Σημαντικές αποκαλύψεις σχετικά με το ναυάγιο της Πύλου βλέπουν το φως της δημοσιότητας, αναφορικά με συνομιλίες αξιωματικών του Κέντρου επιχειρήσεων του Λιμενικού, ενώ την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, κρίσιμες συνομιλίες λείπουν από το υλικό που παρέδωσε το Λιμενικό στην Εισαγγελία του Ναυτοδικείου, η οποία διερευνά τυχόν ποινικές ευθύνες των αξιωματικών που είχαν επιχειρησιακή εμπλοκή.

Ειδικότερα, όπως αποκαλύπτουν σήμερα η «Εφημερίδα των Συντακτών» και το omniatv, από τον φάκελο λείπουν ολόκληρα τμήματα κρίσιμων συνομιλιών του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης (ΕΚΣΕΔ).

Πρόκειται για τη νευραλγική υπηρεσία με έδρα τον Πειραιά που έχει την ευθύνη του συντονισμού των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σε αέρα και θάλασσα.

Οσον αφορά περιστατικά κινδύνου στη θάλασσα, το ΕΚΣΕΔ βρίσκεται σε ευθεία επικοινωνία με την πολιτική και φυσική ηγεσία του Λιμενικού και με τον παρακείμενο θάλαμο του Κέντρου Επιχειρήσεων όπως επίσης με λιμεναρχεία, σκάφη και μέσα του Λιμενικού και με παραπλέοντα εμπορικά πλοία, εξηγεί το ρεπορτάζ.

Ναυάγιο στην Πύλο: Οι περίεργες «συμπτώσεις»

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, δεν υπήρχε στο περιπολικό πλοίο του Λιμενικού Σώματος 920 (ΠΠΛΣ-920) Σύστημα Καταγραφής Δεδομένων Ταξιδιού (Voyage Data Recorder – VDR), το λεγόμενο «μαύρο κουτί», ενώ και οι κάμερες του σκάφους είτε δεν λειτουργούσαν, όπως ισχυρίστηκαν αρχικά πηγές του Λιμενικού, είτε δεν αποθηκευόταν η εικόνα τους διότι δεν λειτουργούσε το σύστημα καταγραφής λόγω πολύμηνης βλάβης, όπως ισχυρίστηκε αργότερα το Λιμενικό.

Εξίσου προβληματικά, σύμφωνα με την έρευνα, είναι τα κενά στις κλήσεις του ΕΚΣΕΔ από τις ώρες πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ναυάγιο, όπως τις έδωσε το Λιμενικό στη Δικαιοσύνη.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η Εισαγγελία του Ναυτοδικείου δεν ζήτησε και δεν πήρε το σύνολο των κλήσεων που έγιναν στο ΕΚΣΕΔ το επίμαχο διάστημα, ώστε να έχει τον πλήρη έλεγχο του υλικού.

Αντιθέτως, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το υλικό που παραδόθηκε στην Εισαγγελία το επέλεξε επιτροπή του Λιμενικού, με κριτήριο αν αφορά η κλήση το συγκεκριμένο περιστατικό ή άλλο περιστατικό που πιθανόν βρισκόταν σε εξέλιξη σε άλλη περιοχή της Ελλάδας.

Η επιλογή λοιπόν του αποδεικτικού υλικού έγινε από το Λιμενικό, τον ίδιο δηλαδή τον φορέα που ελέγχεται από τη Δικαιοσύνη.

Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν καταγράφεται καμία απολύτως επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ το πιο κρίσιμο διάστημα, δυόμισι ώρες πριν από τη μοιραία ανατροπή του αλιευτικού και δεκαοκτώ λεπτά μετά, από τις 11.34 το βράδυ της 13ης Ιουνίου μέχρι τις 2.22 το πρωί στις 14 Ιουνίου.

Ναυάγιο στην Πύλο: Τα αδικαιολόγητα «κενά»

Σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τα κενά το Λιμενικό προβάλλει, σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν» και του omniatv, τον ισχυρισμό ότι σε περιπτώσεις πλήρους κατάρρευσης του τηλεπικοινωνιακού συστήματος του ΕΚΣΕΔ γίνονται συνδιαλέξεις από αναλογικές συσκευές που δεν έχουν τη δυνατότητα καταγραφής. Ωστόσο δεν υπάρχει απολύτως καμία ένδειξη ότι κατά το συγκεκριμένο διάστημα κατέρρευσε το σύστημα τηλεπικοινωνιών του ΕΚΣΕΔ.

Το ρεπορτάζ υπογραμμίζει στη συνέχεια πως υπάρχουν κι άλλα κενά στις κλήσεις από και προς το ΕΚΣΕΔ πριν από το ναυάγιο. Για τις 13 Ιουνίου μέχρι και την ώρα του ναυαγίου το Λιμενικό παραδίδει μόνο 17 αρχεία ηχητικών κλήσεων, που περιλαμβάνονται και στην έκθεση απομαγνητοφώνησης. Κάποια από τα αρχεία αποτυπώνουν κλήσεις του ΕΚΣΕΔ σε παραπλέοντα σκάφη από τα οποία ζητά να μεταβούν σε απόσταση λίγων μιλίων από το αλιευτικό για να περιγράψουν στο Λιμενικό την κατάσταση του σκάφους. Σε ορισμένες κλήσεις υπάρχουν φράσεις που παραπέμπουν σε προηγούμενες συνομιλίες του ΕΚΣΕΔ με τα παραπλέοντα σκάφη. Ωστόσο οι προηγούμενες συνομιλίες δεν καταγράφονται πουθενά, ούτε σε ηχητικό αρχείο ούτε στην έκθεση απομαγνητοφώνησης.

Η πρώτη καταγεγραμμένη συνδιάλεξη του ΕΚΣΕΔ γίνεται στις 15.41.51 στις 13 Ιουνίου και αφορά κλήση του Ραδιοτηλεοπτικού Κέντρου του Λιμενικού σχετικά με την προσπάθεια επικοινωνίας του με ελικόπτερο του Λιμενικού μέσω του συστήματος επικοινωνίας SSB, προκειμένου να σταλεί για να εντοπίσει το αλιευτικό.

Είναι όμως γνωστό από την έκθεση του αξιωματικού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, ο οποίος μεταξύ άλλων επεσήμανε έλλειψη συνεργασίας του Λιμενικού, ότι το ΕΚΣΕΔ είχε ενημερωθεί πολύ νωρίτερα, στις 11.01 το πρωί στις 13 Ιουνίου, από το Κέντρο Επιχειρήσεων της Ρώμης για την παρουσία του αλιευτικού σκάφους στην ελληνική περιοχή έρευνας και διάσωσης.

Υπάρχουν μάλιστα άλλες πέντε γνωστές επικοινωνίες της Frontex με το ΕΚΣΕΔ μέχρι την ώρα του ναυαγίου. Σε αυτές, όπως έχει κάνει γνωστό ο ίδιος ο ευρωπαϊκός οργανισμός, η Frontex προσφέρει στο ΕΚΣΕΔ βοήθεια σε μέσα εντοπισμού ή διάσωσης, αλλά το ΕΚΣΕΔ είτε την αρνείται είτε δεν απαντά.

Ναυάγιο στην Πύλο: Η απόκρυψη συνομιλιών με τα σοβαρότερα ερωτήματα

Η πιο κραυγαλέα απόκρυψη κρίσιμων συνομιλιών, αφορά τις συνομιλίες του ΕΚΣΕΔ τόσο με το περιπολικό ΠΠΛΣ-920 του Λιμενικού όσο και με το μοιραίο αλιευτικό των προσφύγων.

Ο πλοίαρχος του περιπολικού ΠΠΛΣ-920, στο οποίο δόθηκε εντολή να αποπλεύσει από τη μακρινή Σούδα για να μεταβεί κοντά στο αλιευτικό έξω από την Πύλο με ανεπαρκή σωστικά μέσα, έχει καταθέσει στις δικαστικές αρχές της Καλαμάτας ότι ενημερώθηκε για τον απόπλου το μεσημέρι στις 13 Ιουνίου.

Ωστόσο καμία επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με το ΠΠΛΣ-920 δεν περιλαμβάνεται στις καταγραμμένες συνδιαλέξεις πριν από το ναυάγιο, ούτε η εντολή για τον απόπλου ούτε η άφιξη του περιπολικού κοντά στο αλιευτικό στις 22.40, περίπου 3 ώρες και 25 λεπτά πριν από το ναυάγιο, σύμφωνα με ανακοίνωση του Λιμενικού.

Αντιθέτως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, μετά το ναυάγιο οι επικοινωνίες του ΕΚΣΕΔ με το 920 δίνουν και παίρνουν: τουλάχιστον δώδεκα κλήσεις καταγράφονται μέχρι τις 8 το πρωί στις 14 Ιουνίου: στις 3.06, στις 3.29, στις 3:36, στις 4.09, στις 4.11, στις 4.44, στις 4.59, στις 5.17, στις 5.58, στις 6.15, στις 7.02 και στις 7.11. Στις κλήσεις αυτές το ΕΚΣΕΔ ζητά από το 920 να ενημερώνει για την εξέλιξη της περισυλλογής επιζώντων και νεκρών.

Σημαντικά κενά παρουσιάζουν και οι καταγραμμένες συνδιαλέξεις με το αλιευτικό. Αν και το Λιμενικό έχει ανακοινώσει ότι επικοινώνησε για πρώτη φορά με το αλιευτικό στις 2 το μεσημέρι στις 13 Ιουνίου και αργότερα στις 18.30 μέσω δορυφορικού τηλεφώνου, αυτές οι συνδιαλέξεις δεν καταγράφονται ούτε σε ηχητικό αρχείο ούτε στην έκθεση απομαγνητοφώνησης.

Λίγο αργότερα γίνεται και άλλη συνομιλία με το αλιευτικό, εκτενέστερη, η οποία όμως δεν καταγράφεται στην έκθεση απομαγνητοφώνησης, ούτε περιλαμβάνεται σε ξεχωριστό ηχητικό αρχείο. Πρόκειται για συνομιλία που ακούγεται στο βάθος κατά τη διάρκεια άλλης καταγραμμένης κλήσης του Ραδιοτηλεοπτικού Κέντρου με το ΕΚΣΕΔ στις 18.51.34, προφανώς από διπλανό τηλέφωνο.

Ακούγεται στο βάθος να λέει ο χειριστής του ΕΚΣΕΔ, μιλώντας προφανώς με το αλιευτικό των προσφύγων (μετάφραση από τα αγγλικά): «Γεια σου, φίλε μου. Ακουσέ με. Βλέπεις το μεγάλο σκάφος; Οκέι, άκουσέ με. Το σκάφος σάς πλησιάζει για να σας δώσει φαγητό, νερό και [ακατάληπτο]. Οκέι, άκουσέ με [ακατάληπτο]. Μην κινηθεί κανείς [ακατάληπτο], οκέι; Ολα τα άτομα να μείνουν ήρεμα, μην κινηθεί κανείς [ακατάληπτο]. Οκέι, ναι, το σκάφος σάς πλησιάζει για να σας δώσει πετρέλαιο, νερό και φαγητό. Και σε μία ώρα θα στείλουμε δεύτερο πλοίο, οκέι; Πείτε στον καπετάνιο του μεγάλου πλοίου “δεν θέλουμε να πάμε στην Ελλάδα”, οκέι; Οκέι, επαναλαμβάνω: Το μεγάλο κόκκινο πλοίο σάς προσεγγίζει για να σας δώσει νερό, φαγητό και πετρέλαιο και…».

Στο σημείο αυτό η κύρια κλήση με το Ραδιοτηλεοπτικό Κέντρο τερματίζεται και έτσι χάνεται η συνέχεια της συνομιλίας με το αλιευτικό, που ακουγόταν στο βάθος.

Σύμφωνα με την έρευνα των δύο μέσων, η επιμονή των αξιωματικών στον θάλαμο επιχειρήσεων να ειπωθεί ρητά και να καταγραφεί ότι προορισμός των προσφύγων είναι η Ιταλία εξηγεί γιατί καθυστέρησε για 15 ώρες να κάνει επιχείρηση διάσωσης, παρά μόνο αφού ναυάγησε το αλιευτικό, όπως και γιατί κάλεσε περιπολικό από τη μακρινή Σούδα χωρίς επαρκή μέσα διάσωσης, αντί για διασωστικά σκάφη που βρίσκονταν πολύ κοντύτερα, στο Γύθειο και αλλού.

Ενδεικτικό είναι πως στις 18.54.50, κατά την οποία το ΕΚΣΕΔ προσπαθεί να ελέγξει την ακρίβεια των συντεταγμένων του αλιευτικού, ακούγεται στο βάθος χειριστής να λέει ότι οι λάθος συντεταγμένες που είχαν αρχικά δοθεί δείχνουν το σκάφος «να βγαίνει έξω στην Ιταλία» και συμπληρώνει: «Μακάρι να ήταν εκεί».

Περίπου μία ώρα και ένα τέταρτο αργότερα, στις 20.10.42, το ΕΚΣΕΔ επικοινωνεί με το παραπλέον σκάφος «Lucky Sailor». Ο καπετάνιος του «Lucky Sailor» ενημερώνει ότι έχει μόλις δώσει φαγητό και νερό στους πρόσφυγες του αλιευτικού.

Στη συνέχεια ο αξιωματικός του ΕΚΣΕΔ ακούγεται να λέει: «Σας είπαν ότι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα αλλά στην Ιταλία και δεν θέλουν τίποτα παραπάνω». Ο καπετάνιος του «Lucky Sailor» απαντά ότι τους φώναξε στο μεγάφωνο «Ελλάδα ή Ιταλία;» και αυτοί απάντησαν «Ιταλία».

Στη συνέχεια, ενώ ενημερώνει ότι το αλιευτικό είναι υπερφορτωμένο, ο αξιωματικός του ΕΚΣΕΔ τού ζητά επίμονα (μετάφραση από τα αγγλικά): «Καπετάνιε, θέλω αυτό να το γράψετε στο ημερολόγιό σας, το ημερολόγιο γέφυρας. […] Θέλω να γράψετε για το ότι “δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα και θέλουν να πάνε στην Ιταλία. Δεν θέλουν τίποτε άλλο από την Ελλάδα και θέλουν να πάνε Ιταλία”».

Ενδεικτική είναι σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις η συνδιάλεξη του ΕΚΣΕΔ στις 6.15 τα ξημερώματα στις 14 Ιουνίου με το ΠΠΛΣ – 920 που επιχειρεί για να μαζέψει νεκρούς (στη συνέχεια λείπουν περισσότερα από 230 ηχητικά αρχεία συνομιλιών από τις επόμενες μέρες, που όμως περιλαμβάνονται στην έκθεση απομαγνητοφωνήσεων).

Ο χειριστής του ΕΚΣΕΔ, ονόματι Γιώργος, ζητά από τον Μιλτιάδη Ζουριδάκη, καπετάνιο του ΠΠΛΣ – 920, να στείλει μέσω whatsapp στον επικεφαλής της Υπηρεσίας Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΥΟΘΕ), πλοίαρχο Γεώργιο Χριστιανό, τη φωτογραφία ενός Σύρου επιζώντα, ο οποίος είχε κάνει μια δήλωση που ίσως βόλευε το αφήγημα της συγκάλυψης.

Η συνομιλία τους μια τέτοια στιγμή:

«Ακου τι θέλω. – Ναι. – Ο Σύρος που ανέφερες στον κ. αρχηγό και στον κ. Χριστιανό… – Ναι. – Για τις δηλώσεις του… – Ναι. – Θέλω να τον βγάλεις μια φωτογραφία και να τον στείλεις στο WHAT’S UP και του κου Χριστιανού και στο υπηρεσιακό. – Ωραία. – Πριν τον δώσεις. – Ναι ναι. – Θυμάσαι τις δηλώσεις που έκανε ο Σύρος…; – Ναι. – Ωραία. – Ωραία. – Είναι, είναι πολύ σημαντικό… […] ωραία να σου πω…φίλε τώρα που ξημερώνει ποια είναι η εικόνα; – Τώρα που ξημερώνει εγώ δεν βλέπω κάτι τώρα να επιπλέει απλά τώρα προχωράμε και είναι δίπλα μας, και ούτε φαίνεται […] – Τα πτώματα τα έχει οριακά κάτω από την επιφάνεια δεν επιπλέουν, είναι από κάτω δηλαδή; – Εεεε… είναι στην επιφάνεια απλά τώρα… εεεεε … δεν φαίνεται από… – Καλώς. – Δεν είναι στην επιφάνεια να φαίνονται όχι… ναι, είναι… […] Εντάξει Μίλτο μου, σ’ αφήνω, μην ξεχάσεις μόνο τη φωτογραφία του Σύρου πριν τον διώξεις στον κ. Χριστιανό και σε μας».

Ναυτοδικείο: Καλεί για συμπληρωματική κατάθεση αξιωματικούς του Λιμενικού

Την ίδια ώρα, για ανωμοτί συμπληρωματική κατάθεση, καλεί σύμφωνα με πληροφορίες, η εισαγγελέας του Ναυτοδικείου ανώτερους αξιωματικούς του Λιμενικού, για τους οποίους βρήκε ενδείξεις πιθανής ενοχής ο Συνήγορος του Πολίτη, ο οποίος με την αρμοδιότητα του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας διερεύνησε τις πειθαρχικές ευθύνες που είχε αρνηθεί να διερευνήσει η ηγεσία του Λιμενικού.

Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για αξιωματικούς που βρίσκονταν στον θάλαμο των επιχειρήσεων του ΕΚΣΕΔ τις μοιραίες ώρες πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ναυάγιο και συγκεκριμένα για τον αρχηγό του Λιμενικού, τον κλαδάρχη επιχειρήσεων, αξιωματικούς Ναυσιπλοΐας, τον αρχηγό Επιφυλακής, τον επικεφαλής ΥΟΘΕ, τον επόπτη ΕΚΣΕΔ, τον διευθυντή του κλάδου Ασφάλειας και Αστυνόμευσης και τον κυβερνήτη του ΠΠΛΣ-920.

Ναυάγιο στην Πύλο: Τι απαντά το Λιμενικό στις αποκαλύψεις

Η «Εφ.Συν.» και το OmniaTV έθεσαν στο Λιμενικό Σώμα τα εξής ερωτήματα:

• Πώς, από ποιον και με ποιο κριτήριο έγινε η επιλογή του υλικού που δόθηκε στην Εισαγγελία του Ναυτοδικείου;
• Πώς γνώριζαν οι αξιωματικοί του ΕΚΣΕΔ ότι οι πρόσφυγες επιθυμούσαν να συνεχίσουν για την Ιταλία, εφόσον δεν υπάρχει καταγραμμένη σχετική επικοινωνία;
• Γιατί δεν παραδόθηκαν ηχητικά αρχεία, το περιεχόμενο των οποίων καταγράφεται στην έκθεση απομαγνητοφώνησης;
• Πώς εξηγείται το κενό στις συνδιαλέξεις του ΕΚΣΕΔ για περίπου δυόμισι ώρες πριν από το ναυάγιο;

Το Λιμενικό Σώμα επιμένει στην επανάληψη των αρχικών ισχυρισμών του που όμως δεν δίνει ουσιαστική απάντηση στα προφανή κενά του υλικού και συγκρούεται με όσα αποκαλύπτουμε σήμερα.

Η απάντηση του γραφείου Τύπου του Λιμενικού Σώματος είναι η εξής:

«Σε απάντηση του σχετικού, σας ενημερώνουμε ότι για το τραγικό ναυάγιο της Πύλου διενεργείται προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία Ναυτοδικείου Πειραιά. Το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. έχει υποβάλει στο Ναυτοδικείο το σύνολο του υλικού που είχε στη διάθεσή του, συμπεριλαμβανομένων των απομαγνητοφωνήσεων και των ημερολογίων συμβάντων. Σημειώνεται ότι το ανθρωπιστικό έργο του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. είναι αδιαμφισβήτητο και ακριβώς γι’ αυτό αναγνωρίζεται διεθνώς, διαχρονικά.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης από το έτος 2015 έως και σήμερα έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή 256.067 υπήκοοι τρίτων χωρών που κινδύνευαν στο θαλάσσιο πεδίο σε συνολικά 6.299 περιστατικά. Επιπλέον, σε αυτά τα περιστατικά έχουν συλληφθεί 1.091 διακινητές».