Οι εφαρμογές των πλαστικών δεν αφορούν μόνο την καθημερινότητα: Από τις τεχνητές βαλβίδες καρδιάς και τα ιατρικά εμφυτεύματα μέχρι τις «οργανικές» μπαταρίες, η λίστα είναι ατελείωτη. Όπως ατελείωτα είναι και τα πλαστικά απόβλητα που πνίγουν τις θάλασσες, ο όγκος των οποίων αναμένεται σύμφωνα με εκτιμήσεις να φτάσει παγκοσμίως τους 250 εκατ. τόνους μέχρι το 2025. Πλέον, η έρευνα, αλλά και η βιομηχανία των πλαστικών προσανατολίζονται στη νέα γενιά βιο-πολυεστέρων, εν ολίγοις στα «βιολογικά πλαστικά» που κατασκευάζονται από βιομάζα. Μήπως είναι η απάντηση στο παγκόσμιο πρόβλημα των αποβλήτων; 

Βασική παράμετρος του προβλήματος είναι τα πλαστικά μιας χρήσης, τα οποία αντιπροσωπεύουν έως και το 40% της παγκόσμιας παραγωγής, που ισοδυναμεί με περίπου 128 εκατ. τόνους. Στη συντριπτική πλειοψηφία τα ποσοστά ανακύκλωσης των εν λόγω πλαστικών είναι πολύ χαμηλά και επιπλέον, δεν βιοδιασπώνται σε αποδεκτό χρονικό διάστημα -άλλωστε, το πολυπροπυλένιο μπορεί να χρειαστεί χιλιετίες έως ότου διαλυθεί εντελώς.

Επιπλέον, εάν τα πλαστικά καταλήξουν στη θάλασσα, η κίνηση των θαλασσίων υδάτων σε συνδυασμό με το ηλιακό φως προκαλούν διάσπαση των πλαστικών σε μικρά σωματίδια που ονομάζονται «μικροπλαστικά».

Οι τραγικές επιπτώσεις των πλαστικών στη θαλάσσια ζωή είναι γνωστές. Ωστόσο, σύμφωνα με το theconversation.com, οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου είναι πολύ λιγότερο κατανοητές.

Η απαγόρευση της παραγωγής καλλυντικών προϊόντων και προϊόντων προσωπικής φροντίδας που περιέχουν πλαστικά μικροσφαιρίδια τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του έτους. Πρακτικά και μιλώντας μόνο για τη Βρετανία, αυτό αντιπροσωπεύει περί τους 680 τόνους μικροπλαστικών ετησίως.

Πλαστικά, πετρέλαιο και καθόλου οξυγόνο 

Είναι πλέον σαφές ότι, τα πλαστικά απόβλητα είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα, που αφορά την οικονομία, τη βιωσιμότητα και τις υποδομές ανακύκλωσης τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Και παρά το γεγονός ότι είναι ευρέως γνωστό ότι συνδέονται άμεσα με το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα, αυτό που δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό είναι ο τρόπος κατασκευής τους.

Τα πλαστικά κατασκευάζονται με υλικά που έχουν ως βάση το πετρέλαιο, που σημαίνει ότι, λόγω της χημικής σύστασης τους δεν έχουν περιεκτικότητα σε οξυγόνο. Αυτό τα καθιστά εξαιρετικά υδρόφοβα (υλικά τα οποία δεν απορροφούν το νερό) και, ως εκ τούτου, πολύ δύσκολο για τα βακτηρίδια και τα ένζυμα να τα διασπάσουν (όταν τα πλαστικά γίνονται απόβλητα).

Τα περιορισμένα αποθέματα πετρελαίου οδήγησαν τις τελευταίες δεκαετίες στην έρευνα προς αναζήτηση εναλλακτικών, εν ολίγοις, βιο-υλικών: Από τα φυτικά υπολείμματα καλλιεργειών και ξυλείας, μέχρι τα υπολείμματα τροφίμων, το σημαντικό είναι ότι τα φυσικά υλικά μπορούν εύκολα να αναλυθούν σε μικρότερα χημικά δομικά στοιχεία, τα λεγόμενα «μόρια πλατφόρμας», τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή άλλων υλικών, μεταξύ άλλων και των πλαστικών.

Τα δομικά στοιχεία της φύσης

Χρησιμοποιώντας ως βάση τα μόρια αυτά, το Κέντρο Πράσινης Χημείας του Πανεπιστημίου του Γιορκ (Green Chemistry Centre of Excellence at the University of York) συνεργάζεται με τη βιομηχανία πλαστικών για τη δημιουργία μιας νέας γενιάς βιο-πολυεστέρων, τα οποία χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ινών για ρούχα, όπως και για την κατασκευή δοχείων υγρών και τροφίμων. Τα υλικά αυτά είναι εξ ολοκλήρου φυτικά, ανακυκλώσιμα και -εξίσου σημαντικό- πλήρως βιοδιασπώμενα.

Πέραν της βιωσιμότητας, το τεράστιο όφελος από τη χρήση βιομάζας ως πρώτη ύλη είναι η υψηλή ποσότητα οξυγόνου που ενσωματώνεται στις φυσικές χημικές δομές (κυτταρίνη, γλυκόζη κλπ).

Η χρήση βιολογικών υλικών για την κατασκευή πλαστικών εξασφαλίζει ότι η περιεκτικότητα σε οξυγόνο διατηρείται στο νέο υλικό. Με την υψηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο, τα βιολογικά πλαστικά έχουν υψηλή, αλλά ελεγχόμενη βιοδιασπασιμότητα. Αυτό σημαίνει ότι το βιολογικό πλαστικό μπορεί να διασπαστεί πλήρως και με ασφάλεια σε ωφέλιμες πρώτες ύλες.

Κυκλική οικονομία: Ο ατέρμονος κύκλος 

Η κυκλική οικονομία σημαίνει διατήρηση των πόρων σε έναν ατέρμονο κύκλο, μέσω της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσής τους όσο το δυνατόν περισσότερες φορές, πολιτική που συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση των αποβλήτων, αλλά και της συνεχούς αναζήτησης νέων πηγών.

Η αντιμετώπιση των πλαστικών αποβλήτων ως πόρου και όχι ως πρόβλημα είναι μια σημαντική αλλαγή, μία μετατόπιση που πρέπει να γίνει τις επόμενες δεκαετίες, κυρίως επειδή τα πλαστικά -λόγω των άπειρων εφαρμογών και χρήσεων- «έχουν έρθει για να μείνουν». Σε τελική ανάλυση, ο σύγχρονος κόσμος αναγκάζεται ήδη να εγκαταλείψει τα προϊόντα με βάση το πετρέλαιο και να κατευθυνθεί προς βιώσιμες εναλλακτικές βιολογικής προέλευσης.

Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως από το αν ένα πλαστικό είναι πετρελαϊκής ή σε φυτικής προέλευσης, το μεγαλύτερο κέρδος είναι η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσή των πλαστικών προϊόντων.