεγαλύτερες περικοπές από ό,τι αναμενόταν, περιορίζοντας πέρυσι τις δημόσιες δαπάνες από το 52,9% στο 49,5% του ΑΕΠ». Τα παραπάνω, συνιστούν απόδειξη «του φαύλου κύκλου, στον οποίο έριξε την ελληνική οικονομία η συνταγή της ΕΕ και του ΔΝΤ», ενώ την ίδια ώρα, «οι ακραίες προσπάθειες περικοπών πνίγουν τη χώρα».

«Οι εμπειρίες μας για τις κρίσεις δημοσίου χρέους αφορούν τις κρίσεις της δεκαετίας του 1980 στη Λατινική Αμερική. Εξ αιτίας των κρίσεων αυτών η Λατινική Αμερική είχε ζήσει τότε μια χαμένη δεκαετία σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, την απασχόληση και τις επενδύσεις. Η Ελλάδα σήμερα αντιμετωπίζει τον ίδιο κίνδυνο», αναφέρει στη γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt ο διευθύνων σύμβουλος της Pacific Investment Management Co. Μοχάμεντ Ελ-Εριάν. «Η Ελλάδα απέχει πολύ από την επίτευξη μιας οικονομικής και δημοσιονομικής σταθερότητας» και ότι «δεν έχει κάνει κάποιο βήμα για να ξανακερδίσει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές», προσθέτει.