Ξέρουμε τι ήταν: Οι διασημότεροι «κακοί» της Βίβλου. Αυτό που δεν ξέραμε είναι το ποιοι ήταν. Μια νέα επιστημονική έρευνα έρχεται να ρίξει φως στην καταγωγή των Φιλισταίων και του πλέον γνωστού συμπατριώτη τους, του Γολιάθ.

Οι συγγραφείς της Εβραϊκής Βίβλου ξεκαθάρισαν πως οι Φιλισταίοι δεν ήταν «σαν αυτούς»: Αυτοί οι «δίχως περιτομή», «περίεργοι» τύποι περιγράφονται ως προερχόμενοι από την «Γη της Καφθόρ» – περιοχή που ταυτίζεται με την σημερινή Κρήτη όπως ονομαζόταν κατά την Εποχή του Χαλκού – πριν καταλάβουν την ακτογραμμή που σήμερα γνωρίζουμε ως το κολαστήριο της Λωρίδας της Γάζας.

Πολέμησαν με τους Ισραηλινούς, ενώ για ένα διάστημα κατάφεραν να τους πάρουν και την Κιβωτό της Διαθήκης. Από τους κλασικότερους βιβλικούς μύθους είναι αυτός του Φιλισταίου γίγαντα Γολιάθ, με την υπεράνθρωπη δύναμη, ο οποίος νικήθηκε από τον Δαβίδ, με μία σφεντόνα, αλλά και της επίσης Φιλισταίας Δαλιδάς, η οποία έκοψε τα μαλλιά του Σαμψών, παίρνοντας έτσι την δύναμή του.

Οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι συμφωνούν με τους συγγραφείς της Εβραϊκής Βίβλου ότι οι Φιλισταίοι ήταν, όντως, διαφορετικοί από τους γείτονές τους: Η άφιξή τους στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ. συνοδεύεται από μια αγγειοπλαστική με στενούς παραλληλισμούς με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, τη χρήση αιγαιοπελαγίτικης, αντί της σημιτικής, γραφής και την κατανάλωση χοιρινού κρέατος.

Πολλοί ερευνητές συνδέουν επίσης την παρουσία των Φιλισταίων με τους θρύλους των Λαών της Θάλασσας, μια μυστηριώδη «συμμαχία« φυλών που, σύμφωνα με αιγυπτιακές και άλλες ιστορικές πηγές, φαίνεται να είχαν σπείρει τον όλεθρο στην ανατολική Μεσόγειο κατά το τέλος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού τον 13ο αιώνα και τις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε σήμερα στο περιοδικό «Science Advances», η οποία αφορά στην σημαντική ανακάλυψη, το 2016, ενός νεκροταφείου στην αρχαία φιλισταϊκή πόλη Ασκαλώνα στη νότια ακτή του Ισραήλ, προτείνει μια ενδιαφέρουσα εκδοχή στη γενετική προέλευση και την κληρονομιά των Φιλισταίων. Η έρευνα υποστηρίζει την ξένη προέλευσή τους, και αποκαλύπτει ότι οι «αλλόκοτοι» ξένοι σύντομα άρχισαν να παντρεύονται με τους ντόπιους πληθυσμούς.

Οι ερευνητές ανέλυσαν το DNA από δέκα σύνολα ανθρώπινων σκελετικών υπολειμμάτων που ανασκάφηκαν στην Ασκαλώνα και προέρχονται από τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους:

• Μέση/Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περίπου 1650-1200 π.Χ.), το οποίο προηγείται της παρουσίας των Φιλισταίων στην περιοχή
• Βρεφικές ταφές από τα τέλη του 1100 π.Χ., μετά την άφιξη των Φιλισταίων, κατά την πρώιμη εποχή του σιδήρου
• Και άτομα που είχαν ταφεί στο νεκροταφείο των Φιλισταίων στην εποχή του Σιδήρου (10ος και 9ος αι. π.Χ.).

Τα τέσσερα πρώτα δείγματα DNA της Εποχής του Σιδήρου, όλα από βρέφη που είχαν ταφεί κάτω από τα δάπεδα των σπιτιών των Φιλισταίων, περιλαμβάνουν στις γενετικές «υπογραφές» τους αναλογικά περισσότερη – περίπου κατά 14% – «πρόσθετη ευρωπαϊκή καταγωγή» από ό,τι στα δείγματα της προ Φιλισταϊκής Εποχής του Χαλκού (2% – 9%), σύμφωνα με τους ερευνητές. Αν και η προέλευση αυτής της πρόσθετης «ευρωπαϊκής καταγωγής» δεν είναι καθοριστική, τα πιο «αναγνώσιμα» μοντέλα δείχνουν την Ελλάδα, την Κρήτη, τη Σαρδηνία και την Ιβηρική χερσόνησο.

Ο Ντάνιελ Μάστερ, διευθυντής της αποστολής Λέων Λεβί στην Ασκαλώνα και εκ των συντακτών της μελέτης, δήλωσε στο National Geographic ότι πρόκειται για «άμεσα τεκμήρια» που υποστηρίζουν την θεωρία ότι οι Φιλισταίοι ξεκίνησαν ως μετανάστες από τα δυτικά, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην Ασκαλώνα τον 12ο αιώνα π.Χ.

Αυτό που οι ερευνητές βρίσκουν ακόμα πιο ασυνήθιστο είναι ότι αυτό το συγκεκριμένο και σαφές ευρωπαϊκό «σήμα» εξαφανίζεται γρήγορα και είναι στατιστικά ασήμαντο στο DNA από τα δείγματα μελέτης που ανακτήθηκαν από το νεκροταφείο της Ασκαλώνας, μόνο μερικούς αιώνες μετά την ταφή των βρεφών.

Οι μεταγενέστερες ταφές έχουν γενετικές υπογραφές πολύ παρόμοιες με τους τοπικούς πληθυσμούς που ζούσαν στην περιοχή πριν εμφανιστούν οι Φιλισταίοι.

«Καταφέραμε να εντοπίσουμε αυτή τη μετακίνηση των ανθρώπων που έφτασαν στην Ασκαλώνα από τη νότια Ευρώπη», λέει ο Μίχαλ Φέλντμαν, του γερμανικού Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τη Μελέτη της Ανθρώπινης Ιστορίας στην Ιένα και εκ των συντακτών της μελέτης. «Μετά εξαφανίζονται πολύ γρήγορα, μέσα σε 200 χρόνια, πιθανότατα επειδή οι Φιλισταίοι ζευγάρωσαν και αυτό το είδος γενετικής υπογραφής διαχύθηκε και εξανεμίστηκε μέσα στον τοπικό πληθυσμό.».

«Για περισσότερο από έναν αιώνα συζητάμε για το από πού προέρχονται οι Φιλισταίοι», λέει ο αρχαιολόγος Έρικ Κλάιν. «Τώρα έχουμε την απάντηση: Από τη νότια Ευρώπη και πιθανόν, πιο συγκεκριμένα, από την ηπειρωτική Ελλάδα, την Κρήτη ή τη Σαρδηνία.».