Από ένα ταπεινό πανεπιστημιακό πρότζεκτ στην κορυφή της παγκόσμιας οικονομικής πυραμίδας, από τα δωμάτια μιας φοιτητικής εστίας στα σπίτια όλου του κόσμου. Είκοσι χρόνια χρειάστηκαν μόνο για να αλλάξει το ρου της ιστορίας. Μιλάμε για την Google που κρατά στα χέρια της τον έλεγχο της πληροφορίας, τον έλεγχο των πιο κρυφών κυττάρων μας. 

«Don´t be evil», «Μη κάνεις τίποτα κακό» ήταν το αρχικό πιστεύω της, μα ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με τις καλύτερες προθέσεις. Η μονοπωλιακή κυριαρχία αλλά κι ο αναπόφευκτος αυξανόμενος ανταγωνισμός, η υπερβολική εξάρτηση από τα έσοδα των διαφημίσεων και οι σοβαρές ανησυχίες για την ιδιωτική ζωή θέτουν νέες διπλής όψεως προκλήσεις για την εταιρεία.

Οι Λάρι Πέιτζ και Σεργκέι Μπριν άλλαξαν τον κόσμο

Μιλάμε για δύο φοιτητές πανεπιστημίου. Τον Λάρι Πέιτζ από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και τον Σεργκέι Μπριν από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Η ιδέα τους ήταν καινοτόμα. Ξέφυγαν από τα όρια ενός απλού διαδικτυακού καταλόγου αποτελεσμάτων και δημιούργησαν την έξυπνη μηχανή αναζήτησης.

Η πρώτη εκδοχή της μηχανής, που προγραμματίστηκε από τους δύο ιδρυτές το 1996, ονομάζονταν BackRub. Λίγο αργότερα οι Πέιτζ και Μπριν βάφτισαν την σελίδα τους Google, δανειζόμενοι τον μαθηματικό όρο Googol, που περιγράφει το 1 με 100 μηδενικά. Για να εξαργυρώσουν μια χορηγία πάνω από 100.000 δολαρίων του συνιδρυτή της εταιρίας Sun Microsystem Αντρέας φον Μπερτολσχάιμ οι δύο ιδρυτές καταχώρησαν την νέα εταιρία στις 4 Σεπτεμβρίου του 1998. Φιλόδοξη αποστολή της νέας μηχανής αναζήτησης ήταν η οργάνωση των πληροφοριών ολόκληρης της γης και η διασφάλιση της προσβασιμότητας σε όλους.

Βασικά πλεονεκτήματα της Google: ένας καινοτόμος αλγόριθμος αλλά και οι μικρές διαφημίσεις γύρω στα αποτελέσματα αναζήτησης, κομμένες και ραμμένες στα μέτρα στον χρήστη. Χάρη σε αυτές τις διαφημίσεις η ιστοσελίδα συγκεντρώνει δισεκατομμύρια, κατέχοντας το μεγαλύτερο μερίδιο της διαφημιστικής αγοράς και αποκτώντας κεφαλαιοποίηση που ξεπερνά τα 750 δισ. δολάρια. Ενδεικτικό ότι μόνο το τελευταίο τρίμηνο ο αμερικανικός κολοσσός έκανε τζίρο 32,6 δις, από τα οποία τα 28 προέρχονταν από διαφημιστικά έσοδα.

Όπως συνηθίζεται η Google δεν έμεινε στη μηχανή αναζήτησης. Η email πλατφόρμα της Gmail, η σουίτα γραφείου (Google Drive), το μέσο κοινωνικής δικτύωσης (Google +), ο περιηγητής ιστού Google Chrome, oι χάρτες του Google Maps, το λειτουργικό Android για κινητές συσκευές, η παραγωγή smartphones Pixel, η έρευνα σε καινοτόμους τεχνολογικούς τομείς και πολλές εξαγορές συναφών και μη εταιρειών όπως για παράδειγμα το Youtube, είναι μόνο μερικά από αυτά που μπορεί να αναφέρει κανείς ως επόμενα βήματά της.

Μέσα σε 20 χρόνια κατάφερε να γίνει πολλά περισσότερα από μια επιτυχημένη στοχευμένη μηχανή αναζήτησης, να μεταφερθεί από το γκαράζ της Καλιφόρνια στο εντυπωσιακό Googleplex και να απασχολεί σήμερα πάνω από 60.000 υπαλλήλους σε περισσότερες από 50 χώρες του κόσμου.

«Ο κόσμος δεν είναι δικός μας αλλά της Google»

Όλα και συχνότερα ωστόσο εκφράζονται ανησυχίες για τη μαζική συλλογή προσωπικών δεδομένων από την Google. Μήπως ο αμερικανικός γίγαντας γνωρίζει εν τέλει υπερβολικά πολλά για τους χρήστες;

Ο Αμερικανός αναλυτής Τζόναθαν Τάπλιν σε πρόσφατη ανάλυσή του με τίτλο «Move Fast and Break Things: How Google, Facebook and Amazon Cornered Culture and Undermined Democracy (2017)» ανέφερε πώς «ο κόσμος δεν είναι δικός μας αλλά της Google, εμείς απλά ζούμε μέσα σε αυτόν».

Η κυριαρχία της είναι αδιαμφισβήτητη. Το μόνο που αμφισβητείται είναι το πώς χειρίζεται την ιδιωτικότητα και τα δεδομένα των χρηστών, ειδικά μετά από το σκάνδαλο Cambridge Analytica που έπληξε το αντίπαλο Facebook σκληρά.

Τον Ιούλιο, η «Wall Street Journal» ανέφερε ότι οι προγραμματιστές εφαρμογών τρίτων χρηστών σάρωναν τα εισερχόμενα των χρηστών του Gmail που είχαν εγγραφεί για υπηρεσίες βασισμένες σε email. «Η διασφάλιση της ασφάλειας και του προσωπικού απορρήτου στο Gmail αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τη Google, η οποία φροντίζει να προστατεύει τους χρήστες από κακόβουλες ή παραπλανητικές εφαρμογές». Αυτό αναφέρει σε σχετική ανακοίνωσή της η εταιρεία, η οποία προχώρησε σε διευκρινίσεις και συμβουλές, μετά τον «θόρυβο» που ξέσπασε λόγω της αποκάλυψης ότι τρίτοι μπορούν να διαβάσουν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου των χρηστών.

Επί της ουσίας, η Google δεν αρνείται ότι αυτό συμβαίνει, αλλά αφενός διαβεβαιώνει ότι η ίδια διαθέτει μια διαδικασία «φιλτραρίσματος» και ελέγχου, αφετέρου καλεί τους χρήστες να είναι πιο προσεκτικοί, όταν δίνουν την άδειά τους σε εφαρμογές για να αποκτούν πρόσβαση στα δεδομένα τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Gmail έχει σήμερα πάνω από 1 δισεκατομμύριο ενεργούς λογαριασμούς.

Πρόσφατα επίσης η εταιρία αναγκάστηκε να απολογηθεί για τους λόγους για τους οποίους τα κινητά με λογιστικό Android, που ανήκει στη Google συλλέγουν πληροφορίες για το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο χρήστης, ακόμα κι αν εκείνος δεν το επιθυμεί. Την ίδια στιγμή η νέα λειτουργία Google Assitant, που φιλοδοξεί να πείσει τους Γερμανούς να εγκαταλείψουν μετρητά και χρεωστικές και να πληρώνουν εφεξής ανέπαφα με την υπηρεσία Google Pay, χρειάζεται πολλά προσωπικά δεδομένα για να είναι σε θέση να παράσχει πλήθος υπηρεσιών στο χρήστη.

Γι’ αυτό και κάποιες χώρες εισάγουν νέους νόμους που απαιτούν ισχυρότερη προστασία δεδομένων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε τον Μάιο τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR), προσπαθώντας να δώσει στους χρήστες μεγαλύτερο έλεγχο των δεδομένων τους.

Λίγες μέρες πριν τα 20 γενέθλια η Google δέχθηκε επίθεση και από τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος ισχυρίζεται ότι σε αναζήτηση ειδήσεων για το άτομό του εντόπισε ως επί το πλείστον αρνητικά δημοσιεύματα. Και απείλησε με επιπτώσεις. Η Google απέρριψε τις κατηγορίες, ωστόσο το ζήτημα τέθηκε στην ακροαματική διαδικασία της Γερουσίας.

Βέβαια μόλις δυο μήνες πριν, ο ίδιος ο Τραμπ επέκρινε με σφοδρότητα το πρόστιμο-ρεκόρ που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στην Google  για την αδικαιολόγητη περιθωριοποίηση ανταγωνιστών, αφού απαιτούσε από τους κατασκευαστές τηλεφώνων να προεγκαταστήσουν τις εφαρμογές Android.

Ο Αερικανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι δεν θα ανεχθεί πλέον η Ευρώπη να «επωφελείται» από τις ΗΠΑ.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις επέβαλε πρόστιμο ύψους Πέντε Δισεκατομμυρίων Δολαρίων σε μία από τις φοβερές εταιρείες μας, την Google» δήλωσε ο μεγιστάνας.

Η εταιρεία αντιμετώπισε κανονιστικά προβλήματα σχετικά με τις παραβιάσεις των αντιμονοπωλιακών κανόνων που σχετίζονται με την πλατφόρμα Android με ανοιχτές πηγές, η οποία βρίσκεται σήμερα σε πάνω από 24.000 μοντέλα smartphone από περισσότερες από 1.300 μάρκες και βεβαίως με τη φοροδιαφυγή.

«Μη κάνεις τίποτα κακό»… κάνε όπλα

Η αμερικανική εταιρεία τον τελευταίο καιρό είχε δεχθεί έντονες επικρίσεις ακόμη και από 4.600 εργαζομένους της που είχαν υπογράψει σχετική διαμαρτυρία, ενάντια σε ένα συμβόλαιο που είχε συνάψει πέρυσι με το Πεντάγωνο των ΗΠΑ και το οποίο αφορά την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στο Πρόγραμμα Maven, έτσι ώστε τα στρατιωτικά drones να αναγνωρίζουν καλύτερα τους επίγειους στόχους τους.

Η Google διαβεβαίωσε ότι δεν προτίθεται πλέον να χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη για την ανάπτυξη «έξυπνων» οπλικών συστημάτων ή κατασκοπευτικών συστημάτων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Σουντάρ Πιντσάι, παρουσιάζοντας την πολιτική και τις αρχές της Google σχετικά με τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, δήλωσε ότι «θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με κυβερνήσεις και το στρατό σε πολλές άλλες περιοχές» όπως η κυβερνοασφάλεια, η έρευνα και διάσωση, η επιλογή νέου προσωπικού από το στρατό κ.α.

«Το πώς αναπτύσσεται και χρησιμοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη, θα έχει σημαντική επίπτωση στην κοινωνία για πολλά χρόνια. Ως ηγέτες σε αυτό το πεδίο, αισθανόμαστε βαθιά ευθύνη να το κάνουμε σωστά» δήλωσε ο Πιντσάι, σύμφωνα με τα πρακτορεία Γαλλικό και Ρόιτερς.

Όπως είπε, τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης της Google θα είναι έτσι σχεδιασμένα, ώστε να είναι «κοινωνικά ωφέλιμα», καθώς επίσης να «αποφεύγουν να δημιουργούν ή να ενισχύουν άδικες προκαταλήψεις» ή «να προκαλούν βλάβη», πράγμα που συμπεριλαμβάνει και «όπλα ή άλλες τεχνολογίες που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη σε ανθρώπους».

Από την άλλη, εκπρόσωπος της Google αναγνώρισε ότι η εφαρμογή αυτών των αρχών, στην πράξη δεν θα είναι εύκολη, επειδή η εταιρεία δεν είναι σε θέση να παρακολουθεί τη χρήση των εργαλείων του λογισμικού της από τον καθένα, καθώς μερικά αυτά ο οποιοσδήποτε μπορεί να τα «κατεβάσει» δωρεάν από το διαδίκτυο.

H Google στο Κογκρέσο

Για πρώτη χρονιά το 2017 η Google δαπάνησε περισσότερα χρήματα από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, πάνω από 18 εκατομμύρια δολάρια (αύξηση 17% έναντι του 2016), για να επηρεάσει μέσω λόμπινγκ τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον.

Είναι επίσης η πρώτη φορά που μια τεχνολογική εταιρεία έδωσε τα περισσότερα χρήματα για λόμπινγκ από το 1998 που άρχισε η επίσημη καταγραφή των σχετικών δαπανών από μεμονωμένες εταιρείες.

Τα σχετικά στοιχεία του αρμόδιου Γραφείου της Γερουσίας των ΗΠΑ, που καταγράφει τις δαπάνες για λόμπινγκ, σύμφωνα με την «Ουάσιγκτον Ποστ», δείχνουν ότι η Google μοίρασε χρήματα αριστερά-δεξιά για να διαμορφώσει προς το συμφέρον της τις αποφάσεις του Λευκού Οίκου, του Κογκρέσου και των ομοσπονδιακών υπηρεσιών σε διάφορα θέματα, από τη μετανάστευση και τη φορολογία έως την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία και τη διαφήμιση στο διαδίκτυο.