Περισσότεροι από 100 σεισμοί έγιναν μέσα σε μόλις επτά ημέρες στην Οκλαχόμα των ΗΠΑ, αυτόν τον Μάρτιο. Περισσότεροι από 100! Και για πρώτη φορά, όχι ένας αλλά δυο κρατικοί φορείς αναγνώρισαν ότι αυτοί είναι πιθανόν να συνδέονται με την εργασίες εξόρυξης πετρέλαιο και φυσικού αερίου και τα υπόγεια λύματα που αυτές δημιουργούν. 

Επιπρόσθετα η κυβέρνηση των ΗΠΑ έδωσε στη δημοσιότητα μια μεγάλη ανάλυση για το φαινόμενο, τονίζοντας τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πολιτείες που παράγουν ενέργεια. Το φαινόμενο είναι οι τεχνητοί σεισμοί – που δημιουργούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, δηλαδή – γνωστό και ως «πρόκληση σεισμών». 

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Οκλαχόμα. Η νέα γεωλογική έκθεση των ΗΠΑ, αναγνωρίζει ότι 17 περιοχές σε όλες τις πολιτείες δείχνουν αυξημένες δονήσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται το Κολοράντο, το Οχάιο, το Αρκάνσας και το Τέξας. 

Ο κεντρικός ρόλος της Οκλαχόμα στην εξορυκτική δραστηριότητα των ΗΠΑ θα μπορούσε να εξηγήσει, σύμφωνα με το National Geographic, θα μπορούσε να εξηγήσει την απροθυμία των κρατικών υπαλλήλων να τη συνδέσουν με τα νέα ρήγματα που πρόσφατα ανακαλύφθηκαν στην περιοχή. «Πολλές θέσεις εργασίας εξαρτώνται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο», δήλωνε πέρσι στο περιοδικό ένας εκπρόσωπος του δήμου της Οκλαχόμα. 

Το πρόβλημα όμως έχει αυξηθεί τόσο πολύ που είναι δύσκολο να αγνοηθεί. Ο νέος επίσημος ιστότοπος της Οκλαχόμα αναφέρει ότι η πολιτεία βιώνει σεισμικές δονήσεις με ρυθμό 600 φορές περισσότερο από τον μέσο όρο. Αυτό είναι πολύ πιθανό να προκλήθηκε «από τις εγχύσεις του νερού που παράγεται στα ήδη υπάρχοντα αποθέματα». 

Οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν ότι οι σεισμοί από τις ενεργειακές δραστηριότητες του ανθρώπου δεν είναι ούτε μια προσωρινή παρένθεση, ούτε μια περιφερειακή ανωμαλία. 

Πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις για το θέμα: 

Ποια είναι η σύνδεση των σεισμών με το fracking; 

Κατά τη διάρκεια του fracking (μέθοδος εξόρυξης με τη χρήση επικίνδυνων χημικών ουσιών) υγρά και άμμος αντλούνται με υψηλή πίεση ώστε να απελευθερωθεί το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. Τα υπόγεια «πηγάδια» στα οποία καταλήγουν τα λύματα της εξόρυξης συνδέονται με τους σεισμούς. Μερικά λύματα χρησιμοποιούνται για την ίδια τη γεώτρηση αλλά η πλειοψηφία τους είναι νερό που αντλήθηκε μαζί με το πετρέλαιο και κατόπιν διαχωρίστηκε και κατέληξε στα υπόγεια «πηγάδια». 

Το ίδιο το fracking έχει επίσης συνδεθεί με τους σεισμούς. «Υπάρχει πληθώρα γνωστών υποθέσεων» που οι γεωτρήσεις προκάλεσαν σεισμούς, λέει η Άμπερλι Ντάρολντ, ερευνήτρια σεισμολόγος της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Οκλαχόμα. «Γενικά δεν γίνονται αισθητοί». 

Το fracking έχει επίσης προκαλέσει και μια σειρά από σεισμούς που έγιναν αισθητοί αλλά «αυτός δεν θεωρείται ένας συνεχής κίνδυνος», λέει η Ντάρολντ. «Η εναπόθεση του νερού στο έδαφος και η αλλαγή της δυναμικής των πιέσεων για σφάλματα, δεν είναι κάτι που είναι πλήρως κατανοητό». 

Η Καλιφόρνια δίνει συνέχεια σεισμούς. Γιατί δεν ακούμε τίποτα για τους σεισμούς που προκαλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα; 

Παρότι η Καλιφόρνια είναι ταυτόχρονα πολύ επιρρεπής στους σεισμούς και το «σπίτι» χιλιάδων γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν έχει δει κάποια σύνδεση μεταξύ των δυο. Ο λόγος είναι ένας συνδυασμός των κανονισμών και της γεωλογίας», λέει ο Τζέισον Μάρσαλ, επικεφαλής αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Διατήρησης της Καλιφόρνια. 

Κανονισμοί που θεσπίστηκαν πριν δεκαετίες ορίζουν την πίεση με την οποία το νερό εγχέεται μέσα στο έδαφος. Επιπλέον, ο Μάρσαλ εξηγεί ότι το νερό που εγχέεται επιστρέφει σε ειδικά διαμορφωμένες ζώνες, όπως στις υπάρχουσες πετρελαιοπηγές, οι οποίες έχουν ξεμείνει από νερό. Το αποτέλεσμα είναι η αποκατάσταση της πίεσης που χάθηκε. 

Σε πολιτείες, όπως η Οκλαχόμα, το νερό που έχει αντληθεί «δεν εγχέεται πίσω εκεί από όπου προήλθε», λέει ο Μπιλ Έλσγουορθ, ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης της νέας έκθεσης της USGS (Γεωλογική Έκθεση των ΗΠΑ). «Μπαίνει σε έναν διαφορετικό σχηματισμό πετρωμάτων, έναν σχηματισμό που ποτέ στο παρελθόν δεν έχει αλλοιωθεί». Αυτό βοηθά τους «πετρελαιάδες» να βγάλουν περισσότερο πετρέλαιο αλλά επίσης μπορεί να προκαλέσει σεισμούς. 

Η τρεμάμενη πολιτεία

Τον τελευταίο χρόνο η Οκλαχόμα, όπου τα πετρώματα είναι γενικά διαπερατά, είχαν 584 σεισμικά γεγονότα μεγέθους τουλάχιστον 3 βαθμών. Πριν από το 2008 έδινε λιγότερους από πέντε σεισμούς το χρόνο. 

Υπάρχουν άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προκαλούν σεισμούς; 

Καλιφόρνια δίνει κάποιους σεισμούς που σχετίζονται με την παραγωγή γεωθερμικής ενέργειας, η οποία περιλαμβάνει επίσης έγχυση υπόγειων υδάτων. Πράγματι η αύξηση του αριθμού των σεισμών έχει επιπτώσεις που πάνε πέρα από την απλή έγχυση υγρών αποβλήτων. 

Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, η γεωθερμική ενέργεια δημιουργεί χιλιάδες σεισμούς, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι πάρα πολύ μικροί για να γίνουν αισθητοί αλλά κάποιοι αγγίζουν τους 4 βαθμούς. Οι σεισμοί προκαλούν και μια ανησυχία αναφορικά με την έγχυση διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο χρησιμοποιείται για να βοηθήσει την ανάκτηση του πετρελαίου και του ορυκτού άνθρακα. 

Τι άλλο δεν γνωρίζουμε για τους προκαλούμενους σεισμούς;

Η απάντηση είναι… “αρκετά”. Η Ντάρολντ σημειώνει ότι στην Οκλαχόμα γίνονται έρευνες για την καλύτερη κατανόηση του σχηματισμού Άρμπακλ, όπου το μεγαλύτερο μέρος του νερού εγχέεται αλλά και για την καλύτερη κατανόηση των ζημιών που αυτή η έγχυση προκαλεί.

Στο τυπικό μοτίβο σεισμών υπάρχει ένα κύριο σοκ που ακολουθείται από μικρότερες σεισμικές δονήσεις, εξηγεί η Ντάρολντ. Ωστόσο, στην Οκλαχόμα παρατηρείται μια σειρά από μικρές σεισμικές δονήσεις χωρίς κύριο σεισμό που μπορεί, όμως να διαρκέσει μήνες. Το γραφείο της τους μελετά. 

«Εμείς σε καμιά περίπτωση δεν γνωρίζουμε όλα τα σφάλματα στην πολιτεία. Και πολλά από αυτά τα σμήνη σεισμών οριοθετούνται από σφάλματα που ήταν προηγουμένως άγνωστα», λέει η Ντάρολντ. 

Η Οκλαχόμα αναγνώρισε επιτέλους τη σύνδεση σεισμών – ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Και τώρα τι; 

Με μια ευρεία συμφωνία, πλέον, σχετικά με το πρόβλημα και την πιθανή αιτία του, δεν είναι  σαφές αν νέοι κανονισμοί ή άλλα μέτρα θα σταματήσουν ή θα μειώσουν τους σεισμούς. 

«Είναι σίγουρα ελπιδοφόρο», δήλωσε ο Τζόνσον Μπριντγκγούοτερ, διευθυντής του κεφαλαίου της Λέσχης Σιέρα στην Οκλαχόμα, αναφορικά με το νέο, διαφοροποιημένο μήνυμα που στέλνει η πολιτεία για τη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή. Σημείωσε πάντως ότι από άποψη δράσης δεν έχει δει «τίποτα σημαντικό». Ο ίδιος και η ομάδα του θέλει τη δημιουργία ενός μορατόριουμ για την έγχυση υδάτων και αποβλήτων σε 16 νομούς. 

Ο Μπιλ Έλσγουορθ, από την πλευρά του, υποστηρίζει βελτιώσεις σε τρεις τομείς: Καλύτερο σύστημα για την ανίχνευση σεισμών, όσο ακόμη είναι μικροί, πιο έγκαιρη και πλήρη αναφορά από τους πετρελαιάδες για τις δραστηριότητες έγχυσης και καλύτερη κατανόηση των συνθηκών που επικρατούν στο έδαφος. 

Η υπηρεσία του εργάζεται για «για να προσαρμόσει την επιστήμη σε πιο ανθρώπινους όρους», υποστηρίζει ο Έλσγουορθ, «έτσι ώστε οι άνθρωποι να έχουν την ευκαιρία να προετοιμαστούν γι’ αυτό το πρόβλημα που βλέπουμε ότι υπάρχει η πιθανότητα να γίνει πιο δυνατό».