Ραγδαίες, αναμφίβολα δυσμενείς, εξελίξεις σημειώνονται στο εργασιακό τοπίο των ελληνικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ακολουθούν με απλά μαθηματικά την υπογραφή του Μνημονίου; Αποτελούν σύμπτωμα της απαξίωσης από συγκεντρωμένα φαινόμενα διαπλοκής; Σε ποιο βαθμό συνδέονται με τις διεθνείς εξελίξεις που ωθούνται από την ανάπτυξη της τεχνολογίας; Σε κάθε περίπτωση λειτουργούν ως θρυαλλίδα περαιτέρω σοβαρών επιπτώσεων στην ποιότητα της πληροφόρησης.

Ads

Κύμα απολύσεων

Συνδικαλιστικά στελέχη κάνουν λόγο για πολλαπλασιασμό των απολύσεων εργαζομένων στα ΜΜΕ τους τελευταίους 2 μήνες (βλ. ΣΚΑΙ, ΑΝΤ1, ΚΕΡΔΟΣ κ.ά.). Οι επισήμως καταγεγραμμένοι (από τη Γραμματεία της ΕΣΗΕΑ) άνεργοι δημοσιογράφοι, από 280 τον περσινό Απρίλιο, ανέρχονται σήμερα στους 380. Μαζί με αυτούς οι οποίοι δεν έχουν καταγραφεί, υπολογίζονται στους 600.

«Επικρατεί χάος με τα νούμερα. Μεγάλος αριθμός απολύσεων καλύπτεται, καθώς προκύπτει από εκβιαστικές πρακτικές με αποτέλεσμα απολύσεις να παρουσιάζονται σαν αποχωρήσεις», διευκρινίζει ο γραμματέας του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ Αντώνης Νταβανέλος. Υπολογίζεται ότι χάθηκαν 677 θέσεις εργασίας (από 5.337 σε 4.660) σε διάστημα ενός έτους.

Ανάμεσα στους άνεργους των ΜΜΕ βρίσκονταν ήδη πάλαι ποτέ εργαζόμενοι στην εφημερίδα Απογευματινή (70 απολυμένοι χωρίς αποζημίωση και επίδομα ανεργίας) ή συμβασιούχοι της ΕΡΤ. Τα τελευταία 24ωρα προστέθηκαν και απασχολούμενοι από τον κλάδο των περιοδικών οι οποίοι μάλιστα υπέστησαν «τραμπούκικες» πρακτικές από τους εργοδότες τους σε περιπτώσεις όπως αυτή της IMACO.

Κατά την προαναγγελία των δύο 48ωρων απεργιακών κινητοποιήσεων του κλάδου, η ΕΣΗΕΑ τάσσεται «ενάντια στην εργοδοτική και την κυβερνητική πολιτική, που επιδιώκει την πλήρη απορρύθμιση της εργασίας στο χώρο των ΜΜΕ». Θεωρεί άλλωστε «απόδειξη της πολιτικής αυτής» και την «απροθυμία της Κυβέρνησης και των εργοδοτών να ρυθμιστεί το θέμα για το εργασιακό και ασφαλιστικό καθεστώς των εργαζομένων στο διαδίκτυο υπαναχωρώντας και αποσύροντας τη σχετική διάταξη από τον ασφαλιστικό νόμο».

Τα οικονομικά των ΜΜΕ

«Οι εργοδότες δηλώνουν ζημιές, όμως, στην περίοδο της κερδοφορίας οι εργαζόμενοι δεν μοιράστηκαν τα οφέλη. Συνεπώς, είναι παράλογο αυτό το επιχείρημα, το οποίο οδηγεί σε βαθύτερη κρίση», σημειώνει ο κ. Νταβανέλος, θεωρώντας πως τους ιδιοκτήτες ΜΜΕ «ενδιέφερε το κέρδος και όχι η ανάπτυξη του κλάδου ή η ενημέρωση».

Πέρα από τα αναμφισβήτητα λάθη του παρελθόντος, η σημερινή εικόνα είναι δραματική. Τα οικονομικά μεγέθη 6 εισηγμένων ομίλων ΜΜΕ, όπως αυτά καταγράφονται στις εκθέσεις των οικονομικών τους χρήσεων για το 2010, καταδεικνύουν υποχρεώσεις της τάξης των 756 εκατομμυρίων ευρώ συνολικά.

Σημειώνεται ότι στις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις δεν εντάσσεται η περίπτωση του Alter. Από το Χρηματιστήριο Αθηνών αποχώρησαν το 2010 οι εκδόσεις Λυμπέρη και η ΙΜΑΚΟ. «Φέτος, ίσως και του χρόνου, τα συνολικά έσοδα του κλάδου των Μέσων Ενημέρωσης θα μειωθούν στο 1/3 των εσόδων του 2007», ανέφερε ο πρόεδρος του ΣΚΑΪ Γιάννης Αλαφούζος, ο οποίος εμφανίστηκε στο τηλεοπτικό δελτίο του σταθμού, προαναγγέλλοντας περαιτέρω απώλεια θέσεων εργασίας όπως και «λουκέτα» επιχειρήσεων.

H διεθνής τάση και η Ελλάδα

«Στο δυτικό κόσμο η τεχνολογία είναι εκείνη που καθορίζει την εξέλιξη των Μέσων Ενημέρωσης. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ολόκληρη η βιομηχανία προσαρμόζει την παραγωγή της σε εφαρμογές για υπολογιστές – ταμπλέτες. Στην Ελλάδα, ωστόσο, τα Media δεν κατρακυλούν γι’ αυτό το λόγο», τονίζει ο δημοσιογράφος Βασίλης Κουφόπουλος, εξηγώντας:

Τα ελληνικά ΜΜΕ κλείνουν λόγω δομικών προβλημάτων. Είναι άρρωστα. Είναι ΔΕΚΟ. Δηλαδή, εξαρτώνται κατά πολύ από το δημόσιο τομέα. Έχουν εκδότες που δραστηριοποιούνται παράλληλα σε άλλους χώρους χρησιμοποιώντας τα Media ως ασπίδα προστασίας και ταυτόχρονα έχουν δημοσιογράφους οι οποίοι δεν παράγουν. Ένα κομμάτι από αυτούς κατέχει πολλές θέσεις στο Δημόσιο και έχει συνηθίσει σε ένα πολύ διαφορετικό μοντέλο παραγωγής το οποίο δεν προάγει την έρευνα. Με άλλα, λόγια, αν ορισμένες εφημερίδες -για παράδειγμα- στη Μεγάλη Βρετανία κλείνουν για λόγους που σχετίζονται με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τα Media στην Ελλάδα καταρρέουν επειδή είναι διαπλεκόμενα».

Υπενθυμίζεται εδώ η εκτίμηση την οποία έχει διατυπώσει στο tvxs.gr ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην διευθυντής σύνταξης στο Βήμα Βασίλης Μουλόπουλος: «Η κρίση τόσο στον έντυπο όσο και στον ηλεκτρονικό Τύπο προϋπήρξε της οικονομικής κρίσης, απλώς όταν συναντήθηκαν η «φούσκα» έσκασε. Κατά τη γνώμη μου οφείλεται στην απαξίωση του προϊόντος η οποία σημειωνόταν τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια. Ας είμαστε ειλικρινείς. Τα ΜΜΕ έπαψαν να είναι φορείς ενημέρωσης και ιδεών, δηλαδή αυτό που θα έπρεπε να είναι, και μετατράπηκαν σε φορείς συμφερόντων της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε διαπλοκή. Αντί να πουλάνε ενημέρωση (η οποία εν μέρει είναι εμπόρευμα), πουλούσαν ιδεολογική και πολιτική χειραγώγηση, και αντί να αποτελούν πεδίο πολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης, αναδείχθηκαν σε πεδίο διαπλοκής. Αυτή η απαξίωση άφησε τα ΜΜΕ χωρίς αγοραστές».

Κρίση νεοφιλελεύθερης συνταγής;

«Το κεντρικό δυστύχημα στις επιχειρήσεις Ενημέρωσης, όπως και ευρύτερα, είναι ότι εκείνοι που τις οδήγησαν στην κρίση (μαζί με τα γκόλντεν μπόις και τις διεφθαρμένες ορντινάτσές τους) είναι οι ίδιοι με όσους σήμερα αναλαμβάνουν την πολιτικής “διαχείρισή της”, δηλαδή το γνωστό νεοφιλελεύθερο “μονόδρομο”, και -όπως υπόσχονται- τη μελλοντική “σωτηρία μας”», δηλώνει από την πλευρά του ο Δημήτρης Τρίμης, πρώην μέλος του ΔΣ της ΕΣΗΕΑ.

Όπως αναφέρει, «αυτό όμως που οι επιχειρηματίες ξεχνούν είναι ότι ο Τύπος και τα ΜΜΕ θα έπρεπε να είναι αδιάφθοροι οργανισμοί “εντάσεως αξιόπιστης πνευματικής και εξειδικευμένης τεχνικής εργασίας” οι οποίοι επιβιώνουν και αναπτύσσονται όσο η κοινωνία, όχι μόνο καταναλώνει (και ανέχεται) τα προϊόντα τους, αλλά και τα εμπιστεύεται -σε έναν ορισμένο βαθμό, φυσικά. Συνεπώς το σκληρό Μνημόνιο που οι περισσότεροι και ισχυρότεροι εργοδότες του Τύπου επιβάλλουν τρομοκρατικά αυτή την εποχή στους εργαζόμενούς τους, δεν θα κοστίσει “μόνο” πολλές χιλιάδες επιπλέον ανέργους, επισφαλείς και φτωχότερους εργαζόμενους, αλλά θα επιφέρει -ήδη συμβαίνει αυτό- ανεπανόρθωτες καταστροφές στην ουσιαστική εικόνα και στο νόημα των ΜΜΕ προς την κοινωνία. Δεν μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος».

Ο ίδιος θεωρεί πως «οι εργοδότες των ΜΜΕ, επέλεξαν να υποβαθμίσουν -για να μην πω: εξοντώσουν- υλικά και ηθικά τους περισσότερους εργαζόμενούς τους, να μεταβάλλουν τις επιχειρήσεις τους σε “ιδιωτικούς στρατούς” των συμφερόντων τους και να αλληλοτρώγονται για το μοίρασμα των “αναδυόμενων”, μετά την καταστροφή, αγορών, δηλητηριάζοντας ιδεολογικά και ηθικά τους πολίτες, αγνοώντας συνειδητά όσα επί δεκαετίες πρόβαλλαν ως λόγους ύπαρξής τους: την κοινωνική τους αποστολή, το ρόλο τους για τη λειτουργία της δημοκρατίας, την αναζήτηση της αλήθειας, την ανεξαρτησία τους, τον πολιτισμό τους …και κάθε τι άλλο ευγενές κατά καιρούς ισχυρίστηκαν». Σε αυτή τη λογική καλεί τους εργαζόμενους «δίχως καμιά συντεχνιακή αυταπάτη πλέον, με τα κουρασμένα και αντιφατικά μας σωματεία, ύστερα από “ιστορικούς συμβιβασμούς”, πολλές ήττες και λάθη» να στείλουν «ενωμένοι και μυαλωμένοι ένα σήμα αλληλεγγύης προς τις ζωντανές και δημιουργικές δυνάμεις της χώρας».

Με μίνιμουμ στόχο τη ΣΣΕ

Η υπογραφή Συλλογική Σύμβασης Εργασίας τίθεται στο επίκεντρο των κινητοποιήσεων στα ΜΜΕ. Όπως αναφέρουν στελέχη των συνδικάτων, οι εργοδοτικοί παράγοντες έχουν αποφασίσει να μην υπογράψουν ΣΣΕ επιδιώκοντας όχι απλώς επιχειρησιακές αλλά ατομικές συμβάσεις εργασίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ήδη, σε περιοχές όπως η Μακεδονία, συναντάται το φαινόμενο της εκ περιτροπής εργασίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, διατυπώνεται η άποψη από μεγάλη μερίδα των συνδικάτων για απεργία διαρκείας. «Το ελάχιστο που πρέπει να γίνει υπό αυτές τις συνθήκες είναι η υπογραφή ΣΣΕ», τονίζει ο Γραμματέας της ΕΣΗΕΑ, ο οποίος κάνει λόγο για «κρίσιμη κινητοποίηση με σκληρά χαρακτηριστικά», εκτιμώντας ότι «παρά τα προβλήματα των συνδικάτων, οι εργαζόμενοι δείχνουν ότι τη στηρίζουν». «Πιστεύω ότι θα έχει επιτυχία και θα ανοίξει το δρόμο για κλιμάκωση της προσπάθειας», συμπληρώνει.

Τα συνδικάτα ζητούν να υπογραφούν ικανοποιητικές συμβάσεις, να σταματήσουν οι περικοπές των αποδοχών, να διασφαλιστούν οι θεσμικές κατακτήσεις και να σταματήσουν οι απολύσεις, διαμηνύοντας ότι «η αποδόμηση κάθε εργασιακού και ασφαλιστικού δικαιώματός μας με την μορφή των μισθολογικών περικοπών, την επιβολή της ευέλικτης εργασίας, την επιχειρούμενη υποκατάσταση των ΣΣΕ με ατομικές συμβάσεις οδηγούν όχι μόνο στην εξαθλίωση των εργαζομένων αλλά και στην υποβάθμιση αυτού του ίδιου του δικαιώματος στην ενημέρωση».