Με την κατάσταση στην Μέση Ανατολή να είναι έκρυθμη και τα κύματα των προσφύγων ολοένα να αυξάνονται το μεταναστατευτικό αναδεικνύεται σε μεγάλο πρόβλημα για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου χωρίς όμως πλέον να μπορεί να αγνοηθεί από το βορρά. Στη χώρα της τουλίπας καταφτάνουν περίπου 800 αιτούντες άσυλο κάθε εβδομάδα. Τα νούμερα φυσικά δεν είναι συγκρίσιμα με αυτά της Ελλάδας ή της Ιταλίας αλλά η αύξηση της ροής είναι αξιοσημείωτη, τουλάχιστον για τους Ολλανδούς. Αποστολή στην Ολλανδία: Αγγελική Δημοπούλου

Σύμφωνα με το COA (Κεντρικό Όργανο για τους αιτούντες άσυλο) τον Ιανουάριο του 2014 στα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων της Ολλανδίας  βρίσκονταν συνολικά 13.328 αιτούντες άσυλο. Ο αριθμός αυτός άγγιξε τις 25.638 τον Ιανουάριο του 2015. Συνολικά τον τελευταίο χρόνο 28.000 πρόσφυγες πήραν άσυλο στην Ολλανδία.

Η θέση των Ολλανδών για το σχέδιο Γιούνκερ

Αξιωματούχοι του υπουργείου Δικαιοσύνης της χώρας σημείωναν ότι αντιλαμβάνονται το βάρος που σηκώνουν Ελλάδα και Ιταλία καθώς και ότι το πρόβλημα χρίζει ευρωπαϊκής αντιμετώπισης. Ωστόσο, τόνιζαν με δυσαρέσκεια ότι Ελλάδα και Ιταλία δεν κάνουν αρκετά για τον έλεγχο των μεταναστών και προσφύγων με αποτέλεσμα αυτοί να φτάνουν στις χώρες δεύτερης υποδοχής χωρίς χαρτιά και χωρίς καταχωρημένα δακτυλικά αποτυπώματα και επίσης αρνούνται να αναφέρουν την χώρα πρώτης υποδοχής υπό τον φόβο ότι θα τους στείλουν πίσω. 

Όσον αφορά το σχέδιο Γιούνκερ για την κατανομή των μεταναστών στα κράτη μέλη της Ευρώπης οι ίδιες πηγές έλεγαν ότι, ναι μεν, η Ολλανδία θα το στηρίξει αλλά θα ζητήσει αλλαγές. «Η Ολλανδία έχει κάνει ήδη πολλά αναφορικά με τους αιτούντες άσυλο ενώ άλλες χώρες δεν έχουν κάνει τίποτα. Πρέπει να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στην αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα» είπε χαρακτηριστικά αξιωματούχος του υπουργείου υποστηρίζοντας παράλληλα ότι «οι πρόσφυγες μένουν στις χώρες της πρώτης υποδοχής για λίγες ημέρες, εδώ, θα μείνουν για μια ολόκληρη ζωή».

Διαχείριση προσφύγων και μεταναστών

Στην Ολλανδία πρόσφυγες και μετανάστες φτάνουν είτε με το αεροπλάνο, είτε διασχίζουν τα χερσαία σύνορα ταξιδεύοντας με τα πόδια. Αρχικά όλοι περνούν από screening και ανάλογα κατανέμονται είτε σε κλειστά κέντρα κράτησης (για τις οικογένειες υπάρχουν ειδικές κλειστές μονάδες), είτε σε ανοιχτά κέντρα κράτησης. Όσοι έρχονται με το αεροπλάνο συνήθως οδηγούνται σε κλειστά κέντρα κράτησης και οι αφίξεις με αυτόν τον τρόπο λιγοστεύουν συνεχώς.

Η διαδικασία εξέτασης ασύλου διαρκεί οκτώ ημέρες από την έναρξή της. Η αναμονή για την έναρξη μπορεί να διαρκεί περίπου ένα με δυο μήνες. Για όσους αιτούντες άσυλο δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία η διαδικασία μπορεί να ξεπεράσει και τους έξι μήνες. Σε γενικές γραμμές περίπου το 60% των αιτημάτων κρίνεται θετικά και περίπου το 40% αρνητικά. Ωστόσο αυτό είναι κάτι που εξαρτάται από τις εθνικότητες των προσφύγων που καταφτάνουν στη χώρα (πχ οι περισσότεροι είναι συνήθως Σύροι που παίρνουν άσυλο ως πρόσφυγες πολέμου). Για όσους παίρνουν αρνητική απάντηση στο αίτημα ασύλου ξεκινούν οι διαδικασίες απέλασης. 

Στο κέντρο υποδοχής αιτούντων άσυλο του Katwijk

Αν κάποιος έχει επισκεφτεί ή έστω έχει δει εικόνες από ένα κλειστό κέντρο κράτησης, όπως η ελληνική Αμυγδαλέζα, στο κέντρο υποδοχής αιτούντων άσυλο του Katwijk θα σοκαριστεί θετικά. Φυσικά πρέπει να σημειωθεί ότι η δομή αυτή δεν είναι «κλειστή». Πρόκειται για ένα ανοιχτό κέντρο φιλοξενίας που λειτουργεί υπό το COA (Κεντρικό Όργανο για τους αιτούντες άσυλο) που είναι υπεύθυνο για την υποδοχή και την επίβλεψη αιτούντων άσυλο αλλά και για την ομαλή ένταξή τους στην ολλανδική κοινωνία εφόσον  το αίτημά τους κριθεί θετικά.

Ο αριθμός των κέντρων φιλοξενίας που λειτουργούν υπό την επίβλεψη του COA κυμαίνεται ανάλογα με τον αριθμό των προσφύγων. Τον τελευταίο χρόνο λόγω της μεγάλης εισροής προσφύγων τα κτίρια του οργανισμού δεν επαρκούσαν κι έτσι παραχωρήθηκαν επιπλέον κενά κτίρια από την Ολλανδική κυβέρνηση. Κάποια από αυτά ήταν φυλακές που αναδιαμορφώθηκαν  – αφαιρέθηκαν τα κάγκελα – ώστε να μπορούν να φιλοξενήσουν τους πρόσφυγες.

Καθώς το κέντρο του Katwijk είναι ανοιχτό οι πρόσφυγες μπορούν να πηγαίνουν όπου θέλουν και όταν θέλουν. Καταγραφή, ωστόσο, γίνεται σε εβδομαδιαία βάση και είναι απαραίτητη προκειμένου οι πρόσφυγες να μη χάσουν το δικαίωμα της παραμονής τους εκεί. Αυτό μπορεί να αλλάξει στις περιπτώσεις μεταναστών που το αίτημα τους για άσυλο έχει απορριφθεί επανειλημμένως και το επανακαταθέτουν. Τότε πρέπει να παιρνούν από την καταμέτρηση περισσότερες φορές την εβδομάδα ενώ χάνουν και το οικονομικό εβδομαδιαίο επίδομα που τους παρέχεται από το κράτος. 

^{Το πάρκινγκ ποδηλάτων}

Στην ερώτηση αν υπάρχουν πρόσφυγες που φεύγουν και δεν επιστρέφουν, ο Σαλαντίν – μετανάστης και ο ίδιος και πλέον εργαζόμενος στην COA – εξηγεί πως αυτό γίνεται σπάνια ή σχεδόν ποτέ. «Στην ολλανδική κοινωνία είναι πολύ δύσκολο να είσαι παράνομος. Δεν μπορείς να κινηθείς, να δουλέψεις, να βρεις στέγη. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Οι πρόσφυγες δεν θέλουν να φύγουν από το κέντρο. Εδώ λαμβάνουν πολύ σημαντική βοήθεια. Αντίθετα έρχονται μόνοι τους να εγγραφούν για να πάρουν τη βοήθεια που μπορούμε να τους προσφέρουμε. Αυτό έχει να κάνει με τη φιλοσοφία της Ολλανδίας. Κάνει το αντίθετο από αυτά που κάνουν άλλες χώρες».

Στους πρόσφυγες παρέχεται στέγη, φαγητό και χρηματική βοήθεια περίπου 70 ευρώ την εβδομάδα ανά άτομο για τα ψώνια και τα προσωπικά τους έξοδα. Όσοι χρειάζονται ή θέλουν έξτρα χρήματα μπορούν να δουλέψουν σε διάφορα πόστα, όπως για παράδειγμα στον καθαρισμό, και να πληρωθούν για την εργασία τους.

^{Το κτίριο Άτλας}

Στο κέντρο υπάρχουν εγκαταστάσεις με ξενώνες, κουζίνες και πλυντήρια. Τα κτίρια έχουν ονόματα που σχετίζονται με τον ουρανό, όπως Άτλας, Σείριος και Αφροδίτη. Στα δωμάτια υπάρχουν οθόνες τηλεόρασης που μπορούν να συνδεθούν με φορητούς υπολογιστές έτσι ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να παρακολουθούν προγράμματα στη γλώσσα τους κι όχι μόνο ολλανδική τηλεόραση. Επιπλέον υπάρχει ειδικό δωμάτιο με free WIFI. «Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να βρίσκονται εδώ αλλά το μυαλό τους είναι πίσω στην πατρίδα. Το πρώτο πράγμα που θέλουν να κάνουν είναι να επικοινωνήσουν με τους δικούς τους. Και το διαδίκτυο είναι ο τρόπος» λέει ο Σαλαντίν.

Πλυντήρια και κουζίνες

Στο Katwijk υπάρχει ιατρικό κέντρο που λειτουργεί συγκεκριμένες ώρες. Για τα επείγοντα περιστατικά λειτουργεί 24ωρο τηλεφωνικό κέντρο.  Τέλος λειτουργεί σχολείο για τα παιδιά στο οποίο διδάσκονται κανονικά όλα τα μαθήματα. Γίνονται επιπλέον μαθήματα ολλανδικών για όσους θέλουν να μάθουν τη γλώσσα.

^{Το σχολείο}

Τελικός στόχος δεν είναι άλλος από την ομαλή ένταξη των προσφύγων που παίρνουν το πολυπόθητο άσυλο στην ολλανδική κοινωνία. Για τους πρόσφυγες στους οποίους αποδίδεται το άσυλο το COA συνεργάζεται με τους κοντινούς δήμους προκειμένου να τους βρει σπίτι και κατόπιν τους βοηθάει να βρουν δουλειά.

Τότε πια αποχωρούν από το κέντρο φιλοξενίας. «Προσπαθούμε και η κοινωνία να εξοικειωθεί με τα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων. Να έρθουν κοντά οι κάτοικοι της πόλης με τους πρόσφυγες που αύριο θα ζουν ανάμεσά τους» εξηγεί ο Σαλαντίν.