Τέσσερα χρόνια μετά το «Savages» (2012), ο τρεις φορές βραβευμένος με Όσκαρ δημιουργός, Όλιβερ Στόουν, επιστρέφει δυναμικά με τη νέα του ταινία: «Σνόουντεν» (Snowden – 2016). Ο Αμερικανός σκηνοθέτης μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη τη ζωή του Έντουαρντ Σνόουντεν, βασιζόμενος στα βιβλία «Time of the Octopus» του δικηγόρου του Σνόουντεν,  Ανατόλι Κουτσερένα και «Φάκελος Σνόουντεν: Η Ιστορία του Νο 1 Καταζητούμενου Ανθρώπου στον Κόσμο», του δημοσιογράφου του Guardian, Λουκ Χάρντινγκ. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο συναντάμε τον αξιόλογο νεαρό ηθοποιό, Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ.

Ads

Ο κινηματογράφος ως μορφή τέχνης δεν αποτελεί μέσο εκμάθησης της ιστορίας, όμως ο Όλιβερ Στόουν, έχει την εμπειρία και την ικανότητα, μέσα από μία αξιόλογη ταινία μυθοπλασίας, να παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Έντουαρντ Σνόουντεν, χωρίς να πέσει στους συνήθεις κινδύνους που επιφέρει μία βιογραφία. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, ουσιαστικά παρουσιάζει τα γεγονότα με σχετική αντικειμενικότητα, αφήνοντας στον θεατή το δικαίωμα να κρίνει τις εξελίξεις. Το φιλμ ολοκληρώνεται μ’ ένα όμορφο και συγκινητικό φινάλε που εκπλήσσει ευχάριστα.

image

Σνόουντεν / Snowden
Σκηνοθεσία: Όλιβερ Στόουν

Σενάριο: Όλιβερ Στόουν, Κίραν Φιτζέραλντ
Πρωταγωνιστούν: Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ, Σαιλίν Γούντλι, Μελίσα Λίο, Ζάκαρι Κουίντο, Τομ Γουίλκινσον, Σκοτ Ίστγουντ, Τίμοθι Όλιφαντ, ΛαΚίθ Λι Στάνφιλντ, Ρις Ίφανς, Νίκολας Κέιτζ, Τζοέλι Ρίτσαρντσον
Παραγωγή: Μόριτζ Μπόρμαν, Έρικ Κοπέλοφ,
Φίλιπ Σουλτζ-Ντείλε, Φερνάντο Σουλίτσιν
Φωτογραφία: Άντονι Ντοντ Μάντλ
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Μαρκ Τιλντέσλι
Μοντάζ: Άλεξ Μαρκέζ, Λι Πέρσι
Μουσική: Κρεγκ Άρμστρονγκ, Άνταμ Πίτερς
Κοστούμια: Μπίνα Ντάιτζελερ
Διάρκεια: 134 λεπτά

Ads

image

Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης Όλιβερ Στόουν, μέσα από τη νέα του ταινία, παρουσιάζει την προσωπική του ματιά σε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 21ου αιώνα, τον άνθρωπο που έβγαλε στη δημοσιότητα το θέμα για την ύπαρξη προγραμμάτων μαζικής παρακολούθησης που διενεργούσε το αμερικανικό κράτος.

Το 2013, ο Έντουαρντ Σνόουντεν (Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ) αφήνει κρυφά τη δουλειά του στην Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (National Security Agency, NSA) των Η.Π.Α. και πετά στο Χονγκ Κονγκ για να συναντηθεί με τους δημοσιογράφους Γκλεν Γκρίνγουολντ, (Ζάκαρι Κουίντο) και Ίβεν Μακάσκιλ (Τομ Γουίλκινσον), αλλά και τη σκηνοθέτιδα Λόρα Πόιτρας (Μελίσα Λίο).

image

Ο Σνόουντεν, ο οποίος εργαζόταν για την NSA και την CIA ως υψηλόβαθμος τεχνικός διαχειριστής ηλεκτρονικών συστημάτων, ανακαλύπτει ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών παρακολουθεί όλες τις ψηφιακές επικοινωνίες – όχι μόνο ξένων κυβερνήσεων και τρομοκρατικών ομάδων, αλλά και όλων των Αμερικανών πολιτών.

image

Απογοητευμένος πλέον από τη δουλειά του, συγκεντρώνει σχολαστικά εκατοντάδες χιλιάδες απόρρητα έγγραφα που αποκαλύπτουν την πλήρη έκταση των υποκλοπών, εγκαταλείπει την αγαπημένη του Λίντσεϊ Μιλς (Σαϊλίν Γούντλι) και βρίσκει το θάρρος να ακολουθήσει την προσωπική ηθική και τις αρχές του.

Ο κινηματογράφος ως μορφή τέχνης δεν αποτελεί μέσο εκμάθησης της ιστορίας, όμως ο Όλιβερ Στόουν, έχει την εμπειρία και την ικανότητα, μέσα από μία αξιόλογη ταινία μυθοπλασίας, να παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Έντουαρντ Σνόουντεν, χωρίς να πέσει στους συνήθεις κινδύνους που επιφέρει μία βιογραφία. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, ουσιαστικά παρουσιάζει τα γεγονότα με σχετική αντικειμενικότητα, αφήνοντας στον θεατή το δικαίωμα να κρίνει τις εξελίξεις. Το φιλμ ολοκληρώνεται μ’ ένα όμορφο και συγκινητικό φινάλε που εκπλήσσει ευχάριστα.

Η ταινία «Σνόουντεν» (Snowden – 2016) του Όλιβερ Στόουν, παρουσιάζει την συγκλονιστική ιστορία του Έντουαρντ, εξετάζοντας τη μεταστροφή ενός συντηρητικού νεαρού πατριώτη. Ταυτόχρονα, θέτει προκλητικές ερωτήσεις σχετικά με το ποιες ελευθερίες είμαστε διατεθειμένοι να εγκαταλείψουμε ως πολίτες, προκειμένου να αφεθούμε στην κρατική προστασία.

image

Στις ταινίες του, «Platoon», «JFK», «Natural Born Killers» και «Wall Street», ο Όλιβερ Στόουν προσπάθησε να αποκρυπτογραφήσει σημαντικές στιγμές της αμερικανικής ιστορίας και κουλτούρας, αντιμετωπίζοντας με τόλμη αμφιλεγόμενα θέματα. Η ιστορία του Έντουαρντ Σνόουντεν δημιουργήθηκε με την προϋπόθεση ότι θα προσέθετε κάτι νέο σε επίπεδο πληροφόρησης γύρω από το θέμα.

Είχε ήδη κυκλοφορήσει το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ «Citizenfour», το οποίο κατέγραφε την πορεία του Σνόουντεν, καθώς και αρκετά βιβλία σχετικά με το θέμα. Ο Όλιβερ Στόουν αποφάσισε να διερευνήσει το τι συνέβαινε στο μυαλό του Εντ, τι τον ώθησε στις αποκαλύψεις, το αν είχε συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα των κινήσεων του από την αρχή.

image

Ο Ανατολάι Κουτσερένα, ο Ρώσος δικηγόρος του Έντουαρντ Σνόουντεν είχε ήδη προσεγγίσει τον Μόριτζ Μπόρμαν, που ήταν για πολλά χρόνια παραγωγός στις ταινίες του Στόουν. Ο Κουτσερένα είχε γράψει μια μυθιστορηματική εκδοχή της ιστορίας και ήθελε να δει αν υπήρχε ενδιαφέρον να γυριστεί σε ταινία μεγάλου μήκους. Μετά από κάποιες αρχικές συζητήσεις με τον Κουτσερένα, ο Στόουν ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου και συναντήθηκε με τον ίδιο τον Σνόουντεν.

«Ο στόχος μου ήταν να πω μία απλή, στέρεη, δραματική ιστορία. Ίσως κάποιοι να μην την καταλάβουν. Είμαστε μια χώρα που μας αρέσουν οι  ταινίες δράσης, τα blockbusters και η βία. Στην ιστορία του Έντουαρντ Σνόουντεν δεν υπάρχουν πυροβολισμοί ή καταδιώξεις. Το επίκεντρο είναι ο πραγματικός Έντουαρντ Σνόουντεν, που είναι ακόμα νέος και ζωντανός και δυναμικός. Έχει πολύ καλές και στοιχειοθετημένες ιδέες για το πώς οι Η.Π.Α. μπορούν να  προστατευθούν, επειδή είναι ένα θέμα που πραγματικά τον ενδιαφέρει. Οι Η.Π.Α. έχουν δικαίωμα να προστατευθούν, όμως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη χρήση του δικαιώματος αυτού και την κατάχρησή του. Το ερώτημα είναι, ως ποιο σημείο είναι ικανός να φτάσει κάποιος για να σταματήσει αυτό που θεωρεί ότι είναι κατάχρηση;» – Όλιβερ Στόουν

image

Με τη συνεργασία του Σνόουντεν, ο Στόουν άρχισε να επεξεργάζεται το σενάριο μαζί με τον Κίραν Φίτστζεραλντ, τον ταλαντούχο νεαρό σεναριογράφο της ταινίας «The Homesman», ο οποίος είχε ξανασυνεργαστεί με τον Στόουν στην κινηματογραφική προσαρμογή του μυθιστορήματος «The Army of the Republic». Όπως είναι φυσικό, ο Σνόουντεν ήταν αρχικά διστακτικός στην προοπτική μίας ταινίας μεγάλου μήκους. Αυτό ήταν κάτι που αποζητούσε κυρίως ο δικηγόρος του, θεωρώντας ότι η δημοσιότητα γύρω από την υπόθεση θα βοηθούσε τον πελάτη του.

image

Ο Στόουν και ο Φίτστζεραλντ προσπάθησαν να στήσουν μία ρεαλιστική ταινία που να περιγράφει τις εσωτερικές λειτουργίες της NSA και για το λόγο αυτό συμβουλεύτηκαν τεχνικούς εμπειρογνώμονες και συμβούλους, καθώς και γνωστούς πληροφοριοδότες της NSA, όπως τον Γουίλιαμ Μπίνεϊ και τον Τόμας Ντρέικ. Ο Φίτστζεραλντ έμαθε όσα περισσότερα μπορούσε για τα προγράμματα της NSA και βασίστηκε στον Σνόουντεν για την επιβεβαίωση των στοιχείων που είχε συλλέξει, καθώς το να περιγράψει κάποιος έναν οργανισμό τόσο μυστικοπαθή όπως η NSA καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο το εγχείρημα.

image

Για τον Φίτστζεραλντ, η καρδιά της ιστορίας, είναι η μετάλλαξη του Σνόουντεν από υπάκουο γιο – που ακολούθησε τη στρατιωτική παράδοση της οικογένειάς του – σ’ έναν άνθρωπο που ρισκάροντας τα πάντα αποφάσισε να μη συμβιβαστεί και να ακολουθήσει τις δικές του ηθικές αρχές. Ο Στόουν και ο Φιτζέραλντ θεώρησαν ότι η μακροχρόνια σχέση του Σνόουντεν με την Λίντσεϊ Μιλς ήταν το κλειδί για την κατανόηση του χαρακτήρα του. Εκείνη ήταν το πρόσωπο στο οποίο εκμυστηρεύτηκε τις περισσότερες πληροφορίες, ενώ ήταν συνεχώς δίπλα του κατά τη διάρκεια της 10ετούς πορείας και της μεταστροφής του.

image

Ο Στόουν και ο Φιτζέραλντ χρειάστηκαν ένα χρόνο  για να ολοκληρώσουν το σενάριο. Το γεγονός ότι η ιστορία του Σνόουντεν ήταν συνεχώς πρωτοσέλιδο, περιέπλεκε ακόμα περισσότερο τη διαδικασία. Υπήρχε μία συνεχής αντιπαράθεση, ανάμεσα σε εκείνους που ήθελαν να δικαστεί για προδοσία και στους υπόλοιπους που ήθελαν να του δοθεί το Βραβείο Νόμπελ.

Όταν κατάφεραν να ολοκληρώσουν το πρώτο προσχέδιο, ταξίδεψαν στη Ρωσία για να το παρουσιάσουν στον Σνόουντεν και να λάβουν τη συγκατάθεσή του, αφού πρώτα έγιναν οι σχετικές διορθώσεις. Η ιστορία της ταινίας επικεντρώνεται στην προσωπική και πολιτική εξέλιξη του πρωταγωνιστή. Μέσω φλασμπακ, τονίζει τις σημαντικές στιγμές στη ζωή του Σνόουντεν, ξεκινώντας από ένα ατύχημα που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τις Ειδικές Δυνάμεις και τον οδήγησε σε μία ανοδική πορεία στη CIA.

image

Παρόλο που, για καλλιτεχνικούς και ηθικούς λόγους, κάποια στοιχεία της ταινίας δεν αντικατοπτρίζουν πλήρως τα πραγματικά  γεγονότα, ωστόσο η ταινία παραμένει πιστή στο πνεύμα της προσωπικής πορείας του Σνόουντεν. Η παραγωγή επέστρεψε στη Μόσχα για να ολοκληρώσει τα γυρίσματα σε μια τελική σκηνή που θα συζητηθεί πολύ.

Ωστόσο ο Στόουν δεν τρέφει αυταπάτες για τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει το έργο του. Όπως αναφέρει, δεν θέλει να κάνει κάποια ανατροπή, ούτε να θεωρηθεί ότι ο στόχος του ήταν ακτιβιστικός. Γνωρίζει πολύ καλά τους περιορισμούς που θέτονται εξορισμού σε μία κινηματογραφική παραγωγή. Απλά προσπαθεί να προβάλει αυτό που η επιτάσσει η συνείδηση και το πάθος του.

Διαβάστε επίσης:
Citizenfour: Το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ για τον Σνόουντεν
Ένας Snowden, δύο ταινίες και καθόλου ίχνη. Του Σ. Κούλογλου

«Ο Σνόουντεν μας βοήθησε πάρα πολύ με την ταινία, αλλά δεν είχε κανένα έλεγχο στο τελικό αποτέλεσμα. Κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε, αυτό που επιθυμούσαμε. Διασταυρώσαμε τα γεγονότα και με άλλους ανθρώπους. Μιλήσαμε με όλους όσους ήταν διατεθειμένοι να μας μιλήσουν. Ακούσαμε και την άποψη της NSA. Δεν είναι πολλοί αυτοί που έχουν μιλήσει για το τι υποστηρίζει η NSA. Είναι μια πολύ δύσκολη έρευνα αυτό που κάναμε και είναι πολύ έγκυρη.» – Όλιβερ Στόουν

image

Η ταινία «Σνόουντεν», είναι η πρώτη κινηματογραφική αφήγηση του Όλιβερ Στόουν που έχει γυριστεί εξ ολοκλήρου σε ψηφιακές κάμερες. Ο Βρετανός κινηματογραφιστής Άντονι Ντοντ Μάντλ είναι γνωστός για τη συνεργασία του με τον πρωτοπόρο του «Δόγματος» Λαρς φον Τρίερ, καθώς και για τη συμμετοχή σε ταινίες όπως το «Rush» του Ρον Χάουαρντ και το «Slumdog Millionaire» του Ντάνι Μπόιλ, για την οποία κέρδισε και το αντίστοιχο Όσκαρ. Ο Μαντλ χρησιμοποίησε μεγάλη ποικιλία από κάμερες και φορμάτ, την Alexa ST, στελέχη Leica στα οποία προσάρμοσε πρωτοποριακούς φακούς, αλλά και backpack / lipstick κάμερες που είχε χρησιμοποιήσει και στην ταινία «Rush».

Το πρωταρχικό μέλημα του Στόουν ήταν να κρατήσει τα πράγματα απλά, χωρίς να θυσιάζεται ο ρεαλισμός, επιλέγοντας μια ποικιλία από διαφορετικές οπτικές γωνίες, κοντινά πλάνα και χρώματα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Στόουν, η αίσθηση της έντασης που βγάζει η ταινία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην υπερ-υψηλή  ανάλυση της κάμερας 65χιλιοστών.

image

Η ταινία «Σνόουντεν» (Snowden – 2016) του Όλιβερ Στόουν (Η.Π.Α., Γαλλία, Γερμανία), προβλήθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου στο Φεστιβάλ του Τορόντο, ενώ λίγες ημέρες αργότερα, πραγματοποίησε την ελληνική της πρεμιέρα στο πλαίσιο του 22ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας. Το φιλμ αναμένεται να κυκλοφορήσει στις Κινηματογραφικές Αίθουσες της Χώρας, την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου, σε διανομή της εταιρείας Tanweer.

Το βιβλίο «Φάκελος Σνόουντεν: Η Ιστορία του Νο 1 Καταζητούμενου Ανθρώπου στον Κόσμο», του δημοσιογράφου του Guardian, Λουκ Χάρντινγκ κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.