Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να χαρακτηριστεί φασίστας;

Η πολιτική του ρητορική, το καθιστά δελεαστικό, να τον κατατάξεις σε αυτή την κατηγορία.

Και ήδη πολλοί τον έχουν χαρακτηρίσει έτσι, με αρκετά περιστατικά – λεκτικά και μη – να συνηγορούν υπέρ τους. 

To γερμανικό περιοδικό Der Spiegel επιχειρεί σε άρθρο του να «διαβάσει» ποια χαρακτηριστικά ενός φασίστα ηγέτη, συγκεντρώνει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. 

Αν και ο αρθρογράφος Dirk Kurbjuweit, εκτιμά ότι είναι μάλλον νωρίς και ίσως παρακινδυνευμένο να χαρακτηρίσει κανείς τον Τραμπ φασίστα, σημειώνει ότι αν αυτό ισχύσει:

«Το πιθανότερο αποτέλεσμα θα ήταν ότι η αληθινά δημοκρατική Αμερική θα τολμούσε μια εξέγερση, προκειμένου να υπερασπιστεί την ελευθερία της. Το υπόλοιπο της Δύσης δεν θα είχε άλλη επιλογή παρά να στηρίξει αυτή την εξέγερση, ακόμη κι αν οδηγούσε σε έναν εμφύλιο πόλεμο». 

Είναι όμως ο Τραμπ φασίστας; 

«Ναι, μια προεδρία του Τραμπ θα φέρει το φασισμό στην Αμερική» έγραφε ο Ρόμπερτ Κάγκαν τον Μάιο στην Washington Post.

«Ο Τραμπ είναι φασίστας», έγραφε ο Τζέικομπ Ογκστάιν στο Spiegel, πολύ πρόσφατα. 

«Ο Τραμπ είναι μια φιγούρα των ΜΜΕ και ένας φασίστας της εποχής μας» έγραφε ο Φρεντ Τέρνερ, ερευνητής επικοινωνιολόγος του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, επίσης πρόσφατα στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit. 

«Αυτός είναι ο τρόπος που ο φασισμός μπορεί να αρχίσει» έγραφε τέλος ο αρχισυντάκτης του New Yorker Ντέιβιντ Ρέμνικ, μόλις μια ημέρα μετά την εκλογή του Τραμπ. 

Τον Φεβρουάριο, ο ειδικός του φασισμού Ρόμπερτ Πάξτον, δήλωνε στο περιοδικό Slate ότι ο Τραμπ θυμίζει ακόμη και εμφανισιακά το Μουσολίνι. Με τον τρόπο που κινεί το σαγόνι του προς τα έξω. Έχει ακόμη ομοιότητες με εκείνον αναφορικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις γυναίκες.

Ο Dirk Kurbjuweit κάνει λόγο για αδίστακτη συμπεριφορά του Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, μια συμπεριφορά που όπως επισημαίνει δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτή του Τζορτζ Μπους ή του Ρόναλντ Ρέιγκαν. 

«Είναι μια κατηγορία μόνος του. Εκτός αν, φυσικά, αυτό που βλέπουμε είναι ο φασισμός», λέει. 

Στη συνέχεια επιχειρεί να δει πόσα από τα 14 χαρακτηριστικά του πρωτο-φασισμού που όρισε ο Ουμπέρτο Έκο βρίσκουν πραγματικό έρεισμα στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ. 

Το τεστ του πρωτο-φασισμού

Χαρακτηριστικό Νο 1: Η λατρεία της παράδοσης. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει να κάνει, σύμφωνα με τον Έκο, με την πίστη στην «αρχέγονη αλήθεια» και τα ψευδό – θρησκευτικά συγκριτικά στοιχεία που συναντά κανείς σε ένα φασιστικό κίνημα. 

Αυτό, σύμφωνα με τον Dirk Kurbjuweit δεν είναι έντονο χαρακτηριστικό του Τραμπ. Ο ίδιος προέρχεται από τον χώρο των ακινήτων και της τηλεόρασης και μέχρι τώρα δεν έχει παρουσιάσει σημαντικές θρησκευτικές ή φιλοσοφικές δήθεν βάσεις για στηρίξει τα όσα προωθεί. 

Χαρακτηριστικό Νο 2: Η απόρριψη του μοντερνισμού, του καπιταλισμού και του Διαφωτισμού. Ο Τραμπ είναι ο ίδιος καπιταλιστής. Πολιτικά έχει δείξει μια ισχυρή τάση προς το παράλογο και δεν είναι εγκρατής. Είναι δύσκολο ακόμη να προσδιοριστεί με βάση αυτό το χαρακτηριστικό.

Χαρακτηριστικό Νο 3: Η καχυποψία απέναντι στη διανόηση, την κριτική σκέψη, την κουλτούρα. Στο μυαλό του Τραμπ οι διανοούμενοι είναι μέρος του μισητού – όπως το χαρακτηρίζει – κατεστημένου. 

Χαρακτηριστικό No 4: Η διαφωνία είναι προδοσία. Αυτού του είδους η κοσμοθεωρία δεν είναι προς το παρόν ανιχνεύσιμη στον Τραμπ. 

Χαρακτηριστικό No 5: Ο φόβος του διαφορετικού. Η πρώτη έκκληση ενός φασιστικού ή πρωτο – φασιστικού κινήματος είναι εναντίον των «εισβολέων». Ο πρωτο-φασισμός είναι εξ’ ορισμού ρατσιστικός. 

Εδώ ο Έκο θα μπορούσε να γράφει απευθείας είτε για τον Τραμπ, είτε για την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AFD), είτε για την Μαρίν Λεπέν. 

Χαρακτηριστικό 6ο: Η επίκληση προς μια απογοητευμένη, ταπεινωμένη, φοβισμένη μεσαία τάξη. Ήταν ακριβώς η επίκληση που χρησιμοποίησε ο Τραμπ προς τους ψηφοφόρους. 

Χαρακτηριστικό 7ο: Είναι ο εθνικισμός. Με άλλα λόγια ο… Τραμπ. 

Χαρακτηριστικό 8ο: Η αίσθηση της ταπείνωσης απέναντι στη δύναμη ή τον πλούτο του εχθρού. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Τραμπ είναι δισεκατομμυριούχος πολλοί από τους οπαδούς του καθοδηγούνται από αυτή την οργή. 

Χαρακτηριστικό 9ο: «Δεν υπάρχει αγώνας για ζωή αλλά αντίθετα ζεις για να αγωνίζεσαι». Με άλλα λόγια ένας μόνιμος πόλεμος. Αυτό δεν είναι ένα μήνυμα που έχει στείλει ο Τραμπ. 

Χαρακτηριστικό 10ο: Μαζικός/λαϊκός ελιτισμός. Όσοι ανήκουν στο έθνος ή το κόμμα ή το κίνημα είναι ανώτεροι. Σίγουρα οι λευκοί υποστηρικτές του Τραμπ περιφρονούν τους Αφροαμερικανούς αλλά ακόμη η έννοια του εξευτελισμού των άλλων είναι μεγαλύτερη από την ιδέα της ανωτερότητας, υποστηρίζει ο αρθρογράφος. 

Χαρακτηριστικό 11ο: Η λατρεία του θανάτου. Ο πρωτο-φασίστας ανυπομονεί να πεθάνει. Δεν είναι κάτι που συναντάται στον Τραμπ. 

Χαρακτηριστικό 12ο: Η μετάθεση του πόθου για εξουσία στη σεξουαλική συμπεριφορά. Αυτό το βλέπουμε στον Τραμπ. 

Χαρακτηριστικό 13ο: Η αμφισβήτηση εκλεγμένων οργάνων, για παράδειγμα της Βουλής. Αυτός είναι ο πυρήνας του δεξιού λαϊκισμού. Ο ισχυρισμός ότι αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία δεν αντιπροσωπεύουν τα «θέλω» του λαού. 

Χαρακτηριστικό 14ο: Φτωχό λεξιλόγιο και σύνταξη χωρίς σύνθετη κριτική σκέψη. «Όλα τα ναζιστικά ή φασιστικά σχολικά βιβλία είχαν φτωχό λεξιλόγιο και στοιχειώδη σύνταξη με σκοπό να περιορίσουν την κριτική σκέψη. Πρέπει όμως να είμαστε έτοιμοι να εντοπίσουμε άλλα είδη ‘νέου λόγου’, ακόμη κι αν παίρνουν τη φαινομενικά αθώα μορφή ενός talk show» έγραφε ο Έκο. Αυτές οι γραμμές θα έκαναν τον Τραμπ να μειδιάσει. 

Προχωρώντας στην τελική καταμέτρηση, από τα 14 χαρακτηριστικά του πρωτο – φασισμού του Έκο, ο Ντόναλντ Τραμπ συγκεντρώνει τα οκτώ ενώ τα υπόλοιπα πέντε δεν τα συναντάμε στο λόγο του ή δεν μπορούν να προσδιοριστούν ακόμη. 

Ο Έκο πάντως είχε γράψει: «Είναι αρκετό ένα από αυτά για να επιτρέψει στο φασισμό να αναπτυχθεί γύρω του».