Μέρος των αμερικανικών πιέσεων στην Τουρκία στο γενικότερο πλαίσιο του κλιμακούμενου ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για τον γεωπολιτικό έλεγχο της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούν τα δύο ψηφίσματα που ενέκρινε, με ευρεία πλειοψηφία και από τα δύο κόμματα, τα μεσάνυχτα της Τρίτης η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων. Σε ένα παράλληλο επίπεδο, τα ψηφίσματα αυτά αντανακλούν και τις πολιτικές διεργασίες στο εσωτερικό των ΗΠΑ, στο φόντο της ρελάνς των Δημοκρατικών εναντίον της τακτικής του Τραμπ στην εξωτερική πολιτική της χώρας, με αιχμή το ερώτημα της καθαίρεσής του.

Με συντριπτική πλειοψηφία λοιπόν, η ολομέλεια της αμερικανικής Βουλής επικύρωσε διακομματικό ψήφισμα που ζητά την επιβολή ευρέων κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας ως αντίποινα για την στρατιωτική επέμβαση της στη βορειοανατολική Συρία.

Το ψήφισμα εγκρίθηκε από 403 βουλευτές (225 Δημοκρατικούς και 176 Ρεπουμπλικάνους) ενώ καταψηφίστηκε από μόλις 16 βουλευτές. Οι εισηγητές και των δύο κομμάτων αποφάσισαν να προχωρήσουν στην επιβολή κυρώσεων παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ απέσυρε τις κυρώσεις που είχε επιβάλει με αφορμή την τουρκική εισβολή στη Συρία.

Το νομοσχέδιο με κωδικό H.R. 4695 προβλέπει:

• Την επιβολή κυρώσεων σε ανώτερους Τούρκους αξιωματούχους και απαγόρευσης εισόδου στις ΗΠΑ.
• Την απαγόρευση της μεταφοράς αμερικανικού στρατιωτικού υλικού το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη Συρία.
• Την υποβολή σχεδίου από το Πεντάγωνο και το υπουργείο Εξωτερικών για την πρόληψη της επανεμφάνισης του Ισλαμικού Κράτους.
• Την επιβολή κυρώσεων κατά της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που διευκόλυναν μέσω συναλλαγών τη χρηματοδότηση της εισβολής στη Συρία.
• Την απαίτηση από την αμερικανική κυβέρνηση να επιβάλει τις κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας που προβλέπονται από τον νόμο CAATSA για την απόκτηση του ρωσικού αντιαεροπορικού και αντιπυραυλικού συστήματος S-400.

Όπως σημειώνει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, μέχρι σήμερα δεν έχει επιβληθεί στη Τουρκία καμία από τις προβλεπόμενες κυρώσεις του νόμου CAATSA για την απόκτηση του συστήματος S-400, καθώς ο Λευκός Οίκος αποφάσισε να ασκήσει το δικαίωμα του για την εξάμηνη αναστολή των κυρώσεων. Η ισχύς της λήγει στις 31 Δεκεμβρίου, αλλά η αμερικανική νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα στον Τραμπ να ενεργοποιήσει ανά πάσα στιγμή τις κυρώσεις στην περίπτωση που αυτό κριθεί απαραίτητο.

Οι Αμερικανοί βουλευτές υιοθέτησαν με 405 υπέρ, 11 κατά και τρία «παρών» το ψήφισμα το οποίο αναγνωρίζει τις θηριωδίες των Οθωμανών σε βάρος Αρμενίων με περίπου 1,5 εκατομμύριο θύματα το 1915 κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ως γενοκτονία. Η συνέχεια αναμένεται να δοθεί στη Γερουσία, όπου έχει κατατεθεί ένα πανομοιότυπο ψήφισμα (S. Res. 150). Τη στήριξη του στην αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων είχε εκφράσει ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ λίγο πριν την προγραμματισμένη ψηφοφορία στην Ολομέλεια της Βουλής.

«Καλώ τους συναδέλφους μου στη Γερουσία να εξετάσουν αμέσως και να υποστηρίξουν ένα ψήφισμα που παρουσίασα με τον Γερουσιαστή Μενεντέζ για να αναγνωρίσουμε επίσημα την Γενοκτονία των Αρμενίων και να απορρίψουμε όλες τις μορφές άρνησης», είχε επισημάνει χαρακτηριστικά.

Εκτός από την αρμενική διασπορά, για το συγκεκριμένο ψήφισμα είχαν ενεργοποιηθεί και οι ελληνικές, εβραϊκές και χριστιανικές οργανώσεις. Αντιθέτως, η τουρκική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον, οι τουρκοαμερικανικές οργανώσεις και λομπίστες, που εργάζονται για την Άγκυρα, είχαν προσπαθήσει, χωρίς αποτέλεσμα, να μπλοκάρουν το ψήφισμα πριν κατατεθεί προς έγκριση στην Ολομέλεια της Βουλής.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, Έλιοτ Ένγκελ, είχε δηλώσει ότι «μεταξύ 1915 και 1923 δολοφονήθηκαν 1.5 εκατομμύρια Αρμένιοι. Αυτή ήταν μια γενοκτονία-και είναι σημαντικό να χαρακτηρίσουμε αυτό το έγκλημα με το όνομα του». Από την πλευρά του, ο βουλευτής Άνταμ Σιφ, ο οποίος μαζί με τον Ρεπουμπλικάνο Γκας Μπιλιράκη εισήγαγε το δικομματικό ψήφισμα, είχε τονίσει ότι «αυτή είναι μια στιγμή που έχει προετοιμαστεί εδώ και πολλά χρόνια. Είμαι ευγνώμων για την ακούραστη υπεράσπιση πολλών που επέμειναν ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει ποτέ να είναι μέρος της άρνησης της Αρμενικής Γενοκτονίας».

Στο ίδιο μήκος κύματος είχε κινηθεί και η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής, Νάνσι Πελόσι, η οποία είχε δηλώσει ότι «η βαρβαρότητα που διαπράχθηκε εναντίον του λαού της Αρμενίας ήταν γενοκτονία. Πρέπει να την αναγνωρίσουμε».

Στα «κάγκελα» η Άγκυρα

Έντονα επέκρινε το ψήφισμα της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, χαρακτηρίζοντας «άκυρη» την απόφαση, αποδίδοντάς την σε «κύκλους που ζητούν εκδίκηση για την στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία»

Σε ανάρτησή του στο Twitter, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας υποστήριξε ότι η Τουρκία απέτρεψε ένα «μεγάλο παιγνίδι» με την εισβολή της στη βορειοανατολική Συρία. «Εκείνοι τα σχέδια των οποίων ματαιώθηκαν στρέφονται σε αραχνιασμένες αποφάσεις. Οι κύκλοι που πιστεύουν ότι θα πάρουν εκδίκηση με αυτόν τον τρόπο κάνουν λάθος. Αυτή η επονείδιστη απόφαση εκείνων που εκμεταλλεύονται την ιστορία για πολιτικούς σκοπούς είναι άκυρη για την κυβέρνηση και τον λαό μας», ανέφερε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών.

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, του οποίου η προγραμματισμένη για τις 13 Νοεμβρίου επίσκεψη στον Λευκό Οίκο βρίσκεται πλέον στον «αέρα» μετά από αυτές τις εξελίξεις, χαρακτήρισε «μέγιστη προσβολή», πλην «ανάξιο λόγου» το ψήφισμα για τις κυρώσεις,  την ώρα που ο Αμερικανός πρέσβης στην Αγκυρα καλούνταν
στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών για εξηγήσεις.

«Τα φίδια-τρομοκράτες που ταΐζετε θα γυρίσουν μια μέρα να σας δαγκώσουν», διεμήνυσε προς ΗΠΑ και ΕΕ, ενώ υποστήριξε ότι η κουρδική πολιτοφυλακή Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) δεν έχει ολοκληρώσει την απόσυρσή της σε απόσταση τουλάχιστον 30 χιλιομέτρων από την τουρκική μεθόριο στην βορειοανατολική Συρία, παρά τις διαβεβαιώσεις της Ρωσίας ότι έχει αποχωρήσει.

Μάλιστα, ο Ερντογάν απείλησε ότι η Τουρκία «επιφυλάσσεται του δικαιώματός της» να εξαπολύσει κι άλλη επιχείρηση κατά των YPG στην περιοχή και πρόσθεσε ότι η Άγκυρα και η Μόσχα θα αρχίσουν από την Παρασκευή κοινές περιπολίες στη Συρία εντός μιας ζώνης 7 χιλιομέτρων από τα σύνορα.

Στο μεταξύ, όπως είχε προαναγγείλει ο Τούρκος πρόεδρος, η τουρκική εθνοσυνέλευση καταδίκασε το ψήφισμα της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ με το οποίο αναγνωρίστηκε επίσημα η γενοκτονία των Αρμενίων, αλλά και το νομοσχέδιο που προτείνει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.

Το κοινοβούλιο της Τουρκίας «μετά λύπης του καταδικάζει και απορρίπτει την υιοθέτηση εκ μέρους της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ορισμένων θέσεων για τη λεγόμενη γενοκτονία των Αρμενίων (…) παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων μελών που έχουν σοφία και συνείδηση», ανέφερε το τουρκικό ψήφισμα.

Η απόφαση αυτή στηρίχθηκε από το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και την αντιπολίτευση, δηλαδή το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), το «Καλό» (IYI) κόμμα και το Κόμμα Εθνικής Δράσης (MHP).

Αναφορικά με τις κυρώσεις, η εθνοσυνέλευση ανέφερε ότι η απειλή επιβολής τους είναι «απλώς μια προσπάθεια να εκβιαστεί» η Άγκυρα. «Η Τουρκία ουδέποτε υπέκυψε σε οποιονδήποτε εκβιασμό», τόνισε στην απόφασή της.

Την ίδια ώρα υπάρχουν αναφορές  για «σφοδρές συγκρούσεις» μεταξύ τουρκικών και συριακών δυνάμεων στη μεθοριακή πόλη Ρας αλ Αϊν, στο νοτιοανατολικό άκρο της τουρκικής ζώνης κατοχής στη βορειοανατολική Συρία. Η Δαμασκός καλούσε και επίσημα τους Κούρδους να ενταχθούν στις συριακές δυνάμεις, ώστε να αντιμετωπιστεί από κοινού ο «εχθρός», υποδηλώνοντας -χωρίς να την κατονομάζει- την Τουρκία.

Τα παζάρια στη Γενεύη

Παράλληλα, στη Γενεύη άρχισαν οι εργασίες της συριακής Συνταγματικής Επιτροπής, φέρνοντας στο ίδιο τραπέζι μέλη της κυβέρνησης της Δαμασκού, της αποδεκατισμένης συριακής αντιπολίτευσης και της κοινωνίας των πολιτών της Συρίας, ως πρώτο βήμα για την πολιτική διευθέτηση της κρίσης.

Το 150μελές σώμα, το οποίο συγκάλεσε ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία Γκέιρ Πέντερσεν με την υποστήριξη μεγάλων δυνάμεων, πραγματοποίησε τελετή έναρξης των εργασιών του σε αίθουσα στην ευρωπαϊκή έδρα του ΟΗΕ στην Γενεύη.

«Είναι μια ιστορική στιγμή», δήλωσε απευθυνόμενος στους παρευρισκόμενους ο Πέντερσεν, εγκαινιάζοντας την πρώτη συνεδρίαση της Συνταγματικής Επιτροπής. Η συριακή κυβέρνηση και η αντιπολίτευση βρίσκονται στο ίδιο τραπέζι για πρώτη φορά έπειτα από οκτώμισι χρόνια εμφυλίου πολέμου με στόχο την κατάρτιση νέου Συντάγματος, με τη Δαμασκό ωστόσο να είναι πιο ισχυρή από ποτέ και καθόλου διατεθειμένη να κάνει υποχωρήσεις, όπως εκτιμούν αναλυτές.

Αντανάκλαση της παραπάνω εικόνας και του γεγονότος πως, στην πραγματικότητα, τα πάντα στην Συρία κρέμονται από μια κλωστή η οποία αν σπάσει θα ξεκινήσει ένας  νέος μεγάλος  κύκλος αίματος, είναι η αυστηρή προειδοποίηση της Ρωσίας και του Ιράν (εγγυήτριες δυνάμεις βάσει της ειρηνευτικής διαδικασίας της Αστάνα) προς την Ουάσιγκτον,  για την απόφαση Τραμπ να διατηρήσει αμερικανικά στρατεύματα σε πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της ανατολικής Συρίας. Η κίνηση αυτή γίνεται «με πρόσχημα την προστασία των πετρελαιοπηγών από το Ισλαμικό Κράτος», σχολίασε δηκτικά ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, αλλά «η ουσία είναι ότι οποιαδήποτε παράνομη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων μιας κυρίαρχης χώρας, χωρίς την συγκατάθεσή της, είναι παράνομη. Οι Αμερικανοί συνάδελφοί μας έχουν ενημερωθεί για την θέση μας και θα την υπερασπιστούμε».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, Φαχρετίν Αλτούν, γράφοντας στο Twitter πως «οι φυσικοί πόροι της Συρίας ανήκουν στους Σύρους». «Το πετρέλαιο ή οι άλλες πηγές εσόδων θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν», πρόσθεσε, «στις προσπάθειες ανοικοδόμησης, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών υποδομών, την υποστήριξη των αμάχων, των εσωτερικά εκτοπισμένων και των προσφύγων».