Από τότε που εμφανίστηκε η πανδημία του κορωναϊού, η Ευρώπη αγωνίζεται να διαχειριστεί τα εσωτερικά της σύνορα με συντονισμένο τρόπο. Τα 27 Κράτη-Μέλη, υπό την πίεση των χωρών του Νότου, στην προσπάθειά τους να σώσουν τη θερινή περίοδο τους μετά από τόσους μήνες lockdown και περιορισμών που κατέστρεψαν την οικονομία τους, φάνηκε να βρίσκουν κάποια λύση.

Εφάρμοσαν τελικά, την 1η Ιουλίου, το Ευρωπαϊκό πιστοποιητικό υγείας,  με το οποίο μπορούμε να γνωρίζουμε εάν ο κάτοχός του εμβολιάστηκε πλήρως πριν από 14 ημέρες πριν, εάν ήταν αρνητικός εντός 72 ωρών σε PCR διαγνωστικό τεστ (εντός 48 ωρών σε τεστ ταχείας ανίχνευσης αντιγόνων) ή εάν προσβλήθηκε με κορωναϊό εντός έξι μηνών και ως εκ τούτου εξακολουθεί να έχει αντισώματα.

Οι Ευρωπαίοι, εφόσον πληρούν μία από αυτές τις τρεις προϋποθέσεις και διαθέτουν το πολύτιμο χαρτάκι, μπορούν, θεωρητικά, να ταξιδεύουν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Έ) χωρίς να υπόκεινται σε καραντίνα και άλλους περιορισμούς.

Αλλά, όπως συμβαίνει συχνά, όταν μιλάμε για την Ευρώπη σε τομείς, πχ. τα σύνορα, όπου τα Κράτη-Μέλη είναι κυρίαρχα των επιλογών τους, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι δηλώσεις καλής θελήσεως θα μετατραπούν σε πράξεις.

Ένα μήνα σχεδόν μετά την έναρξη ισχύος του υγειονομικού διαβατηρίου, μια ματια στις πρακτικές των μεν και των δε αποκαλύπτει μικτή εικόνα. Πρώτο μάθημα: κανένα από τα 27 Κ-Μ δεν έχει κλείσει μέχρι σήμερα τα σύνορά του, παρά την ταχύτατη ενίοτε εξέλιξη της παραλλαγής Δέλτα. Μέχρι στιγμής, οι μεγάλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, δεν έχουν ενδώσει στον πανικό. Και ενώ ορισμένες μικρότερες χώρες προσπάθησαν να μειώσουν την πρόσβαση στο έδαφός τους, έχουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, αναθεωρήσει.

Όχι πολύ απαιτητικές τουριστικές χώρες

Στις 9 Ιουλίου, η Μάλτα ανακοίνωσε ότι, από τις 14 Ιουλίου, μόνο οι πλήρως εμβολιασμένοι τουρίστες θα μπορούσαν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα αξιοθέατα του μικρού νησιού της Μεσογείου. Στις 13 Ιουλίου, ο αρμόδιος σε θέματα εσωτερικής αγοράς Ευρωπαίος Επίτροπος, Τιερί Μπρετόν, ταξίδεψε στη Βαλέτα και κατάφερε να πείσει την κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφασή της.

Το Ελσίνκι, επίσης, έκλεισε, στις αρχές του καλοκαιριού, τα σύνορά του σε όλους όσοι δεν κατοικούν στη Φινλανδία, πριν αναθεωρήσει προς πιο διαλλακτικές πρακτικές. Ωστόσο, η Φινλανδία αυστηροποίησε τους όρους που συνδέονται με το Ευρωπαϊκό υγειονομικό πιστοποιητικό: εάν ο κάτοχός του μπορεί να κάνει ένα μόνο τεστ, θα πρέπει εντός τριών έως πέντε ημερών μετά την άφιξή του- να κάνει ένα ακόμη.

Αυτές οι στρεβλώσεις -ακόμη και αν είναι νόμιμες, εφόσον τα Κ-Μ ενεργούν όπως θέλουν σε θέματα συνόρων- στην πραγματικότητα αυξάνονται. Και δεν κάνουν τη ζωή ευκολότερη για τους τουρίστες. Πχ., οι απαιτήσεις ως προς το χρονικό περιθώριο, εντός του οποίου πρέπει να έχουμε κάνει το τεστ, εάν δεν είμαστε εμβολιασμένοι, μπορεί να διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Έτσι, στην Ολλανδία, για να μην κάνουμε καραντίνα, πρέπει να παρουσιάσουμε ένα τεστ 40 το πολύ ωρών. Στη Γαλλία υπάρχει απαίτηση ενός τεστ 24 το πολύ ωρών για τους μη εμβολιασμένους που έρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ολλανδία.

Σε γενικές γραμμές, οι τουριστικές χώρες, όπως η Ιταλία ή η Ισπανία, είναι οι λιγότερο απαιτητικές και τηρούν κατά γράμμα το πλαίσιο του Ευρωπαϊκού υγειονομικού πιστοποιητικού. Από την άλλη πλευρά, οι χώρες του Βορρά, έχοντας μάθει από την εμπειρία του καλοκαιριού του 2020, ανησυχούν ενίοτε για την επιστροφή των υπηκόων τους από τον Νότο, όπου η συγκέντρωση των παραθεριστών ευνοεί την κυκλοφορία του ιού.

Ο Γάλλος Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Κλεμόν Μπον, αρκετές φορές επέκρινε την «απερισκεψία» της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, που είχαν ανοίξει για τους Βρετανούς -εκτός της Ε.Έ μετά το Brexit, η Μεγάλη Βρετανία δεν συγκαταλέγεται στον κατάλογο των ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες η Ένωση άνοιξε τα σύνορά της- ήδη από το Μάιο, χωρίς να απαιτούν ένα τεστ ή εμβόλιο, πριν επαναφέρουν -αντιμέτωπες με την εξέλιξη της παραλλαγής Δέλτα- περιορισμούς τον Ιούνιο.

Στη Γερμανία, της οποίας οι πολίτες τρελαίνονται για διακοπές στις ισπανικές ακτές, η κατάσταση της ιβηρικής χερσονήσου προκαλεί ανησυχία επίσης. Το Βερολίνο μόλις αποφάσισε, εξάλλου, να αυστηροποιήσει τους όρους εισόδου στην επικράτειά του, για να εμποδίσει, κυρίως τους Γερμανούς που κάνουν διακοπές στις μεσογειακές ακτές, να μεταφέρουν τον ιό.

Από τις 27 Ιουλίου, οι μη ανοσοποιημένοι ταξιδιώτες που έρχονται από μία «ζώνη υψηλού κινδύνου» -πχ. την Ισπανία- πρέπει να κάνουν καραντίνα δέκα ημερών κατά την άφιξή τους στη Γερμανία. Σαφώς, το τεστ δεν είναι αρκετό πλέον. Και εντός των επόμενων ημερών -η ακριβής ημερομηνία δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί- οποιοσδήποτε μη εμβολιασμένος που φθάνει στο γερμανικό έδαφος θα πρέπει να έχει αρνητικό τεστ, ακόμη και αν έχει αντισώματα που πιστοποιούν θεραπεία από τον κορωναϊό.

Διαφορετικοί και μεταβαλλόμενοι κανόνες

Υπάρχουν τόσοι πολλοί κανόνες, πιθανοί να εξελιχθούν με το πέρασμα του καλοκαιριού και της υγειονομικής κατάστασης. Η εφαρμογή τους, επιπλέον, μπορεί να παραμείνει αμφίβολη, στο βαθμό, όπου οι έλεγχοι δεν γίνονται.
Είναι αλήθεια ότι στη Γερμανία, κατά τα προηγούμενα κύματα του κορωναϊού, οι έλεγχοι στα αεροδρόμια δεν ήταν ποτέ συστηματικοί, όχι περισσότεροι από αυτούς που αφορούν στις καραντίνες. Στην Ιταλία, όπως και στην Ολλανδία, το Βέλγιο ή την Ελβετία, οι χερσαίοι συνοριακοί έλεγχοι παραμένουν, επίσης, σπανιότατοι.

Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη βασιλεύει η απερισκεψία. Πρέπει να πούμε ότι η περιοχή μέχρι στιγμής είναι σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτη από το τέταρτο κύμα του κορωναϊού. Μόνο στις Δαλματικές ακτές, στην Κροατία, βλέπουμε μία απότομη αύξηση των κρουσμάτων, κυρίως λόγω των τουριστών: το ένα τρίτο των ασθενών που νοσηλεύονται επί του παρόντος λόγω κορωναϊού στην πόλη Σπλιτ είναι αλλοδαποί.

Παρεμπιπτόντως, το Ζάγκρεμπ ζητά πλέον από τους Βρετανούς τουρίστες να επιδείξουν αρνητικό τεστ, ακόμη και αν είναι εμβολιασμένοι. Σε αυτό το πλαίσιο, οι συνοριακοί έλεγχοι του Ευρωπαϊκού υγειονομικού διαβατηρίου παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αβέβαιοι στην περιοχή, αν όχι εντελώς ανύπαρκτοι.

Στις 27 Ιουλίου, η Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπάν άνοιξε μάλιστα και τα σύνορά της στους Ρώσους τουρίστες, αντιβαίνοντας, έτσι, στις συστάσεις των Ευρωπαίων εταίρων της.

Για τον Ευρωπαίο τουρίστα που θέλει να ταξιδέψει στην ήπειρο, οι κανόνες είναι, επομένως, τόσο διαφορετικοί, όσο και μεταβαλλόμενοι. Είναι εξίσου διαφορετικοί και μεταβαλλόμενοι από μία χώρα σε άλλη και από μία περιοχή σε άλλη, ως προς τον τρόπο ζωής κατά την περίοδο του τέταρτου κύματος.

Η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα που απαίτησε σε εθνικό επίπεδο την παρουσίαση του υγειονομικού διαβατηρίου για την πρόσβαση σε χώρους πολιτισμού και αναψυχής και αργότερα στα εστιατόρια και τα μπαρ. Αυτό θα ισχύει και για τα ταξίδια με αεροπλάνο, τρένο και υπεραστικά λεωφορεία.

Σήμερα, αρκετές χώρες κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, αλλά οι διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου είναι λιγότερο σαφείς συγκριτικά με αυτές ως προς τα σύνορα.

Οι μεσογειακές χώρες, πράγματι, δεν είναι οι τελευταίες που επιβάλλουν περιορισμούς στους κατοίκους τους. Στην Ισπανία, η Γαλικία και οι Κανάριες Νήσοι απαιτούν το Ευρωπαϊκό υγειονομικό πιστοποιητικό, για την πρόσβαση σε ορισμένες δραστηριότητες αναψυχής, πχ. τις ντισκοτέκ ή ακόμα και τα εστιατόρια στις περισσότερο πληττόμενες από την πανδημία περιοχές. Στην Πορτογαλία, τα ξενοδοχεία οφείλουν να ζητούν από τους πελάτες τους να παρουσιάζουν το πιστοποιητικό τους.

Επικείμενη αυστηροποίηση

Η Ιταλία αποφάσισε, και αυτή, να ενισχύσει υγειονομικούς κανόνες: από τις 6 Αυγούστου, για τις αθλητικές εκδηλώσεις, θεματικά πάρκα, κινηματογράφους και θέατρα, καθώς και στο εσωτερικό των καφετεριών και των εστιατορίων -οι ανοιχτοί χώροι παραμένουν προσβάσιμες σε όλους- θα απαιτείται η πρώτη δόση εμβολιασμού (ή αρνητικό τεστ 48 το πολύ ωρών ή ακόμα και πιστοποιητικό θεραπείας, του τελευταίου εξαμήνου).

Μερικοί επιστήμονες ζητούν την ενίσχυση των μέτρων, εμπνεόμενοι από τις γαλλικές θέσεις, αλλά κανένας κορυφαίος Ιταλός πολιτικός, προς το παρόν, δεν έχει αποτολμήσει να αποφανθεί σχετικώς.

Αντιθέτως, η αμφισβήτηση των περιορισμών αφορά αποκλειστικά στην ακροδεξιά, είτε ανήκει στην αντιπολίτευση («Fratelli d’italia», της Τζόρτζια Μελόνι) είτε στην συμπολίτευση (Λέγκα, του Ματέο Σαλβίνι), η οποία προσπαθεί να επιτύχει αλλαγές υπό την έννοια μεγαλύτερης ανοχής προς τους ανεμβολίαστους πληθυσμούς.

Στη Γερμανία, ενώ σε ορισμένα ομόσπονδα κρατίδια, αρκεί μία μάσκα, για να εισέλθει κάποιος σε ένα εστιατόριο για φαγητό, σε άλλα χρειάζεται η παρουσίαση αρνητικού τεστ ή η απόδειξη περί πλήρους εμβολιασμού. Και εκεί, όμως, ετοιμάζεται μία αυστηροποίηση.

Ενώ ο Υπουργός Εξωτερικών, Χάικο Μάας, είχε κάνει έκκληση, στις αρχές Ιουλίου, για άρση όλων των περιορισμών έως το τέλος Αυγούστου, ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Καγκελαρίας, Χέλγκι Μπράουν, ανακοίνωσε την Κυριακή 25 Ιουλίου ότι η πρόσβαση σε ορισμένα μέρη -εστιατόρια, γήπεδα…- θα μπορούσε σύντομα να διατεθεί μόνο στους πλήρως εμβολιασμένους ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, πρόκειται μόνο για ένα σχέδιο, το οποίο συναντά έντονες αντιδράσεις, κυρίως του Άρμιν Λάσετ, υποψηφίου της Χριστιανικής Πολιτικής Συμμαχίας των «CDU-CSU» για την Καγκελαρία.

Αντιθέτως, στο Βέλγιο ή στην Ολλανδία, μέχρι σήμερα, το υγειονομικό πιστοποιητικό δεν ζητείται πουθενά. Ομοίως, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, οι περιορισμοί είναι ως επί το πλείστον ανύπαρκτοι ή πολύ χαλαροί. Η απαίτηση για το υγειονομικό διαβατήριο στους δημόσιους χώρους έχει αρθεί πλήρως στην Ουγγαρία. Η Κροατία ανακοίνωσε ότι θα το ζητά μόνο στις άνω των 50 ατόμων εκδηλώσεις. Μόνο η Αυστρία το κατέστησε υποχρεωτικό στα μπαρ και τα εστιατόρια από το Μάιο.

Πηγή: Le Monde