Έξι χρόνια έχουν περάσει από την εξέγερση του 2011 στην Συρία. Οι ζωές των ανθρώπων στην χώρα άλλαξαν για πάντα. 

Μισό εκατομμύριο Σύροι έχουν σκοτωθεί και ο μισός πληθυσμός της χώρας έχει εκτοπιστεί. Εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες έχουν χωριστεί από ολόκληρες ηπείρους και αμέτρητες ζωές χάθηκαν στη θάλασσα. 

Σήμερα, έξι χρόνια μετά, τρεις Σύροι μιλάνε για τις πρώτες ημέρες της επανάστασης και ότι ακολούθησε από τότε. 

«Έχασα την ελπίδα την ημέρα που αποφάσισα να αφήσω τη Συρία»…

Ads

…λέει η Ντιάλα Μπρίσλυ, καλλιτέχνης από τη Δαμασκό. Τώρα ζει στη Γαλλία ως πρόσφυγας. 

«Όταν οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν για πρώτη φορά το 2011, ήμασταν πολύ ρομαντικοί. Ήταν ένα όνειρο για εμάς τους Σύρους να το κάνουμε αυτό. Αλλά ποτέ δεν πήγα σε μια διαμαρτυρία χωρίς να αισθάνομαι φοβισμένη. Τα συριακά στρατεύματα ήταν πολύ βίαια. Δεν ήταν εύκολο. Μερικές φορές, οι διαμαρτυρίες κρατούσαν μόνο πέντε λεπτά πριν τις διαλύσουν. Αλλά ήταν σημαντικό για εμάς να το κάνουμε αυτό. Για να διατηρήσουμε την πίεση. 

Θέλαμε να δημιουργούμε συνεχώς προβλήματα στην κυβέρνηση. Συλλάμβαναν ανθρώπους και τους βασάνιζαν όλη την ώρα, έθεταν περιοχές υπό πολιορκία, προχωρούσαν σε βομβαρδισμούς μόνο και μόνο επειδή οι κάτοικοι διαμαρτύρονταν. Εμείς δεν θέλαμε να πιστεύουν ότι μπορούν να ξεφύγουν έχοντας κάνει κάτι τέτοιο. 

Σκεφτήκαμε ότι αν διαμαρτυρηθούμε και μετά το καθεστώς αντιδράσει με τέτοιο βίαιο τρόπο, ο ΟΗΕ αλλά και όλοι θα έλεγαν ότι ο Άσαντ ήταν ένας εγκληματίας. Αλλά σοκαριστήκαμε… κανείς δεν νοιαζόταν. Τα διεθνή μέσα έλεγαν για «σεχταριστική βία» αλλά εμείς δεν είχαμε ιδέα για τι πράγμα μιλούσαν. 

Εγώ άρχισα να αγοράζω ιατροφαρμακευτικό υλικό για να διανεμηθεί σε όλη τη χώρα αλλά αυτό άρχισε να γίνεται όλο και πιο επικίνδυνο. Οι δυνάμεις ασφαλείας έριχναν ανθρώπους στη φυλακή επειδή έκαναν κάτι τέτοιο, υποστηρίζοντας ότι βοηθούν τους «τρομοκράτες». 

Έχασα την ελπίδα την ημέρα που αποφάσισα να εγκαταλείψω τη Συρία. Πρώτα πήγα στην Κωνσταντινούπολη, όπου σύντομα ένιωσα πολύ δυστυχισμένη. Αμφισβήτησα το νόημα του πολιτικού ακτιβισμού και όλων όσων είχαμε κάνει. Επίσης ένιωσα ένοχη. Άλλοι άνθρωποι βρίσκονταν κολλημένοι στη Συρία ή είχαν επιλέξει να μείνουν, να συνεχίσουν να αντιστέκονται. 

Αισθάνθηκα ένοχη που ήμουν ακόμη ζωντανή και γιατί δεν μπόρεσα να αντισταθώ περισσότερο. Είχα φίλους που συνελήφθησαν ενώ εγώ ποτέ δεν βρέθηκα στη φυλακή. Αισθάνθηκα ένοχη επειδή είχα μια εύκολη ζωή. Έπρεπε να ξεφύγω από αυτή την κατάσταση. Έτσι μετά από λίγο καιρό, επισκέφτηκα κάποιους φίλους από τη Συρία στο Λίβανο. Εκεί άρχισα να ζωγραφίζω τοιχογραφίες για τα παιδιά που βρίσκονται σε στρατόπεδα προσφύγων και να διδάσκω σε εργαστήρια τέχνης. 

Δεν μπορούμε να αλλάξουμε στην πραγματικότητα τη ζωή τους ή να τα πάρουμε από εκεί μέσα αλλά μπορούμε να τα βοηθήσουμε να φανταστούν τον δικό τους κόσμο και να τον ζήσουν. Όταν τα παιδιά βλέπουν χρώματα στα πρόσωπά τους, στα ρούχα τους, πάντα μου λένε, «βάλε κι άλλα χρώματα, περισσότερα χρώματα», επειδή δεν έχουν χρώματα στη ζωή τους. 

Τώρα είμαι στη Γαλλία κι έχω ζητήσει πολιτικό άσυλο. Χρειαζόμουν σταθερότητα. Μου έχει χορηγηθεί προστασία για δέκα χρόνια εδώ. Ακόμη στέλνω έργα μου στα στρατόπεδα στο Λίβανο κι έχω συνεργαστεί με τα Λευκά Κράνη για ένα εκπαιδευτικό φυλλάδιο για τα παιδιά, σχετικά με την ασφάλεια από τις νάρκες. Το 95% της δουλειάς που κάνω ακόμη αφορά τη Συρία. 

Αν δει κανείς τα πράγματα με ορθολογικό τρόπο, δεν ξέρω πως μπορεί να δει το μέλλον της Συρίας με αισιοδοξία. Αλλά κοιτάζω τον παλαιστινιακό λαό ως πηγή έμπνευσης – ακόμη αντιστέκονται, επικεντρώνονται στην εκπαίδευση. Δεν παραιτούνται. 

«Θέλαμε μόνο την ελευθερία μας, την αξιοπρέπειά μας και τα δικαιώματά μας»…

…λέει ο Μοχάμεντ Σμπεμπ από το Χαλέπι. Τώρα ζει εκτοπισμένος στην επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας.  

«Δεν θα μιλήσω για έναν πόλεμο αλλά για μια επανάσταση. 

Για όποιον έζησε στη Συρία πριν από το 2011, ήταν αδύνατο να σκεφτεί ότι μια μέρα μια εξέγερση ή μια επανάσταση θα γίνει στη χώρα μας. Η ιδέα μιας επανάστασης φαινόταν σαν παραμύθι. Το καθεστώς ήταν τόσο ισχυρό και έλεγχε τα πάντα στη χώρα μέσω του στρατού. 

Στη συνέχεια, όμως, μετά την αιγυπτιακή επανάσταση που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2011, και τις διαμαρτυρίες στην πλατεία Ταχρίρ που έριξαν τον Μπουμπάρακ, ξαφνικά υπήρξε ελπίδα στη Συρία. Αρχικά έγιναν κάποιες διαμαρτυρίας τον Φεβρουάριο του 2011 οι οποίες δεν ήταν καν εναντίον του καθεστώτος. Οι διαδηλωτές ζητούσαν απλώς κάποιες μεταρρυθμίσεις. Οι διαμαρτυρίες αυτές ήταν ανεπιτυχείς. 

Τα πάντα στη Συρία ήταν άσχημα. Η εκπαίδευση ήταν κακή και τα πανεπιστήμιά μας δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα υπόλοιπα παγκοσμίως. Η οικογένεια Άσαντ έλεγχε τα πάντα. Δεν είχαμε καμιά ελευθερία και κανέναν χώρο για να κάνουμε αυτά που θέλαμε ή ακόμη και για να πούμε αυτά που θέλαμε. 

Μετά τις διαδηλώσεις στην Ντερά, στις 15 Μαρτίου, όταν μαθητές συνελήφθησαν και βασανίστηκαν στη φυλακή, είχαμε την πρώτη πραγματική διαμαρτυρία στο Χαλέπι, στις 18 Μαρτίου. Ένας από τους ανθρώπους που συνελήφθησαν εκείνη την πρώτη μέρα ήταν φίλος μου. Αργότερα σκοτώθηκε από έναν ελεύθερο σκοπευτή του καθεστώτος. Στα τέλη του 2013. 

Στην αρχή είχαμε την αίσθηση ότι η επανάστασή μας θα μπορούσε σύντομα να φτάσει στη νίκη. Ίσως σε μερικές ημέρες, εβδομάδες ή μήνες. Θέλαμε απλά την ελευθερία μας, την αξιοπρέπειά μας και τα δικαιώματά μας. Περιμέναμε ότι ο κόσμος – οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και οι άλλες χώρες – θα μας βοηθούσαν να τελειώσουμε την εξουσία του Άσαντ. Δυστυχώς όμως έγινε το αντίθετο. 

Άρχισα να χάνω την ελπίδα, όταν το καθεστώς άρχισε να σκοτώνει ειρηνικούς διαδηλωτές κι όλος ο κόσμος απλώς παρακολουθούσε. Και την έχασα εντελώς, όταν το καθεστώς χρησιμοποίησε χημικά όπλα στη Γκούτα το 2013, σκοτώνοντας χιλιάδες. 

Όλος ο κόσμος απλά παρέμενε σιωπηλός και απλώς πήρε τα χημικά όπλα κι ούτε καν τιμώρησε το καθεστώς. Σα να συλλαμβάνεις έναν εγκληματία που έχει σκοτώσει κάποιον, να του παίρνεις το όπλο και στη συνέχεια να τον αφήνεις ελεύθερο για να σκοτώσει κάποιον άλλο με ένα διαφορετικό όπλο. Εκείνη τη στιγμή έχασα κάθε ελπίδα ότι θα έρθει βοήθεια από το εξωτερικό. Έμεινα στο Χαλέπι μέχρι που το καθεστώς ξαναπήρε την πόλη στα τέλη του 2016. 

Είναι πραγματικά δύσκολο να περιγράψω τι νιώθεις όταν αναγκάζεσαι να φύγεις. Πραγματικά ένιωσα να χάνω την ψυχή μου. Ένιωσα ότι όλος ο κόσμος ήταν εναντίον μου και ενάντια στην επανάστασή μου. Ένιωσα συντετριμμένος, σαν να έχανα τον εαυτό μου, εντελώς συντετριμμένος. 

Αν δείτε τι συμβαίνει, το καθεστώς και οι πολιτοφυλακές – σύμμαχοί του προχωρούν. Για κάποιο λόγο όμως, εξακολουθώ να πιστεύω ότι, τελικά, η επανάσταση θα είναι νικηφόρα. Πραγματικά δεν ξέρω γιατί το νομίζω. Ίσως επειδή είναι το σωστό ή ίσως επειδή έχει να κάνει με την πίστη μου. 

«Μια ημέρα θα υπάρξει μετάβαση από το καθεστώς του Άσαντ»…

…λέει η Ραφίφ Χουεγάτι μια Συροαμερικανή. Ζούσε στις ΗΠΑ όταν ξεκίνησε η εξέγερση και τώρα δραστηριοποιείται στην Τοπική Επιτροπή Συντονισμού της αντιπολίτευσης. 

Τον Μάρτιο του 2011, ασχολούμουν με την δική μου ακμάζουσα επιχείρηση μάνατζμεντ και μεγάλωνα τους δυο γιους. Δεν ήμουν ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την συριακή – αμερικανική κοινότητα ή τη συριακή ταυτότητα. Οι επισκέψεις της οικογένειάς μου στη Συρία περιορίζονταν σε μια φορά ή δυο το χρόνο.  

Όταν όμως άρχισε η επανάσταση γέμισα με υπερηφάνεια για τους ακτιβιστές που είχαν την τόλμη να σταθούν ενάντια στο καθεστώς του Άσαντ, τη διαφθορά, την τυραννία και την δικτατορία. Τελικά συνειδητοποίησα ότι είχα συριακή ταυτότητα και αισθάνθηκα υποχρεωμένη να ενταχθώ στο κίνημα για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και τη δημοκρατία. 

Στην αρχή ήμουν τρομοκρατημένη. Είχα οικογένεια στη Δαμασκό και η φρίκη της Χάμα ήταν ακόμη στη μνήμη μου. Δεδομένου ότι ήμουν η κόρη διπλωμάτισσας γνώριζα πολύ καλά ότι η συμμετοχή μου θα σημαίνει «προδοσία» για το καθεστώς Άσαντ. 

Ξεκίνησα να μεταφράζω ειδήσεις για την Τοπική Επιτροπή Συντονισμού μαζί με άλλα μέλη της ομάδας και σταδιακά ανέλαβα περισσότερες ευθύνες για την υποστήριξη της κοσμικής, μη βίαιης αντιπολίτευσης. Ήμασταν σίγουροι ότι το καθεστώς θα κατέρρεε μέσα σε λίγους μήνες. Στην αρχή σκεφτήκαμε τρεις μήνες, μετά έξι, μετά σκεφτήκαμε ότι σίγουρα δεν θα κρατήσει πάνω από χρόνο. Και τότε άρχισε να διαφαίνεται η σκληρή πραγματικότητα και καταλάβαμε ότι οι υποστηρικτές του Άσαντ το εννοούν πραγματικά όταν λένε: «Ή ο Άσαντ ή καίμε τη χώρα». 

Εργάστηκα με μια μεγάλη ομάδα ακτιβιστών και εμπειρογνωμόνων για την ανάπτυξη ενός Χάρτη Ελευθερίας της Συρίας – μια δήλωση του τι θέλει ο λαός της Συρίας για το μέλλον της χώρας του. Ήταν ένας τρόπος για να καταπολεμήσουμε την απελπισία και να διατηρήσουμε μια προοπτική για το μέλλον. 

Τώρα γράφω ένα βιβλίο για τους αρχικούς στόχους της επανάστασης: την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και τη δημοκρατία. Είναι κάτι που έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί από τα μίντια. 

Ένιωσα ότι με το γράψιμο ενός βιβλίου με επίκεντρο τον Χάρτη Ελευθερίας, θα μπορούσα να μεταδώσω την αίσθηση της ελπίδας που είχαν οι Σύροι και εξακολουθούν να διατηρούν. Ότι δηλαδή μια μέρα θα βιώσουμε τη μετάβαση από το καθεστώς Άσαντ (και άλλων δικτατοριών που μπορεί να προσπαθήσουν να την αντικαταστήσουν) και την επίτευξη της ελευθερίας για όλους. 

Ένα συγκλονιστικό βίντεο από το κατεστραμμένο Χαλέπι

Εγώ, και πολλοί άλλοι Σύροι ομοϊδεάτες, είμαστε έκπληκτοι από την στάση παράλυσης που έχει επίδειξη η διεθνής κοινότητα αναφορικά με την γενοκτονία που επιβάλει το καθεστώς του Άσαντ. Δεν είχα ιδέα πόσο μακριά μπορούσε να φτάσει το καθεστώς και οι υποστηρικτές του για να εξαλείψουν κάθε άτομο που αντιτίθεται στον Άσαντ. Αλλά το ότι είπα «όχι» στον Άσαντ, το ότι έσπασα το τείχος του φόβου, το ότι είδα φίλους μου Σύρους να υποφέρουν την μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμου, μου λέει ένα πράγμα: «δεν θα πάει μακριά». 

Το όνειρο της ελευθερίας είναι πάρα πολύ ισχυρό, ακόμη και για τις βόμβες, τα χημικά όπλα και τα φρικτά βασανιστήρια, για να σπάσει. Βλέπετε με περισσότερο από τον μισό πληθυσμό της Συρίας να είναι εκτοπισμένοι ή πρόσφυγες, νέες γενιές ελεύθερων Σύρων θα αρχίσουν να παίρνουν την αρχηγία της αντιπολίτευσης και ποτέ δεν θα ξεχάσουν. 

Από το Al Jazeera