Ο Κριστόφ Κισλόφσκι, υπήρξε ένας σπουδαίος καλλιτέχνης και μαέστρος της Έβδομης Τέχνης την οποία και υπηρέτησε με δημιουργική συνέπεια. Ο «Δεκάλογος», αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα γραφής του χαρισματικού Πολωνού σκηνοθέτη. Ένας ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής.

Μέσα από τις ταινίες του, ο Κισλόφσκι (27 Ιουνίου 1941 – 13 Μαρτίου 1996), κατάφερε αφενός να στηρίξει τον δισυπόστατο χαρακτήρα της ανθρώπινης ψυχής και αφετέρου, να σχολιάσει μοναδικά τις άπειρες δυνατότητες της ανθρώπινης ύπαρξης.

Στη σύντομη, αλλά πλούσια σε κινηματογραφικό έργο ζωή του, ο κορυφαίος Πολωνός σκηνοθέτης διερεύνησε σε βάθος το εύθραυστο τοπίο της ανθρώπινης ύπαρξης, κύριο τροφοδότη της ηθικής προβληματικής και της φιλοσοφικής διάστασης, που διατρέχει ολόκληρο το έργο του.

Το Σινεμά του Κισλόφσκι, συνεπές και άμεσα συνδεδεμένο με κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, ακολούθησε τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας στην πάλη τους για επιβίωση, αναδεικνύοντας διαφορετικές πτυχές της πολωνικής ζωής και κουλτούρας. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ο κινηματογραφιστής συγκαταλεγόταν ήδη στους βασικούς εκπροσώπους του νέου κύματος του πολωνικού ντοκιμαντέρ.

«Αυτό που προσπαθώ να συλλάβω είναι… ίσως η ψυχή. Σε κάθε περίπτωση, μία αλήθεια που εγώ ο ίδιος δεν έχω βρει. Ίσως τον χρόνο που κυλάει και δεν αιχμαλωτίζεται ποτέ.» – Κριστόφ Κισλόφσκι

Διαβάστε Επίσης:

• Κριστόφ Κισλόφσκι: Ένας αυθεντικός κινηματογραφιστής
• Ένας ύμνος στην αγάπη: «Μπλε» του Κριστόφ Κισλόφσκι με τη Ζιλιέτ Μπινός
• Ο Κριστόφ Κισλόφσκι καθοδηγεί την Ιρέν Ζακόμπ στη «Διπλή Ζωή της Βερόνικα»

Η απαράμιλλη ουμανιστική προσέγγιση με την οποία διαχειριζόταν κοινωνικά και ηθικά ζητήματα της σύγχρονης εποχής, αλλά και η χαρακτηριστική κινηματογραφική του σφραγίδα, εξασφάλισαν στον Κισλόφσκι μια θέση στο πάνθεον των καλύτερων σύγχρονων κινηματογραφιστών. Ο «Δεκάλογος» του 1989, αποτελεί μία πρωτότυπη σειρά που αναπαριστά τις δέκα εντολές, έργο που εδραίωσε οριστικά τη διεθνή φήμη του Πολωνού σκηνοθέτη.

Ο Δεκάλογος
Σκηνοθεσία: Κριστόφ Κισλόφσκι
Σενάριο: Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Piesiewicz
Με τους: Henryk Baranowski, Wojciech Klata, Maja Komorowska, Artur Barciś, Maria Gładkowska, Ewa Kania
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Wiesław Zdort
Μοντάζ: Ewa Smal
Μουσική: Zbigniew Preisner
Ήχος: Małgorzata Jaworska
Χώρα Παραγωγής: Πολωνία
Έτος Παραγωγής: 1988
Διάρκεια: 58 λεπτά
Φορμά: Ψηφιακό αρχείο, Έγχρωμο

Ο περίφημος κύκλος ταινιών με γενικό τίτλο «Ο Δεκάλογος» αποτελείται από ισάριθμες μικρού μήκους ταινίες, διάρκειας μίας ώρας, εμπνευσμένες από τις Δέκα Εντολές:

• Δεκάλογος 1 – «Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός σου, ουκ έσονται σοι θεοί έτεροι πλην εμού»
• Δεκάλογος 2 – «Ου λήψει το όνομα του Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω»
• Δεκάλογος 3 – «Εξ ημέρας έργα και ποιήσεις πάντα τα έργα σου. Τη δε ημέρα τη εβδόμη σάββατα Κυρίω τω Θεώ σου»
• Δεκάλογος 4 – «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και ίνα μακροχρόνιος γένη επί της γης»
• Δεκάλογος 5 – «Ου φονεύσεις»
• Δεκάλογος 6 – «Ου μοιχεύσεις»
• Δεκάλογος 7 – «Ου κλέψεις»
• Δεκάλογος 8 – «Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή»
• Δεκάλογος 9 – «Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου»
• Δεκάλογος 10 – «Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου»

Αυτή η πρωτότυπη σειρά αναπαριστά τις βιβλικές δέκα εντολές. Κάθε μία από τις ιστορίες είναι συνδεδεμένη με το θέμα κάποιας εντολής. Ο θεατής, ανεξαρτήτως της κοσμοθεωρίας του ή των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, θα συγκινηθεί, μαγεμένος από την κινηματογραφική ελεγεία του Κισλόφσκι.

Δεκάλογος 1 – «Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός σου, ουκ έσονται σοι θεοί έτεροι πλην εμού»

Ο Κριστόφ μυεί τον μικρό του γιο Πάβελ στα μυστικά του κομπιούτερ και στις δυνατότητες υπολογισμού των δεδομένων της εμπειρικής πραγματικότητας, τα αποτελέσματα των οποίων ο πατέρας θεωρεί αλάνθαστα. Όταν ο Πάβελ ανυπόμονος να δοκιμάσει τα καινούργια του παγοπέδιλα, ρωτά τον πατέρα αν μπορεί να πάει στην λίμνη η οποία έχει ήδη παγώσει για να κάνει πατινάζ, επεξεργάζονται τα δεδομένα στον υπολογιστή και η απάντηση  είναι θετική. Μπορεί να πάει, γιατί ο πάγος είναι αρκετά σκληρός για να αντέξει το βάρος του παιδιού. Όμως οι υπολογισμοί της μηχανής αποδεικνύονται τραγικά λανθασμένοι…

Δεκάλογος 2 – «Ου λήψει το όνομα του Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω»

Η Ντοροτά επισκέπτεται τον Αντρέι, τον ετοιμοθάνατο άντρα της στο νοσοκομείο. Είναι έγκυος (όχι από τον σύζυγό της) και αυτή μπορεί να είναι και η τελευταία της ευκαιρία να αποκτήσει παιδί. Συναντιέται με τον γιατρό που τον παρακολουθεί και του θέτει την τρομερή ερώτηση αν ο Αντρέι είναι βέβαιο ότι θα πεθάνει ή όχι. Αν ναι, θα κρατήσει το παιδί και αν όχι θα κάνει άμβλωση. Πώς μπορεί ο γιατρός να αποφασίσει για τη ζωή ή το θάνατο ενός αγέννητου παιδιού; Πώς μπορεί να είναι σίγουρος αν θα πεθάνει ή όχι ο ασθενής του; Το φρικτό δίλημμα κρέμεται σαν δαμόκλεια σπάθη πάνω από τα κεφάλια τους.

Δεκάλογος 3 – «Εξ ημέρας έργα και ποιήσεις πάντα τα έργα σου. Τη δε ημέρα τη εβδόμη σάββατα Κυρίω τω Θεώ σου»

Η παραμονή των Χριστουγέννων είναι μια νύχτα  που όλες οι οικογένειες την περνούν μαζί και κανείς δεν θέλει να είναι μόνος του. Η Εύα εκβιάζει με διάφορα προσχήματα, προφάσεις και ψέματα, τον πρώην εραστή της Γιάνος, με στόχο να τον αποσπάσει από την οικογένειά του, για να μην περάσει μόνη της την συγκεκριμένη νύχτα. Ο Γιάνος θέλει να μείνει με τους δικούς του, αλλά η Εύα επιμένει φορτικά και επίμονα.

Δεκάλογος 4 – «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και ίνα μακροχρόνιος γένη επί της γης»

Η Άννα είναι 20 ετών. Η μητέρα της έχει πεθάνει. Ζει με τον πατέρα της Μίχαλ και η σχέση ανάμεσά τους είναι μεν πατρική, αλλά η συμπεριφορά και η στάση της κοπέλας απέναντί του κρύβουν ένα ερωτικό στοιχείο. Ενώ ο πατέρας λείπει σε ταξίδι για δουλειές, η Άννα βρίσκει έναν φάκελο στο δωμάτιό του, που γράφει «να ανοιχτεί μονάχα μετά τον θάνατό μου». Μέσα είναι ένας άλλος φάκελος, πάνω στον οποίο είναι γραμμένο το όνομα της Άννας, με τον γραφικό χαρακτήρα της μητέρας της. Όταν ο Μίχαλ επιστρέφει, η κόρη τού λέει πως διάβασε το γράμμα της μητέρας και το οποίο αποκαλύπτει ότι δεν είναι ο πραγματικός της πατέρας. Μια διαφορετική όσο και επικίνδυνη δυναμική αρχίζει να αναπτύσσεται μεταξύ τους. 

Δεκάλογος 5 – «Ου φονεύσεις»

Ένας νεαρός δολοφονεί με άγριο τρόπο και χωρίς εμφανή λόγο τον οδηγό ενός ταξί. Ο Πιότρ έχει πάρει πρόσφατα το πτυχίο της  Νομικής και έχει πετύχει στις εξετάσεις για την άσκηση του επαγγέλματος του δικηγόρου. Σ΄αυτόν πέφτει ο κλήρος να υπερασπιστεί τον Γιάτσεκ, τον νεαρό φονιά. Δεν υπάρχουν στοιχεία, ούτε φανερά κίνητρα που να μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ως υπερασπιστική γραμμή. Ο Γιάτσεκ δικάζεται, καταδικάζεται σε θάνατο και απαγχονίζεται. Ο νεαρός  δικηγόρος που είναι ενάντια στην θανατική ποινή, μένει μετέωρος και παγιδευμένος ανάμεσα στους δύο φόνους.

Δεκάλογος 6 – «Ου μοιχεύσεις»

Ο Τόμεκ ερωτεύεται την Μάγκντα μια γυναίκα που ζει μια ελεύθερη ερωτικά ζωή και η οποία μένει στην απέναντι πολυκατοικία. Ο νεαρός παρακολουθεί τις σεξουαλικές της περιπτύξεις μ’ ένα κανοκιάλι. Όταν κάποια στιγμή την προσεγγίζει και της εξομολογείται τον έρωτά του εκείνη τον περιγελά, παίζει μαζί του και ο Τόμεκ συντετριμμένος αποπειράται να αυτοκτονήσει. Όταν βγαίνει από το νοσοκομείο, τα πράγματα παίρνουν μια απρόβλεπτη τροπή.

Δεκάλογος 7 – «Ου κλέψεις»

Η Μάικα απέκτησε την θυγατέρα της Άνια μόλις στα 16της χρόνια και η μητέρα της Εύα παρουσιάζει την μικρή  Άνια ως κόρη της  και όχι ως εγγονή της για να αποφύγει το σκάνδαλο και τα λόγια του κόσμου. Κουρασμένη από το ψέμα μάσα στο οποίο ζει η Μάικα «κλέβει» την Άνια, καθώς θέλει η μικρή να την αγαπήσει ως μάνα και όχι ως αδελφή και φεύγει από το πατρικό της σπίτι.

Δεκάλογος 8 – «Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή»

Η Ελζμπιέτα, προσπαθώντας να μάθει τι απέγιναν Πολωνοί Εβραίοι που επέζησαν του Ολοκαυτώματος, έρχεται από την Νέα Υόρκη όπου ζει στη Βαρσοβία, όπου και παρακολουθεί ένα σεμινάριο της Ζόφια, καθηγήτριας της ηθικής φιλοσοφίας, τα βιβλία της οποίας έχει μεταφράσει στα αγγλικά. Κάποια στιγμή πλησιάζει την Ζόφια και της εξομολογείται ότι είναι η μικρή Εβραιοπούλα που η καθηγήτρια είχε αρνηθεί να της προσφέρει καταφύγιο από τους Ναζί στην διάρκεια της Κατοχής. Η Ζόφια συγκλονίζεται από την αποκάλυψη και της λέει την δικιά της εκδοχή γι’ αυτό το τραυματικό γεγονός του παρελθόντος που συνδέει τις δύο γυναίκες.

Δεκάλογος 9 – «Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου»

Ο Ρόμαν όταν πληροφορείται ότι είναι ανίκανος προτρέπει την γυναίκα του Χάννα, να καλύψει τις σεξουαλικές της ανάγκες βρίσκοντας εραστή, χωρίς να ξέρει ότι εκείνη έχει σχέση με τον Μάριους, έναν φοιτητή. Όμως ο Ρόμαν αρχίζει να την ζηλεύει φοβερά και η σκέψη ότι η Χάννα θα μπορούσε να ακολουθήσει την συμβουλή που της έχει δώσει, του γίνεται έμμονη ιδέα. Την παρακολουθεί και μαθαίνει τη σχέση της, χωρίς να ξέρει ότι η Χάννα, έχει βάλει τέλος στον δεσμό της με τον Μάριους. Ο Ρόμαν αποπειράται να αυτοκτονήσει.

Δεκάλογος 10 – «Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου»

Ένας ηλικιωμένος άντρας πεθαίνει και αφήνει μια ανεκτίμητη συλλογή γραμματοσήμων στους δύο γιους του: τον Γέρζυ και τον Αρτούρ, που βρίσκονται ο ένας στον αντίποδα του άλλου και φυσιογνωμικά και σαν χαρακτήρες. Αν και είναι άσχετοι με τα γραμματόσημα δεν είναι διατεθειμένοι να την πουλήσουν και μάλιστα όταν μαθαίνουν ότι τους χρειάζεται μόνον ένα πολύ σπάνιο γραμματόσημο για να συμπληρώσουν μια πανάκριβη σειρά προσπαθούν να το αποκτήσουν: το κόστος είναι το ένα νεφρό του Γέρζυ, καθώς αυτός που έχει το γραμματόσημο το οποίο απεικονίζει την κεφαλή του Ερμή, το χρειάζεται για την κόρη του που έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας. Όταν τα δύο αδέλφια επιστρέφουν στο σπίτι από το νοσοκομείο ανακαλύπτουν ότι η συλλογή τους έχει κλαπεί.