«Πολλοί αποτυχημένοι είναι άνθρωποι οι οποίοι δεν συνειδητοποίησαν πόσο κοντά στην επιτυχία ήταν όταν τα παράτησαν». Τόμας A. Έντισον (1847-1931)

Ads

Ο Αμερικανός εφευρέτης κι επιχειρηματίας Τόμας Άλβα Έντισον (11 Φεβρουαρίου 1847- 18 Οκτωβρίου 1931), γεννήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1847 και θεωρείται από πολλούς ως ο «πατέρας» της σύγχρονης τεχνολογικής εποχής. Τα πράγματα που εφηύρε ο Έντισον βρίσκονται παντού γύρω μας. Επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν καθημερινά τις ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Στην ουσία ζούμε σ’ έναν κόσμο που ανακάλυψε ο Τόμας Έντισον, είτε μας αρέσει αυτό είτε όχι. Ηλεκτροφωτισμός, ηχογράφηση και κινηματογράφος, είναι μερικές μόνον από τις σχεδόν χίλιες εφευρέσεις οι οποίες έφεραν τη σφραγίδα του, που έκαναν πολλούς να τον χαρακτηρίσουν ως τον άνθρωπο που εφηύρε την εποχή μας. Πως όμως μεταμορφώθηκε από απλός εφευρέτης σε είδωλο της εποχής του;

Ο «πατέρας της ηλεκτρικής εποχής»

Ο Τόμας Άλβα Έντισον πέρασε στην ιστορία, ειδικά στην αμερικανική, ως ο «πατέρας της ηλεκτρικής εποχής», ως «άγιος» του ηλεκτροφωτισμού, της ηλεκτρικής ενέργειας, της επιτραπέζιας μουσικής, ακόμη κι ως «προπάππους» του διαδικτύου. Θεωρείται ο άνθρωπος που «άναψε το διακόπτη» και ο κόσμος μας εισήλθε στη σύγχρονη εποχή. Πριν από τον Έντισον υπήρχε το σκοτάδι. Μετά τον Έντισον υπήρξε ραγδαίος εκσυγχρονισμός παντού. Ωστόσο αυτή η «ηρωική» και σχεδόν «αγιογραφική» εικόνα του Έντισον, με την οποία γαλουχήθηκαν πολλές γενιές Αμερικανών, μεταλαμπαδεύοντας την και στον υπόλοιπο κόσμο, απέχει αρκετά μακριά από την αλήθεια. Ο Έντισον ήταν αναμφίβολα ένας σπουδαίος πειραματιστής, ένας σημαντικός εφευρέτης κι ένας πετυχημένος αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας. Αλλά ως εκεί. Όλα τα υπόλοιπα ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτεύγματα της προπαγάνδας του, φιλικά προσκείμενου προς αυτόν, αμερικανικού Τύπου καθώς και των διαφημιστικών εκστρατειών που ενορχήστρωναν και χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποί του. Αλλά και ο ίδιος ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικός στο να προωθεί τον εαυτό του, το έργο και, κυρίως, τις επιχειρήσεις του. Και σ’ αυτόν τον τομέα αποδείχθηκε εξαιρετικά πετυχημένος και αριστοτέχνης του μάρκετινγκ.

Γεννημένος στις 11 Φεβρουαρίου του 1847 στο χωριό Μέιλαν του Οχάιο ο ταπεινής καταγωγής Τόμας Έντισον ήταν απόγονος Ολλανδών μεταναστών. Ήταν το έβδομο και τελευταίο παιδί του Σάμουελ Ο. Έντισον (1804-1896), ο οποίος είχε γεννηθεί το 1804 στο Μάρσαλταουν της Νέας Σκοτίας του Καναδά, που τότε ακόμη ήταν αποικία της Μεγάλης Βρετανίας. Ο πατέρας του Τόμας κατάγονταν από παλιά οικογένεια Ολλανδών αποίκων του Νιου Τζέρσεϊ που έφεραν το ολλανδικό επίθετο Έντεσον (Edeson). Στο Μέιλαν του Οχάιο γεννήθηκε ο μικρός Τόμας, που παρακολούθησε μαθήματα στο σχολείο μόνο για μερικούς μήνες και στη συνέχεια ανέλαβε να τον διδάσκει η μητέρα του Νάνσι Μάθιους Έλιοτ (1810-1871). Συμπλήρωσε μόνος του τη βασική του εκπαίδευση διαβάζοντας διάφορα βιβλία, κυρίως από το χώρο της Φυσικής και των επιστημών.

Χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση λοιπόν ο Τόμας Έντισον ξεκίνησε μόνος του, παιδί ακόμη, πειραματιζόμενος στην αποθήκη του πατρικού του. Με πολύ όμως δουλειά και εφευρετικές ικανότητες που ο ίδιος καλλιέργησε, μπήκε από νωρίς στο σκληρό στίβο της ζωής, των πειραματισμών και του ηλεκτρισμού. Ο Έντισον δεν ήταν επιστήμονας, ούτε και άτομο ιδιαίτερης μόρφωσης, αλλά σε μεγάλο βαθμό αυτοδίδακτος. Ήταν όμως εφευρετική φύση και δεινός πειραματιστής, που παρόμοιο δεν είχε δει ο κόσμος μας ως τότε. Γι’ αυτό και αργότερα, όταν ως τριαντάρης πέτυχε να αναρριχηθεί στο Έβερεστ της εφευρετικότητας, τον χαρακτήρισαν «Ναπολέων των εφευρέσεων».

Παιδί-επιχειρηματίας, τηλεγραφητής και εφευρέτης

Η Αμερική βρισκόταν τότε σε μια φάση που μεγάλωνε κι επεκτεινόταν αχαλίνωτα, κυρίως χάρη στο σιδηρόδρομο. Ο Τόμας Έντισον σε ηλικία δώδεκα ετών άρχισε να εργάζεται σκληρά πουλώντας εφημερίδες στους επιβάτες του σιδηροδρομικού σταθμού του Ντιτρόιτ και κατόπιν στο τρένο της γραμμής Ντιτρόιτ-Χιούρον. Αγαπούσε την επιστήμη και είχε στήσει ένα μικρό αυτοσχέδιο εργαστήριο σε μια γωνιά ενός βαγονιού τρένου. Τα δολάρια που κέρδιζε τα επένδυε αγοράζοντας καλώδια και χημικές ουσίες που χρησιμοποιούσε στα πρώτα του «πειράματα». Ξόδευε ατελείωτες ώρες διαβάζοντας βιβλία και εγχειρίδια για το πως να χρησιμοποιεί τον πρωτόγονο εξοπλισμό του. Είχε εκ φύσεως φιλοπερίεργο πνεύμα, εξερευνητικό. Ήταν γεννημένος πειραματιστής, πρόθυμος να δοκιμάσει τα πάντα για να βρει την καλύτερη λύση. Αυτό ήταν το όνειρο του.

Ο νεαρός Τόμας Έντισον ήταν επίσης ένας αυτοδημιούργητος «επιχειρηματίας», τυπογράφος και εκδότης της The Weekly Herald, της πρώτης και πιθανώς της μόνης εφημερίδας, ή μάλλον καλύτερα φυλλαδίου, που εκδόθηκε ποτέ πάνω σε ένα τρένο! Η εφημεριδούλα του κυκλοφορούσε σε 400 αντίτυπα και πωλούνταν προς 8 σεντς το ένα. Μια έκρηξη όμως με τις χημικές ουσίες που πειραματιζόταν προκάλεσε πυρκαγιά στο αυτοσχέδιο εργαστήριο του, που βρισκόταν σ’ ένα μετακινούμενο βαγόνι μαζί με το μικρό του τυπογραφείο. Οι σιδηροδρομικοί υπάλληλοι κατέσβησαν εγκαίρως τη φωτιά, αλλά δεν χαρίστηκαν στο νεαρό Τόμας. Τον πέταξαν αμέσως έξω από το τρένο τους μαζί με ό,τι δεν είχε καεί εντελώς από το «εργαστήριο» και το μίνι τυπογραφείο του. Στο μεταξύ η έκρηξη προκάλεσε ανεπανόρθωτη βλάβη στην ήδη προβληματική ακοή του κι έτσι έμεινε σχεδόν κουφός πριν ακόμη κλείσει τα δεκατρία του χρόνια.

Ο Τόμας Έντισον, σε ηλικία δεκαπέντε ετών, έσωσε τη ζωή του μικρού παιδιού του σταθμάρχη, αρπάζοντας το κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή από τις ράγες, πριν μία αμαξοστοιχία περάσει ακριβώς από πάνω του και το διαμελίσει. Ξαφνικά έγινε ήρωας! Για να δείξει την ευγνωμοσύνη του στο νεαρό ήρωα που έσωσε τη ζωή του παιδιού του, ο σταθμάρχης προσφέρθηκε να του διδάξει τη τέχνη της τηλεγραφίας. Ο Έντισον δέχθηκε την προσφορά, ξεκινώντας έτσι μια νέα επαγγελματική σταδιοδρομία.

Τα τηλεγραφικά γραφεία εκείνης της εποχής ήταν ουσιαστικά «μικρές σχολές ηλεκτρισμού» και ο Έντισον αποδείχθηκε ένας από τους καλύτερους «σπουδαστές» τους, καθώς επωφελήθηκε από τη συγκεκριμένη εργασία για να αποκτήσει ένα είδος τεχνολογικής εκπαίδευσης, το οποίο θα αποδεικνύονταν πολύτιμο για την εξέλιξη της εφευρετικής του σταδιοδρομίας.  Ανήσυχος γιατί τον λιγοστό ελεύθερο χρόνο του ο Έντισον διάβαζε και πειραματιζόταν διαρκώς. Το εφευρετικό του ταλέντο, μαζί με την εργασιομανία του, άρχισαν να ξεδιπλώνονται αργά αλλά σταθερά εκείνη την περίοδο της τηλεγραφίας. Ο ίδιος, για πρώτη φορά στη ζωή του, άρχισε τότε να βλέπει τον εαυτό του ως έναν πετυχημένο μελλοντικό εφευρέτη, κυρίως στον τομέα του ηλεκτρισμού.

Ο ηλεκτρισμός τον μάγευε. O Έντισον έλεγε για τον ηλεκτρισμό πως έμοιαζε σαν έναν μακρύ σκύλο που έχει την ουρά του στη Νέα Υόρκη και το κεφάλι του στο Σικάγο. Αν πατήσεις την ουρά του στη Νέα Υόρκη αμέσως το κεφάλι του θα γαβγίσει στο Σικάγο!

Ο πρώτος επαγγελματίας εφευρέτης της εποχής του

Στις αρχές του 1869 ο Έντισον αποφάσισε τότε, σε ηλικία 22 ετών, να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη, με λίγα δολάρια στις τσέπες του, αλλά με ισχυρή θέληση να προωθήσει την σταδιοδρομία του ως επαγγελματίας εφευρέτης. Αφιέρωσε τα αμέσως επόμενα χρόνια της ζωής του αναζητώντας συνεταίρους, χρηματοδότες κι επενδυτές, αναλαμβάνοντας να κατασκευάζει, με βραχυχρόνια συμβόλαια, τις δικές του βελτιωμένες τηλεγραφικές συσκευές σε μικρά εργαστήρια της πόλης.  Αυτό που τον έσωσε ήταν το ότι κατάφερε γρήγορα να εφεύρει μια σειρά από βελτιωμένες εκδοχές τηλεγραφικών συσκευών, που είχαν μεγάλη ζήτηση εκείνη την εποχή: αυτόματος τηλέγραφος, εκτυπωτικός τηλέγραφος και το επονομαζόμενο «multiplex τηλέγραφο», που μπορούσε να στέλνει πολλά τηλεγραφικά σήματα ταυτόχρονα χρησιμοποιώντας την ίδια ενσύρματη τηλεγραφική γραμμή. Η συσκευή αυτή, που ονομάστηκε Edison Quadruplex Telegraph, του χάρισε την πρώτη του φήμη ως εφευρέτη στις εσωτερικές στήλες των εφημερίδων. Ήταν και η πρώτη του αξιόλογη εμπορική επιτυχία. Η πώληση αυτής της ευρεσιτεχνίας στη Western Union του απέφερε 10.000 δολάρια (σημερινά 220.000 δολάρια) και με αυτά τα κεφάλαια ξεκίνησε να στήσει το εργαστήριο που ονειρευόταν στο Μένλο Παρκ του Νιού Τζέρσεϊ (New Jersey).

Ο Έντισον ανέλαβε μεγάλο ρίσκο με την επένδυση στο Μένλο Παρκ και την κατασκευή του πρώτου στον κόσμο ιδιωτικού «εργαστηρίου εφευρέσεων». Με αυτό τον τρόπο γινόταν «επαγγελματίας εφευρέτης» που ασχολούνταν αποκλειστικά με την ανακάλυψη νέων τεχνολογιών. Αυτό άλλωστε ήταν το όραμα και την εμμονή του: να γίνει ένας «μεγάλος εφευρέτης» που θα τον θυμούνται όλοι. Αυτό ήταν κάτι το επαναστατικό για μια εποχή που οι περισσότερες εφευρέσεις γινόταν «κατά λάθος» ή ως πάρεργο και χόμπι επιστημόνων, που είχαν άλλες «κανονικές δουλειές». Αναλαμβάνοντας αυτό το ρίσκο ο Έντισον πρώτος καθιέρωσε το επάγγελμα του εφευρέτη ως πλήρη απασχόληση και «κανονική δουλειά», κερδίζοντας ταυτόχρονα το σεβασμό της κοινωνίας και του κόσμου. Για να επιβιώσει όμως αυτό το μεγάλο εργαστήριο στο Μένλο Παρκ, με όλα του τα έξοδα και τους δεκάδες βοηθούς και τεχνικούς που απασχολούσε, θα έπρεπε να παράγει συνεχώς καινούργιες εφευρέσεις με ρυθμό μία δευτερεύουσα εφεύρεση κάθε δέκα μέρες και μία σημαντική (Big Think) εφεύρεση κάθε μήνα. Εφευρέσεις που θα κατοχυρώνονταν στο Γραφείο Ευρεσιτεχνιών των ΗΠΑ -στο όνομα πάντα του Τόμας Έντισον- και θα κατευθύνονταν αμέσως στην αγορά για εμπορική αξιοποίηση, ώστε να υπάρχουν κέρδη για να συντηρηθεί όλος αυτός ο «μηχανισμός εφευρέσεων».

Η Αμερική, την εποχή που ο Έντισον έκανε τα πρώτα εφευρετικά κι επιχειρηματικά του βήματα, φωτιζόταν ακόμη με γκαζόλαμπες και κινούνταν κυρίως με αλογάμαξες. Αδημονούσε περιμένοντας κάποιος κάποτε να φέρει την τεχνολογική επανάσταση ή τουλάχιστον να νικήσει το νυκτερινό σκοτάδι. Ο άνθρωπος αυτός έμελλε να είναι ο Τόμας Άλβα Έντισον που σε ηλικία τριανταενός ετών το 1879 ανακάλυψε τον πρώτο αποτελεσματικό ηλεκτρικό λαμπτήρα. Η ανακάλυψη αυτή έγινε στο εργαστήριο του στο Μένλο Παρκ του Νιου Τζέρσεϊ.

Ήταν το πρώτο παγκοσμίως «εργοστάσιο εφευρέσεων» από όπου συχνά πυκνά ξεπηδούσε κι από μία νέα εφεύρεση η οποία είχε πάντα πρακτική εφαρμογή: από το απλό στυλό γραφής (Stencil-Pen No 196,747 πατέντα του Έντισον), που έγινε το αγαπημένο εργαλείο μαθητών και γραφιάδων, μέχρι τον λαμπτήρα πυρακτώσεως, που έφερε πραγματική επανάσταση αλλάζοντας τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Στο Μένλο Παρκ η ομάδα του Έντισον εργάζονταν πυρετωδώς σαν ένας. «Τα παιδιά εδώ δουλεύουν με εμένα, όχι για μένα. Όλοι μας είμαστε συνεργάτες για την ευημερία της χώρας μας και του κόσμου», έγραφε ο Έντισον σ’ ένα σημείωμα του, αποσιωπώντας φυσικά το γεγονός πως όλοι εργάζονταν πρωταρχικά για το δικό του συμφέρον και τη δική του δόξα.

Ο Έντισον ξεκίνησε σε μια εποχή τεχνολογικής μεταμόρφωσης της Αμερικής. Μιας επαναστατικής, σε πολλά επίπεδα διαδικασίας, που άλλαξε την Αμερική και τον κόσμο. Ο ίδιος βρισκόταν στο επίκεντρο των τεχνολογικών εξελίξεων της εποχής του ή ήταν ο εξελικτικός επιταχυντής τους. Ο Έντισον ήταν αρκετά διορατικός για να προβλέψει την εκρηκτική ανάπτυξη της Νέας Υόρκης, όταν αποφάσισε να μεταφέρει την έδρα του στο Μένλο Παρκ του Νιου Τζέρσεϊ, που έγινε  κάτι σαν «Silicon Valley» της ηλεκτροτεχνικής.

Η ανακάλυψη του Φωνόγραφου

Ο Έντισον ήταν βαρήκοος εξαιτίας της παιδικής ασθένειας της οστρακιάς που πέρασε και η βαρηκοΐα του χειροτέρευσε με το ατύχημα κατά τη διάρκεια πειραματισμών του με εκρηκτικά χημικά όταν ήταν έφηβος. Ωστόσο η ευφυΐα του τον είχε εκπαιδεύσει από μικρό στο να μετατρέπει τα μειονεκτήματα σε πλεονεκτήματα: «Ήμουν πολύ βαρήκοος, πράγμα που με βοήθησε να Συγκεντρώνομαι. Ίσως γι’ αυτό δεν εφηύρα ποτέ κάποιο βοήθημα ακοής!» Γι’ αυτό και προτίμησε να εστιαστεί σε μια εφεύρεση που θα μπορούσε να καταγράφει και να αναπαράγει τον ήχο και όχι σε κάποιο βοήθημα για τους βαρήκοους.

Το 1877, ενώ εργαζόταν πάνω σε μια συσκευή ηχογράφησης τηλεγραφικών σημάτων, ο Έντισον έκανε μια σημαντική ανακάλυψη: αντιλήφθηκε πως η γράμμωση που γινόταν από τα σήματα παρήγαγε ήχο όταν μια ευαίσθητη βελόνα κινούνταν πάνω της. Αφού στρώθηκε στη σκληρή και επίπονη δουλειά δοκιμάζοντας σχεδόν τα πάντα -κάτι που συνήθιζε άλλωστε όταν «μαγείρευε» μια νέα εφεύρεση- κατέληξε στη χρησιμοποίηση κυλίνδρων, τυλιγμένων με αλουμινόχαρτο, και με μία χειροκίνητη μανιβέλα και μία βελόνα, έφτιαξε την πρώτη μηχανή καταγραφής κι αναπαραγωγής ήχου στον κόσμο, την οποία και ονόμασε με το ελληνικό όνομα Φωνόγραφος (Phonograph), που κυριολεκτικά σημαίνει «αυτό που καταγράφει τη φωνή».

Ήταν μια απλή στη σύλληψη, αλλά παρόλα αυτά μεγαλοφυής εφεύρεση, που γνώρισε αμέσως επιτυχία κι έφερε κέρδη και αναγνώριση στον τριαντάχρονο Τόμας Έντισον. Τον έκανε εξαιρετικά δημοφιλή κι εκείνος απόλαυσε τη δημοφιλία του και ήθελε να την απολαύσει ξανά και στο μέλλον, χάρη σε νέα επιτεύγματα κι εφευρέσεις που σκόπευε να πραγματοποιήσει. Αλλά και ο ίδιος ο Έντισον θεωρούσε τον φωνόγραφο ως την πιο αγαπημένη του εφεύρεση. Γι’ αυτό το λόγο ίδρυσε και τη δική του δισκογραφική εταιρεία, την Edison Phonographs and Records, για να ηχογραφεί και να κυκλοφορεί νέες ηχογραφήσεις στην αρχή σε κυλίνδρους και κατόπιν σε δίσκους. Μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1931, βελτίωνε συνεχώς το «αγαπημένο του παιδί», τον φωνόγραφο.

Ο Έντισον, που λίγα χρόνια αργότερα προχώρησε και στην εφεύρεση της κινηματογραφικής κάμερας Kinetoscope (Motion Pictures Camera), είχε κάνει πρώτος πράγματα που κανείς άνθρωπος δεν είχε κάνει ως τότε. Πράγματα που έμοιαζαν με θαύματα στους ανθρώπους της εποχής του. Μιλούσε με μία μηχανή και στη συνέχεια η μηχανή του μιλούσε. Σύντομα η «ομιλούσα μηχανή», που ονομάστηκε Φωνόγραφος, μπορούσε να κάνει περισσότερα από το να επαναλαμβάνει ομιλίες. Μπορούσε να παίζει ξανά και ξανά τραγούδια και μουσική, φέρνοντας σε κάθε σπίτι μια νέα μορφή ψυχαγωγίας, αλλάζοντας την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων που μπορούσαν να ακούνε και να τραγουδούν μόνοι τα αγαπημένα τους τραγούδια, να απολαμβάνουν ποιοτική μουσική χωρίς να χρειάζεται να πηγαίνουν σε ζωντανές συναυλίες…

Η επαναστατική ανακάλυψη του λαμπτήρα πυρακτώσεως

Η επιτυχία του Τόμας Έντισον ως εφευρέτη ήταν απαράμιλλη. Τώρα όμως ο Έντισον θα επιχειρούσε μία καινοτομία που κανείς δεν είχε τολμήσει ποτέ ως τότε. Να δημιουργήσει μία ασφαλή και οικονομική πηγή φωτός η οποία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη λάμπα αερίου και να τροφοδοτείται από ηλεκτρική ενέργεια. Είχε ήδη προσπαθήσει εκατοντάδες φορές, αποτυχημένα. Στις 21 Οκτωβρίου του 1879 ο Έντισον επρόκειτο να βρει το στοιχείο εκείνο που θα επιτρέψει στη λάμπα του να καίει με σταθερότητα, ασφάλεια και διάρκεια: το ανθρακονήμα. H χρήση του νήματος άνθρακα αποτελεί μεγάλη ανακάλυψη, αλλά η εφεύρεση της λυχνίας είναι μόνον η αρχή. Για να αντικαταστήσει τον φωτισμό από αέριο με ηλεκτρισμό ο Έντισον θα πρέπει να σχεδιάσει και να κατασκευάσει μια εντελώς διαφορετική βιομηχανία. «Μόνον η ανακάλυψη του λαμπτήρα δεν ήταν αρκετή», σημειώνει ο Μπέρναρντ Κάρλσον, καθηγητής Μηχανολογίας και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. «Πρέπει να θυμόμαστε πως όταν το 1879 ο Έντισον επεξεργαζόταν τη λάμπα δεν υπήρχαν πρίζες, υποδοχές και καλωδίωση στα σπίτια. Για να έχεις φως στο σπίτι ή στην εργασία σου θα έπρεπε να κατασκευαστούν όλα από την αρχή. Επομένως ο Έντισον έπρεπε να σκεφτεί τη συνολική λειτουργία ενός νέου συστήματος».

Ο Τόμας Έντισον ήταν το απόλυτο σύμβολο μιας εποχής ραγδαίων αλλαγών, που σηματοδότησαν την έναρξη της σύγχρονης εποχής του ηλεκτρισμού. Το 1878 ο Έντισον και οι βοηθοί του, στο εργαστήριο του Μένλο Παρκ, κατέβαλαν εντατικές προσπάθειες για την τελειοποίηση του πρώτου ηλεκτρικού λαμπτήρα. Η πρόκληση ήταν διπλή. Από τη μία θα έπρεπε να εφευρεθούν και να κατασκευαστούν ηλεκτρικοί λαμπτήρες με κενό αέρος και νημάτια τα οποία δεν θα έλιωναν γρήγορα, ώστε να ακτινοβολούν φως, κι από την άλλη έπρεπε να επινοηθεί κι ένα σύστημα παραγωγής και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας (Συνεχούς Ρεύματος ή DC) για χρήση σε δρόμους, κατοικίες και μικρά εργοστάσια. Αυτό από μόνο του, φαινόταν εκείνη την εποχή κάτι το επαναστατικό και το σχεδόν ακατόρθωτο.

Για τους «καθωσπρέπει» επιστήμονες και βιομηχάνους της εποχής του, ο Έντισον, που ξεφύτρωσε ξαφνικά από το πουθενά, θεωρούνταν αρχικά ως ένας ακόμη «φιλόδοξος απατεώνας» και όχι ένας πραγματικός εφευρέτης και «άνθρωπος των θαυμάτων», ο οποίος επινοούσε εφευρέσεις και καινοτομίες που άλλαζαν τον κόσμο. Ο Έντισον αγωνίστηκε επίμονα και πάλεψε σκληρά εναντίον του Κατεστημένου της εποχής του για να αποδείξει απλά ότι αξίζει και ότι οι εφευρέσεις του ήταν αληθινές και όχι απάτη. Τελικά αποδείχθηκε το προφανές και ο Έντισον αναγνωρίστηκε ως μεγάλος εφευρέτης, ο μεγαλύτερος της εποχής του.

Ο Έντισον, και η εταιρεία του Edison Electric Light Company, έπρεπε να αποδείξει πως η εφεύρεση του ηλεκτρικού λαμπτήρα είχε πρακτική εφαρμογή. Έπρεπε λοιπόν να επινοήσει και να κατασκευάσει ένα ολόκληρο ηλεκτρικό σύστημα παραγωγής και διανομής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα. Προηγουμένως όμως έπρεπε να επιλυθούν και πολλά προβλήματα. Να γίνουν πολλές ακόμη βελτιώσεις και εφευρέσεις. Δυναμό, γεννήτριες, καλώδια, διανομείς και διακόπτες, όλα έπρεπε να κατασκευαστούν από την αρχή…

Έντισον Vs Τέσλα: AC Vs DC

Τρία ολόκληρα χρόνια έπρεπε ωστόσο να περάσουν ώσπου να ανάψουν τελικά οι διακόπτες και τα πρώτα εννέα οικοδομικά τετράγωνα στο κέντρο του Μανχάταν να μπορέσουν να φωταγωγηθούν με ηλεκτρισμό. Οι εφημερίδες της εποχής διαλαλούσαν τον θρίαμβο και υμνούσαν σε άρθρα τους τον «Μάγο του Μένλο Παρκ» (Wizard of Menlo Park), τον Τόμας Άλβα Έντισον, τον άνθρωπο που έφερε το φως στον κόσμο.

Σε χρονικό διάστημα δύο ετών ο Έντισον έκτισε 18 νέα μικρά εργοστάσια ηλεκτρισμού. Το καθένα τους όμως μπορούσε να παράσχει ενέργεια που να τη στέλνει σε ακτίνα μόλις 800 μέτρων. Όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Τόμ ΜακΝίκολ, συγγραφέας του βιβλίου AC/DC: The Savage Tale of the First Standards War: «Εργοστάσια ηλεκτρισμού μπορούσαν να κατασκευαστούν μόνο σε πυκνοκατοικημένες πόλεις γιατί διαφορετικά δεν θα ήταν οικονομικά βιώσιμα. Αυτομάτως οι αγροτικές περιοχές και οι μικρές πόλεις αποκλείονταν από το σχέδιο ηλεκτροδότησης».
Ο Έντισον όμως δεν ήταν η μοναδική ιδιοφυΐα που προσπαθούσε να επιλύσει το πρόβλημα της παροχής και αξιοποίησης του ηλεκτρισμού. Υπήρχαν κι άλλες, ειδικά στον Παλαιό Κόσμο, την Ευρώπη. Ευρωπαίοι επιστήμονες κι εφευρέτες ασχολούνταν πειραματικά επί δεκαετίες πάνω στα ηλεκτρικά προβλήματα και στην αξιοποίηση του ηλεκτρισμού για φωτισμό και παραγωγή έργου. Είχαν προχωρήσει αρκετά, ειδικά με την ανακάλυψη του Εναλλασσόμενου Ρεύματος (AC), η ροή του οποίου αντιστρέφονταν συνεχώς από τον ένα πόλο στον άλλο. Δεν είχε όμως ακόμη δοκιμαστεί πρακτικά. Ήταν κάτι το ριζοσπαστικό, και για πολλούς πρακτικά ανεφάρμοστο και επικίνδυνο.

Ο Τόμας Έντισον είχε ξεκινήσει ήδη τις απαραίτητες διαδικασίες καλωδίωσης και τροφοδότησης των μεγάλων αμερικανικών πόλεων και του υπόλοιπου κόσμου χρησιμοποιώντας ένα σύστημα που ονομάζεται Συνεχές Ρεύμα των 110 βολτ. Η πορεία του όμως επρόκειτο να διασταυρωθεί μ’ εκείνη του Νίκολα Τέσλα, ενός νεαρού Σέρβου επιστήμονα που ήταν πεπεισμένος ότι γνώριζε έναν καλύτερο τρόπο για να ηλεκτροδοτηθεί ο κόσμος με την αξιοποίηση του Εναλλασσόμενου Ρεύματος. Ο Τόμας Έντισον και ο Νίκολα Τέσλα, δύο εφευρέτες με αντικρουόμενο όραμα για το μέλλον, βρισκόντουσαν, χωρίς ακόμη να το γνωρίζουν, σε μια πορεία σύγκρουσης μεταξύ τους, το αποτέλεσμα της οποίας θα άλλαζε τον ρου του ανθρώπινου πολιτισμού…

* Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος. Το τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο «ΤΕΣΛΑ Vs ΕΝΤΙΣΟΝ: Σύγκρουση για το Μέλλον του Κόσμου»