Ένα τέταρτο εμβόλιο, αυτό της Johnson & Johnson, εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ένωση , μετά από αυτά των Pfizer-BioNTech, της Moderna και της AstraZeneca, και οι πρώτοι εμβολιασμοί με αυτό στην Ελλάδα αναμένονται στις 19 Απριλίου. Σε αντίθεση με τα τρία πρώτα, αυτό το εμβόλιο απαιτεί μία μόνο δόση και μπορεί να αποθηκεύεται σε κανονικές θερμοκρασίες ψυγείου.

Όμως οι μεταλλάξεις, ειδικά η βρετανική, πιο μεταδοτική, αλλά και πιο θανατηφόρα, έχουν προκαλέσει πολλές ανησυχίες. Ακολουθεί ότι θα θέλατε να μάθετε για τα εμβόλια, αλλά δεν είχατε κανένα να ρωτήσετε. 

►Ερώτηση: Πόσα εμβόλια υπάρχουν;

Απάντηση: Κυκλοφορούν ήδη στην αγορά αρκετά εμβόλια, όπως:

• Της Johnson & Johnson (εγκεκριμένου στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Καναδά, τη Νότια Αφρική…)
• Των Pfizer-BioNTech (εγκεκριμένου στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ε.Έ., τον Καναδά, τη Νορβηγία, την Ελβετία…)
• Της Moderna (εγκεκριμένου στην Ε.Έ., τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ…)
• Το Sputnik, του  Ρωσικού Ινστιτούτου Ερευνών της Gamaleïa (εγκεκριμένου στη Ρωσία, τη Λευκορωσία, την Αργεντινή…)
• Της AstraZeneca (εγκεκριμένου στην Αγγλία, την Ε.Έ., την Ινδία, την Αργεντινή…)
• Της Sinopharm (εγκεκριμένου στην Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο …).

Επιπλέον, υπάρχουν σήμερα περισσότερα από 80 υποψήφια εμβόλια στο στάδιο των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους, σύμφωνα με μία καταμέτρηση του ΠΟΥ. Από αυτά, 20 περίπου βρίσκονται στη Φάση 3, δηλαδή το τελικό στάδιο, για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας.

►Ερώτηση: Ποια είναι τα απαραίτητα βήματα πριν από την έγκριση ενός εμβολίου;

Απάντηση: Τα εμβόλια υποβάλλονται σε πολλούς αυστηρούς ελέγχους που διαρκούν συνήθως δέκα περίπου χρόνια. Πριν από την έγκριση απαιτούνται διάφορα στάδια, αρχής γενομένης από τις προκλινικές δοκιμές σε ζώα. Ακολουθούν, στη συνέχεια, οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους σε τρεις διαδοχικές φάσεις:

• Η Φάση 1, σε μερικές δεκάδες άτομα, μελετά την ανοσογονικότητα (ικανότητα δημιουργίας ανοσολογικής απόκρισης) και την ασφάλεια ενός υποψηφίου εμβολίου, καθώς και τη σωστότερη δόση προς εμβολιασμό.
• Η Φάση 2, που διεξάγεται σε εκατοντάδες ή χιλιάδες εθελοντές, παρακολουθεί πάντα την ανοσολογική απόκριση, την ασφάλεια του υποψήφιου εμβολίου, και εντοπίζει καλύτερα τις παρενέργειες. Χρησιμοποιείται, επίσης, για τον προσδιορισμό της σωστής δοσολογίας και τον καθορισμό ενός χρονοδιαγράμματος εμβολιασμού.
• Η Φάση 3, η σημαντικότερη, διεξάγεται σε μεγαλύτερη κλίμακα (δεκάδες χιλιάδες εθελοντές) και επιδιώκει να αξιολογήσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε έναν ετερογενή πληθυσμό. Χρησιμεύει, ως εκ τούτου, στην καλύτερη κατανόηση της σχέσης οφέλους-κινδύνων του εμβολίου.

Στο τέλος αυτού του σταδίου, εάν το υποψήφιο εμβόλιο δείξει θετικά αποτελέσματα, το εργαστήριο υποβάλλει αίτηση, για άδεια κυκλοφορίας του, στις υγειονομικές αρχές (Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων στις Ηνωμένες Πολιτείες, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων για την Ευρωπαϊκή Ένωση).

Έτσι, το εμβόλιο διανέμεται και ξεκινά η Φάση 4, αυτή της φαρμακοεπαγρύπνησης: οι ασθενείς και οι γιατροί αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές άγνωστες πιθανές παρενέργειες.

►Ερώτηση: Τι γνωρίζουμε για τα εγκεκριμένα στην Ευρώπη εμβόλια;

Απάντηση:

Το γερμανο-αμερικανικό εμβόλιο των Pfizer-BioNTech, που βασίζεται στην τεχνική του «αγγελιαφόρου RNA», ήταν το πρώτο που έλαβε το «πράσινο φως», στις 8 Δεκεμβρίου 2020 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Με βάση τις δοκιμές πριν από τη διάθεσή του στην αγορά, η ανοσία που παρέχει έναντι του κορωναϊού διαρκεί τουλάχιστον δύο μήνες. Έχουν παρατηρηθεί πολλές μέτριες ανεπιθύμητες ενέργειες, αλλά σχετικά λίγες σοβαρές παρενέργειες. Ένα βασικό μειονέκτημα αυτού του εμβολίου παραμένει το γεγονός ότι πρέπει να διατηρείται στους -70°C περίπου, σε υπερκαταψύκτες, καθιστώντας τις παραδόσεις περίπλοκες.

Το εμβόλιο της Moderna βασίζεται, επίσης, στην τεχνολογία του «Αγγελιαφόρου RNA». Αυτό το εμβόλιο μπορεί να διατηρείται σε θερμοκρασίες μεταξύ 2°C και 8°C, επί ένα μήνα, ή στους -20°C για έξι μήνες, καθιστώντας το ευκολότερο προς διανομή. Η διάρκεια της ανοσίας του δεν είναι ακόμη γνωστή, αν και παρέχει, σύμφωνα με τα αρχικά αποτελέσματα, προστασία για, τουλάχιστον, τρεις μήνες.

Το εμβόλιο του βρετανικού εργαστηρίου AstraZeneca, που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, βασίζεται σε ένα «ιικό φορέα», που προέρχεται από έναν αδενοϊό χιμπατζή. Είναι ευκολότερο προς αποθήκευση και πωλείται σε χαμηλή τιμή,  2,50 ευρώ ανά δόση. Λόγω φόβων ως προς το σχηματισμό θρόμβων αίματος, αρκετές χώρες σταμάτησαν να το χρησιμοποιούν.

Το εμβόλιο της Johnson & Johnson χορηγείται σε μία μόνη δόση, σε αντίθεση με τα εμβόλια των Pfizer-BioNTech, Moderna ή AstraZeneca, τα οποία απαιτούν δύο δόσεις, σε χρονική μεταξύ τους απόσταση μερικών εβδομάδων. Μπορεί να φυλάσσεται για τρεις μήνες σε ένα κανονικό ψυγείο, διευκολύνοντας τη διανομή του. 

Οι συχνότερες παρατηρηθείσες σε κλινικές δοκιμές παρενέργειες ήταν ένας πόνος στο σημείο της ένεσης, κεφαλαλγίες, κόπωση και μυϊκοί πόνοι. Στη Νότια Αφρική, παρατηρήθηκε, σύμφωνα με την εταιρία, τουλάχιστον μία περίπτωση αναφυλαξίας, μία που είναι σοβαρή αλλεργική αντίδραση. Τέτοιες αντιδράσεις, αν και ιδιαιτέρως σπάνιες, προκλήθηκαν, επίσης, από τα εμβόλια των Moderna και Pfizer.

►Ερώτηση: Γιατί είναι τόσο ταχεία η ανάπτυξη των εμβολίων κατά του κορωναϊού;

Απάντηση: Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης κινητοποίησε πρωτοφανείς οικονομικούς και επιστημονικούς πόρους σε όλον τον κόσμο. Η ΕΕ ανακοίνωσε ότι διαθέτει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την έρευνα και αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια διατέθηκαν, επίσης, στις Ηνωμένες Πολιτείες για λειτουργία του συστήματος «Warp Speed», με στόχο την επιτάχυνση της ανάπτυξης εμβολίων.

Επιπλέον, οι αρχές χρησιμοποίησαν ευέλικτες διαδικασίες. Τα εργαστήρια άρχισαν να παράγουν το εμβόλιό τους σε μεγάλες ποσότητες πολύ νωρίς, χωρίς να περιμένουν το «πράσινο φως» των ρυθμιστικών αρχών. Έτσι, ο φαρμακευτικός γίγαντας Pfizer είχε προγραμματίσει να παράσχει σχεδόν 50 εκατομμύρια δόσεις έως το τέλος του 2020, και περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο, έως το 2021.

Η γνώση των κορωναϊών βοήθησε, επίσης. Αν και αυτός ο ιός είναι νέος, είναι παρόμοιος σε ορισμένα σημεία με το SARS-CoV-1, το οποίο ήταν υπεύθυνο για την επιδημία του SARS στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Αυτό βοήθησε τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα τους μηχανισμούς του «εξαδέλφου » του.

Επιπλέον, οι φάσεις των διαφόρων κλινικών δοκιμών, που απέχουν, συνήθως, μεταξύ τους, διεξήχθησαν γρήγορα και από κοινού, χάρη στην πρόοδο της έρευνας και την κυριαρχία των νέων τεχνολογιών, όπως της τεχνικής του «Αγγελιαφόρου RNA», που, αρχικά, αναπτύχθηκε για τις αναδυόμενες μολυσματικές ασθένειες. Μόλις οι ερευνητές μπόρεσαν να αποκωδικοποιήσουν ολόκληρο το γονιδίωμα του  ιού, τον Ιανουάριο του 2020, τα εργαστήρια άρχισαν να αναπτύσσουν το υποψήφιο εμβόλιό τους. Η Moderna μπόρεσε να ξεκινήσει τη Φάση 1 της κλινικής δοκιμής της το Μάρτιο και τη φάση 3 τον Ιούλιο του 2020. 

►Ερώτηση: Γιατί είναι οι διαδικασίες αξιολόγησης των εμβολίων πιο ευέλικτες από το σύνηθες;

Απάντηση: Για εξοικονόμηση χρόνου, τα εργαστήρια διεξήγαγαν ταυτόχρονα δοκιμαστικές φάσεις. Η Pfizer, η οποία πραγματοποίησε τη Φάση 1 με τη Φάση 2 στις αρχές του 2020, στη συνέχεια, ξεκίνησε ταυτόχρονα τη Φάση 2 και τη Φάση 3 τον Ιούλιο.

Συνήθως, οι τρεις φάσεις διεξάγονται η μία μετά την άλλη, με απόσταση αρκετών, μερικές φορές, χρόνων μεταξύ τους. Όπως συμβαίνει με κάθε κλινική δοκιμή, τα εργαστήρια χρησιμοποιούν ανεξάρτητες επιτροπές εμπειρογνωμόνων για την εποπτεία των δοκιμών και την αναθεώρηση των δεδομένων. Έτσι, π.χ., η Pfizer και BioNTech περίμενε την έγκριση -πριν από την ανακοίνωση- των αποτελεσμάτων της από την Επιτροπή Παρακολούθησης Δεδομένων («DMC»), στις 9 Νοεμβρίου.

Αυτές οι ανεξάρτητες επιτροπές μπορούν να διατυπώνουν συστάσεις σε περίπτωση προβλημάτων, όπως για το υποψήφιο εμβόλιο της AstraZeneca, του οποίου οι δοκιμές ανεστάλησαν το Σεπτέμβριο μετά την εμφάνιση, σε συμμετέχοντα,  μίας ανεξήγητης νόσου. «Είναι μάλλον καθησυχαστικό. Αυτό δείχνει ότι παρά τον επείγοντα χαρακτήρα αυτών των δοκιμών, τα συστήματα ελέγχου λειτουργούν τόσο καλά, όσο συνήθως», δήλωσε ικανοποιημένη η εμβολιολόγος Marie-Paule Kieny, σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «Le Monde».

►Ερώτηση: Μπορεί το εμβόλιο να τερματίσει την επιδημία του κορωναϊού;

Απάντηση: Ήδη από το Νοέμβριο του 2020, ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Tedros Adhanom Ghebreyesus, ήταν σαφής: «το εμβόλιο από μόνο του δεν θα τερματίσει την πανδημία». Υπενθύμισε ότι «οι άνθρωποι θα πρέπει πάντα να υποβάλλονται σε τεστ, σε απομόνωση και θεραπεία, οι επαφές θα πρέπει πάντα να ιχνηλατούνται και να τίθενται σε κατ’οίκον περιορισμό, (…) τα άτομα θα πρέπει πάντα να είναι προσεκτικά». 

Η ανάπτυξη εμβολίων «απαιτεί χρόνο» σε παγκόσμιο πληθυσμιακό επίπεδο και δεν θα επιτύχει «ανοσία της αγέλης» το 2021, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Γενικά, ένα εμβόλιο δεν σημαίνει την εξαφάνιση μίας νόσου. Στην περίπτωση της ιλαράς, το εμβόλιο της οποίας είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα που αναπτύχθηκαν ποτέ, διαπιστώνουμε τακτικές επιδημιολογικές εστίες σε αρκετές χώρες.

Επιπλέον, η επίτευξη ανοσίας της αγέλης μέσω των εμβολίων εξαρτάται εν μέρει από την αποτελεσματικότητά τους (τα αναπτυσσόμενα αντισώματα και την προστασία τους), τη διατήρησή τους (ορισμένα εμβόλια, που διατηρούνται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, δεν είναι κατάλληλα για μαζικό εμβολιασμό) και τη διανομή τους. Προς το παρόν, γνωρίζουμε ότι ορισμένα εμβόλια προστατεύουν τα εμβολιασμένα άτομα, αλλά αγνοούμε ακόμη την ικανότητά τους να εμποδίζουν τη μετάδοση του ιού.

Τέλος, ολόκληρος ο παγκόσμιος πληθυσμός δεν θα έχει ταυτόχρονα πρόσβαση στα εμβόλια και ο ιός θα συνεχίσει να εξαπλώνεται, εάν οι πληθυσμοί χαλαρώσουν τις προσπάθειές τους. Σύμφωνα με την εμβολιολόγο Marie-Paule Kieny, «ο SARS-CoV-2 ( … ) είναι πάρα πολύ καλά εδραιωμένος, για να εξαλειφθεί με την πρόκληση συλλογικής ανοσίας διά του εμβολιασμού. Σύμφωνα με ένα δημοσιευμένο -στο περιοδικό “The Lancet”- επιστημονικό μοντέλο, αυτό θα απαιτούσε τον εμβολιασμό σχεδόν του 100% του παγκόσμιου πληθυσμού με ένα εμβόλιο που θα ήταν σχεδόν 100% αποτελεσματικό για αρκετά χρόνια. Απέχουμε παρασάγγας από αυτό».

►Ερώτηση: Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος θα μπορούν να προμηθευτούν εμβόλια;

Απάντηση: Για να διασφαλιστεί η ισότιμη και δίκαιη πρόσβαση των φτωχών χωρών στα εμβόλια, ο ΠΟΥ ξεκίνησε αυτό το καλοκαίρι την πρωτοβουλία «Covax». Αυτός ο μηχανισμός, που διεξάγεται σε συνεργασία με την εταιρία «GAVI», τη Συμμαχία Εμβολίων και το Συνασπισμό για Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας («CEPI»), συγκεντρώνει πλούσιες χώρες (κυρίως την Κίνα ή τη Γαλλία, αλλά όχι τις Ηνωμένες Πολιτείες), ιδιώτες δωρητές και φιλανθρωπικές οργανώσεις (εκ των οποίων το Ίδρυμα «Bill & Melinda Gates», εταίρου, επιπλέον, της «Monde Afrique»). Η «Covax» στοχεύει στη συγκέντρωση του μέγιστου, κατά το δυνατόν, κεφαλαίου για την παροχή εμβολίων και ιατρικού εξοπλισμού στα έθνη χαμηλών εισοδημάτων.

Στις αρχές Μαρτίου, η «Covax» δημοσίευσε έναν κατάλογο 142 χωρών «χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος» που αναμένεται να λάβουν δόσεις εμβολίων (AstraZeneca, Pfizer και SII) μέχρι τα τέλη Μαΐου. Οι εκστρατείες εμβολιασμού έχουν ήδη ξεκινήσει σε αρκετές χώρες (Γκάνα, Ακτή Ελεφαντοστού). Ο στόχος είναι ο εμβολιασμός του 20% του πληθυσμού των συμμετεχουσών χωρών έως το τέλος του 2021, δηλαδή πολύ καθυστερημένα σε σχέση με τις αναπτυγμένες χώρες.

►Ερώτηση: Μπορεί η διάθεση στην αγορά ενός εμβολίου με τόσο λίγη εκ των υστέρων γνώση να είναι επικίνδυνη;

Απάντηση: Οι ανησυχίες είναι θεμιτές. Ορισμένα εμβόλια χρησιμοποιούν πρόσφατες τεχνολογίες και οι κλινικές δοκιμές πραγματοποιήθηκαν σε χρόνο ρεκόρ, με ελάχιστη εκ των υστέρων γνώση. Αλλά ορισμένα στοιχεία είναι καθησυχαστικά. Καταρχάς, ακόμη και αν η τεχνική του «Αγγελιαφόρου RNA» δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ στη Φάση 3, χρησιμοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια σε δοκιμές Φάσεων 1 και 2 σε περισσότερους από 10.000 εθελοντές.

Η εταιρία, π.χ., Moderna πειραματίστηκε με αυτήν την τεχνική στο πλαίσιο εμβολιασμού κατά του ιού Ζίκα ή της γρίπης. Επομένως, υπάρχουν ήδη δεδομένα.

Επιπλέον, ακόμη και στο πλαίσιο μιας ξέφρενης κούρσας, τα εργαστήρια τήρησαν τα πρωτόκολλα ασφαλείας λαμβάνοντας προφυλάξεις κατά τη διάρκεια των δοκιμών. Σημειώθηκε ήδη ότι οι δοκιμές των εμβολίων της AstraZeneca είχαν ανασταλεί το Σεπτέμβριο μετά την εμφάνιση, σε έναν συμμετέχοντα, μίας ανεξήγητης ασθένειας. Αυτό συνέβη, επίσης, για την Johnson & Johnson τον περασμένο Οκτώβριο.

Τέλος, η φαρμακοεπαγρύπνηση θα ενισχυθεί ιδιαίτερα για την παρακολούθηση των πιθανών επιπτώσεων των εμβολίων μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Οι Pfizer και Moderna επιβεβαίωσαν ότι θα συνεχίσουν να ακολουθούν τους εθελοντές τους για δύο ακόμη χρόνια. Από την πλευρά των ρυθμιστικών αρχών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το Σεπτέμβριο ότι «κάθε νέα πληροφορία που συλλέγεται μετά τη διάθεση στην αγορά, θα καταχωρείται και θα αξιολογείται το συντομότερο δυνατό».

►Ερώτηση: Τι είναι το «Big Pharma» που συχνά ακούγεται;

Απάντηση: Ο όρος «Big Pharma» χρησιμοποιείται συχνά για την αναφορά στις πέντε κορυφαίες παγκόσμιες φαρμακευτικές εταιρείες. Αυτή, όμως, η βιομηχανία περιλαμβάνει στην πραγματικότητα περισσότερες από πενήντα πολυεθνικές που εξαγοράζουν τακτικά μικρές εξειδικευμένες στην έρευνα εταιρίες.

Συχνά πραγματοποιούν ένα μέρος του κύκλου εργασιών τους σε έναν τομέα διαφορετικό από το φαρμακείο : τα λιπάσματα για τη «Bayer», τα καλλυντικά για τη «Johnson & Johnson», τη διατροφή για τη φαρμακευτική «GSK»… Αυτές οι εταιρίες είναι γίγαντες μέτριου μεγέθους στην κλίμακα του καπιταλισμού του 21ου αιώνα: μόνο 20 περίπου από αυτούς υπερβαίνουν τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ στον τζίρο τους. 

Η κορυφαία Johnson & Johnson κερδίζει λίγο περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα (εκ των οποίων λιγότερο από τα μισά για το φαρμακείο), έναντι 500 δισεκατομμυρίων για τον Αμερικανό διανομέα «Walmart», ή περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια για το κινεζικό δεξαμενόπλοιο «Sinopec».

Αποδεδειγμένα, ορισμένα εμβόλια αποτελούν το μάννα εξ ουρανού για τα εργαστήρια, όπως το αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο πωλείται κάθε χρόνο σε ευρύ πληθυσμό και απαιτεί λιγότερες επενδύσεις από ένα νέο εμβόλιο. Η «Sanofi» έκανε 5 δισεκατομμύρια ευρώ τζίρο σε πωλήσεις το 2017. Το προηγούμενο έτος, η ίδια εταιρία είχε βιώσει ένα φιάσκο με το εμβόλιο κατά του δάγκειου πυρετού: παρά τα είκοσι χρόνια έρευνας και ανάπτυξης και παρά έναν προϋπολογισμό της τάξης των 1,5 δισ. ευρώ, το εμβόλιο δεν προκαλεί την αναμενόμενη ανοσολογική απόκριση, απαγορεύτηκε στις Φιλιππίνες (όπου το κράτος κατηγόρησε τη «Sanofi» για τη δολοφονία παιδιών) και περιορίστηκε σε μειωμένη χρήση σε άλλα μέρη του κόσμου.

Αλλά η αποδοτικότητα ενός εμβολίου εξαρτάται από διάφορα κριτήρια, το κόστος σχεδιασμού του (εάν δημιουργήθηκε βάσει λύσεων, ήδη αναπτυγμένων για άλλες ασθένειες, η επένδυση είναι μικρότερη), την παραγωγή (ανάλογα με τα εργοστάσια) και τη διανομή (όσο μεγαλύτερη πίεση υπάρχει στην αλυσίδα εφοδιασμού, τόσο περισσότεροι μεσάζοντες θα ζητήσουν περισσότερα χρήματα). Η δυναμική του εργαστηρίου εξαρτάται, επίσης, από την τιμή που χρεώνει (καθορίζεται σε ορισμένες χώρες, ή από ορισμένα εργαστήρια, εάν επιλέξουν τη διευκόλυνση δίκαιης και ισότιμης πρόσβασης στο εμβόλιό τους, π.χ. την AstraZeneca και τη Johnson & Johnson).

►Ερώτηση: Όταν τα πρώτα εμβόλια κυκλοφορούν στην αγορά, τι συμβαίνει με αυτά που βρίσκονται στη δοκιμαστική φάση;

Απάντηση: Η επένδυση στην ανάπτυξη εμβολίων αποτελεί σημαντικό οικονομικό κίνδυνο, λόγω του υψηλού ποσοστού αποτυχίας. Αλλά και τα λιγότερο προηγμένα εργαστήρια εξακολουθούν να ενδιαφέρονται να συνεχίσουν την έρευνά τους. Στις 15 Νοεμβρίου 2020, ο Olivier Bogillot, Πρόεδρος της «Sanofi France», εξηγούσε τους λόγους στο τηλεοπτικό δίκτυο «CNews»: «είναι μία κούρσα, όπου πρέπει να υπάρχουν αρκετοί νικητές (…). Θα πρέπει να υπάρχουν πολλοί βιομήχανοι, διότι θα χρειαστούν πολλές δόσεις». Πράγματι, δισεκατομμύρια δόσεις δεν μπορούν να παραχθούν από ένα μόνο εργαστήριο, γεγονός που καθιστά τους ανταγωνιστές αναγκαίους.

Επιπλέον, τα εμβόλια, δεν θα έχουν όλα, τα ίδια χαρακτηριστικά (τιμή, διατήρηση…) και δεν είναι όλα, κατάλληλα για μαζικό εμβολιασμό. Οι κατασκευαστές, των οποίων η έρευνα δεν ήταν επιτυχής, μπορούν, επίσης, να δεσμευτούν να χρησιμοποιήσουν τις υποδομές τους για την κατασκευή των εγκεκριμένων ανταγωνιστικών εμβολίων. Στη Γαλλία, οι αρχές ενθάρρυναν τη «Sanofi» να θέσει τον εξοπλισμό παραγωγής της στη διάθεση εγκεκριμένων κατασκευαστών εμβολίων.

Διαβάστε εδώ το δεύτερο μέρος, 10 ακόμη κρίσιμα ερωτήματα και οι απαντήσεις τους. Μεταξύ αυτών για το sputnik V και το κινέζικο εμβόλιο, την αποτελεσματικότητα ενάντια στις μεταλλάξεις, τις διαφορετικές τεχνικές των εργαστηρίων, τον έλεγχο των τιμών και πολλά ακόμη.

*Με βάση άρθρο της Le Monde.