Τελικά ο Γιαν Φαμπρ ήρθε να επιβάλλει μέσω του Ελληνικού Φεστιβάλ την κουλτούρα του Βελγίου και να προωθήσει το καλλιτεχνικό του έργο; Θα δούμε ένα Φεστιβάλ Φαμπρ ή ένα φεστιβάλ  βελγικό;  Και αφού έγινε διεθνές  τελικά το φεστιβάλ, πώς εκπροσωπούνται οι άλλες χώρες σε ένα φεστιβάλ – αφιέρωμα στο Βέλγιο; Έχει επίγνωση σε ποιά χώρα ήρθε και σε ποιον λαό απευθύνεται; Γνωρίζει πως αρκετοί Έλληνες καλλιτέχνες και τεχνικοί ζουν μερικούς μήνες με τα 3000 ευρώ που βγάζουν από το Φεστιβάλ; Αφού δεν γνωρίζει τίποτα για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και τους εκπροσώπους του γιατί δέχτηκε να αναλάβει το Φεστιβάλ; Αντιλαμβάνεται πόσο προκλητικός είναι; Ο υπουργός πολιτισμού δεν έβαλε κάποιο πλαίσιο και τελικά θα κάνει αυτοκριτική, θα πάρει θέση; 

Καταθέτω όχι  δικά μου ερωτήματα αλλά αυτά των καλλιτεχνών, δημιουργών και πνευματικών ανθρώπων με τους οποίους μιλήσαμε, αλλά και άλλων οι οποίοι τοποθετήθηκαν δημόσια μέσω των προσωπικών τους λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Στο ίδιο κλίμα και οι τίτλοι του πολιτιστικού ρεπορτάζ. Αναφέρουμε ενδεικτικά : Ο Γιαν Φαμπρ γκρεμίζει την ελληνικότητα του Φεστιβάλ. Θα του βγει το στοίχημα; (Popaganda), Το Φεστιβάλ Αθηνών πέθανε, ζήτω ο Γιαν Φαμπρ! (Protagon), I’m an Englishman in New York ή ο Γιαν Φαμπρ στην Ελλάδα (The toc), Αυτό δεν είναι μια πίπα* ή αυτό δεν είναι Φεστιβάλ Αθηνών (Lifo). Γιαν πίνει, Φαμπρ κερνάει, Το… Φλαμανδικό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου κ.ά.

Αλλά και ο διεθνής τύπος παρατηρεί πως  “… στην ομιλία του δεν μίλησε για κάτι άλλο πέραν του Βελγίου. Δεν αναφέρθηκε στην Ελλάδα. Επεσήμανε πως το στο Βέλγιο είναι χώρα – πρότυπο για τις τέχνες….Το Φεστιβάλ ξεκινά με μια έκθεση του Fabre  στο Μουσείο Μπενάκη και συνεχίζεται με αρκετά δικά του έργα … Αλλά μπορεί το φταίξιμο να είναι ολόκληρο του Φαμπρ ο οποίος ισχυρίζεται  ότι δεν ήξερε την ελληνική σκηνή; Ή ίσως η προσοχή θα πρέπει να στραφεί προς το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού για τη μη ανάθεση πρωτοβουλιών σε κάποιους Ελληνες;” γράφει το Βρετανικό Blouin Artinfo.
“Ο Φαμπρ έχει διοριστεί καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου για τα επόμενα τέσσερα χρόνια και το 2016 κάνει αφιέρωμα στο Βέλγιο, “γιατί αυτή η μικρή χώρα είναι το σπίτι μου και το καταφύγιο μου.» Ο Φαμπρ ήταν μια πολιτική επιλογή του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού.” σχολιάζει η Libération.

Σχεδόν σύσσωμος ο καλλιτεχνικός κόσμος εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για τη στάση του Γιαν Φαμπρ στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε πριν λίγες μέρες. Ακόμα και οι πιο μετριοπαθείς , οι άνθρωποι που θέλουν πριν κρίνουν τον Φαμπρ να δουν πρώτα το έργο του, που δεν έπεσαν να φάνε τον Αρ. Μπαλτά όταν απομάκρυνε τον κ. Λούκο,  ομολογούν πως οι ανακοινώσεις του ήταν μια δυσσάρεστη έκπληξη, στην καλύτερη περίπτωση. Οι πιο απογοητευμένοι δε, εξέλαβαν ως άκρως προκλητική τη συμπεριφορά του και καλούν τον Υπ. Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά να “στείλει τον Φαμπρ στη χώρα του”. 
Αύριο μάλιστα  Παρασκευή, υπάρχει ανοιχτό κάλεσμα σε καλλιτέχνες και δημοσιογράφους στο θέατρο Σφενδόνη στη μία το μεσημέρι, προκειμένου να δώσουν μια από κοινού απάντηση στον υπουργό αλλά και τον Γιαν Φαμπρ. 

Οι θέσεις των ανθρώπων του πολιτισμού

Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης Μαριάνα Κάλμπαρη παραδέχεται πως ο Φαμπρ είναι εξαιρετικός καλλιτέχνης αλλά είναι πολύ προσωποπαγές, αυτό που προτείνει, πράγμα “επικίνδυνο”, όπως λέει στο Τvxs.gr. “Το πρόγραμμα περιλαμβάνει παραστάσεις, αφιερώματα, εκθέσεις με δικά του έργα. Το θέμα είναι να δώσει χώρο και σε αλλλους ξένους και ‘Ελληνες δημιουργούς και καλλιτέχνες. Στην Ελλάδα της κρίσης οι καλλιτέχνες κάνουν όλοι πέντε και έξι πράγματα για να επιβιώσουν κι όταν κλείνει και αυτή η πόρτα, σε πιάνει απελπισία” καταλήγει η σκηνοθέτρια. 

Η συνθέτης και τραγουδίστρια Νένα Βενετσάνου μιλώντας στο tvxs.gr σημείωσε: «Δεν θα μ’ ενοχλούσε  καθόλου το Φεστιβάλ Αθηνών να  κάνει φέτος ένα αφιέρωμα στο Βέλγιο, γιατί όχι; Το  Βέλγιο διαθέτει σπουδαίους καλλιτέχνες και σπουδαίες  σχολές τέχνης και μετά την πρόσφατη κατάσταση, το θεωρώ καλή χειρονομία, όπως θεωρώ και καθήκον μας οι Έλληνες καλλιτέχνες να  διεκδικήσουμε άμεσα την  αύξηση των Ελληνικών  συμμετοχών στο Φεστιβάλ. Μπορούμε ακόμα να το κερδίσουμε, έχουμε χρόνο. Οι αντιδράσεις  όμως στην συγκεκριμένη επιλογή του ΥΠ.ΠΟ.  άργησαν να εκδηλωθούν. Τώρα ή θα αξιώσουμε να φύγει ο Φάμπρ ή θα λουστούμε και την υπεροψία αυτών που έστησαν πολύ καλά αυτήν τη δουλειά. Αυτό εξαρτάται από το πόσο δυναμικοί θα είμαστε, ούτως η άλλως όμως,  θα απαντήσουμε με τέχνη, γιατί  η τέχνη, με τέχνη αντιμετωπίζεται και έχουμε πολλά να πούμε με τον δικό μας τρόπο, μακριά από το διεθνές πολιτιστικό σκυλάδικο».

Πιο αιχμηρός ο συνθέτης Χρήστος Λεοντής στην ανοιχτή επιστολή του προς τον κ. Μπαλτά σημειώνει :  “Μας πέταξε «στη μούρη», χωρίς αιδώ, χωρίς ευγένεια, με έπαρση, θράσος και αναίδεια, ένα … ΕΤΟΣ ΒΕΛΓΙΟΥ!! με δικά του έργα, με Βέλγους καλλιτέχνες και με έξοδα τού πενιχρού Ελληνικού δημοσίου, που θα παρουσιάσει φέτος το … ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ, που άλλαξε και τ’όνομά του, σε ΔΙΕΘΝΕΣ… για να ξεκαθαρίσουμε μιά και καλή με τον ντόπιο πληθυσμό… ( Διεθνιλίκι με έργα ενός ατόμου πρώτη φορά το ακούω… Τι σπουδαία ιδέα!)” Και λίγο παρακάτω: “Επισημαίνω και κάτι που παρατήρησα τελευταία, όχι μόνο στο δημόσιο τομέα. Μουσείο Μπενάκη: ΓΑΛΛΟΣ, Ελληνικό κέντρο κινηματογράφου: ΓΕΡΜΑΝΟΣ, Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης : ΓΑΛΛΙΔΑ, Ελληνικό Φεστιβάλ: ΒΕΛΓΟΣ…… η συνέχεια;;”

Βέβαια όπως επισημαίνει η Μ. Κάλμπαρη  το Μουσείο Μπενάκη είναι ιδιωτικού δικαίου, αντίθετα με το Φεστιβάλ Αθηνών, γι’αυτό και είναι δικαιολογημένη η αντίδραση εκ μέρους του καλλιτεχνικού κόσμου.
Η ηθοποιός  Όλια Λαζαρίδου σχολίασε με τη λέξη “Αποικιοκρατία” στον προσωπικό της λογαριασμό στο facebook, ενώ η σκηνοθέτρια Άτζελα Μπρούσκου χρησιμοποιώντας τη χορογραφία του Γιαν Φαμπρ με τα παλλόμενα πέη σχολίασε σαρκαστικά «γιατί δεν βάζουμε παλλόμενα πέη σε όλα τα υπουργεία και να κάνουμε δεύτερη γλώσσα τα φλαμανδικά».

“Ή θα τον πάρετε πίσω αγαπητέ υπουργέ πολιτισμού και παρατρεχάμενοι συμβουλάτορες ή ο κύριος αυτός θα ζητήσει συγγνώμη για τις προσβολές που εξαπέλυσε σε όλον τον προηγούμενο και σύγχρονο πολιτισμό του τόπου μας και των ανθρώπων του και θα επανέλθει με μία πρόταση που να αρμόζει ή θα έχετε πόλεμο… Και θα τον έχετε ανοίξει εσείς… Πόλεμο από όλους εμάς τους φτωχούς, κουρελήδες και πένητες του θεάτρου που ερήμην κράτους, στραγγαλισμένοι από τις εφορίες, επιμένουμε να μην τα παίρνουμε από κανέναν, να επιβιώνουμε με το τίποτε, να παράγουμε τον πολιτιστικό πλούτο του τόπου με το τίποτε και γι’αυτό και δεν θα σας χαριστούμε με τίποτε…” σχολιάζει  η σκηνοθέτρια Αγγελική Κασόλα.

Ένας ταλαντούχος μουσικός και σκηνοθέτης της νέας γενιάς ο Αλέξανδρος Βούλγαρης (Τhe boy) καλεί μάλιστα το κοινό να μποϊκοτάρει το φεστιβάλ: “Όταν Κε Φαμπρ αγνοείτε την σύγχρονη τέχνη μιας χώρας, δεν αναλαμβάνετε τη θέση του διευθυντή του βασικού Φεστιβάλ της. Δεν έχω πάρει ποτέ μου χρήματα από το Φεστιβάλ Αθηνών και δεν έχω πάει και σε πολλές εκδηλώσεις του, μιάς και δεν ήταν του γούστου μου. Αυτό δεν αφαιρεί στα μάτια μου το γεγονός ότι το σύνολο της καλλιτεχνικής κοινότητάς μας βασιζόταν οικονομικά στις παραγωγές του Φεστιβάλ.

Το να λέει ο νέος διευθυντής του Φεστιβάλ εν μέσω της απόλυτης οικονομικής κρίσης, ότι επειδή δεν γνωρίζει την ελληνική τέχνη και θα κάνει αφιέρωμα στην βέλγικη είναι ό,τι πιο προκλητικό, μοντιπαϊθονικό και δυστοπικό μπορώ να φανταστώ. Δεν με νοιάζει τι παραστάσεις και συναυλίες θα φέρει ο Κος Φαμπρ και η ομάδα του.

Προσωπικά και τον David Bowie να αναστήσουν, να τον πολιτογραφήσουν Βέλγο και να μου τον φέρουν στο σπίτι μου, εγώ την πόρτα δεν θα την ανοίξω, όπως δεν την ανοίγω για τα φυλλάδια με τις πίτσες.
Μοναδική λύση είναι το μποϊκοτάζ του Φεστιβάλ από εργαζόμενους,δημοσιογράφους και κοινό.  Να μην πάει κανείς στις εκδηλώσεις του Κου Φαμπρ. Ούτε ένα δελτίο τύπου από τα μέσα. Ούτε ένα εισιτήριο για το Φεστιβάλ. Νεκρόπολις.”

O σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς ανάρτησε στο Facebook «…και ελπίζω ότι δεν θα ξανακούσουμε το γελοίο επιχείρημα ότι αντιδρούμε γιατί μείναμε “παραπονεμένοι”και “χωρίς δουλειά”. Ας σκύψουμε όλοι σ’ αυτή τη χώρα με τρομερό ενδιαφέρον να ακούσουμε το καυτό ερώτημα “τι σημαίνει να είσαι Βέλγος σήμερα».

Εθνικισμός, διεθνισμός και οι Κόκκινοι Διάβολοι

“Δεν με ενδιαφέρει να επιμεληθώ ένα εθνικιστικό φεστιβάλ αλλά μια διεθνή πλατφόρμα διαλόγου, ανταλλαγής πρακτικών και μεταλαμπάδευσης ιδεών. Χρησιμοποιώ αλληγορικά την εικόνα της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου του Βελγίου, των “Κόκκινων διαβόλων”: απαρτίζεται από παίκτες διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκειών αλλά είναι ενωμένοι σε μια ομάδα” δήλωσε ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης δείχνοντας στη συνέντευξη τύπου τη φωτό της Βελγικής ομάδας . Ωστόσο, η δήλωση αυτή δεν ισοροπεί την κατάσταση αφού το Φεστιβάλ του 2016 είναι αφιερωμένο στο Βέλγιο και όχι στην παγκόσμια τέχνη. Δεν έχει καν μια θεματική που να δικαιολογεί αυτή του την επιλογή, αντιθέτως η απάντησή του στην ερώτηση “Γιατί το Βέλγιο;” ήταν “Αυτή είναι η χώρα μου”…..

Ο Γιαν Φαμπρ δήλωσε επίσης  πως επειδή χρειάζεται χρόνο για να γνωρίσει τους έλληνες δημιουργούς, οι Ελληνες καλλιτέχνες θα εισέρχονται σταδιακά στο φεστιβάλ από το 2017 και με «ποσόστωση» –το 1/3 του φεστιβαλικού κορμού– μέχρι και το 2019, το οποίο θα είναι αφιερωμένο στο «Ελληνικό Matrix», όπου η ελληνική καλλιτεχνική παρουσία θα αποτελεί τον κύριο κορμό του φεστιβάλ. Πενήντα νέοι Ελληνες καλλιτέχνες θα έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν στη νέα Ακαδημία Νέων Καλλιτεχνών που θα δημιουργηθεί με σεμινάρια, εργαστήρια και ελεύθερη είσοδο στα θεάματα του Φεστιβάλ, ενώ ένας μικρός αριθμός θα παρακολουθήσει και ένα Θερινό Σχολείο για μία εβδομάδα. 

Τα καίρια ερωτήματα απευθύνονται στο Υπουργείο Πολιτισμού:

Γιατί δεν φρόντισε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, ώστε να εκπροσωπηθούν οι Έλληνες δημιουργοί στο Φεστιβάλ; Γιατί αρκέστηκε στη συμμετοχή των θεσμών των οποίων έτσι κι αλλιώς  οι παραστάσεις  είναι αυτοχρηματοδοτούμενες και δεν στοιχίζουν τίποτα στο φεστιβάλ; Γιατί δεν προχώρησε στη σύσταση μιας επιτροπής από αξιόλογους δημιουργούς της χώρας που θα μπορούσαν και να ενημερώσουν τον κο Φαμπρ σε σχέση με τους σύγχρονους εκπροσώπους της τέχνης στην Ελλάδα; Γιατί δεν αντέδρασε στο προσωποκεντρικό μοντέλο που προτείνει ο Φαμπρ και που αλλάζει ριζικά τη φυσιογνωμία του Φεστιβάλ μετατρέποντάς το σε εργαλείο του ναρκισσισμού του κάθε καλλιτεχνικού διευθυντή;

Απ’ό,τι φαίνεται μετά τη “Λουκιάδα” ήρθε η “Φαμπριάδα” που βρίσκεται μόλις στην αρχή της. Θα σπεύσει ο υπουργός να κάνει κάτι πριν λάβει την επιστολή της επιτροπής των καλλιτεχνών; Αν κρίνουμε από τα αντανακλαστικά του υπουργείου έως τώρα, μάλλον μάταια περιμένουμε.