Μια ιστορική συνάντηση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή Στέλιου Κούλογλου: Απόγονοι των επιζόντων του Κομμένου της Άρτας και του Λίντιτσε της Τσεχίας, δυο χωριών που εξολοθρεύθηκαν από τους ναζί, συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες μίλησαν για την ιστορία τους και έθεσαν βάσεις για περεταίρω συνεργασία για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης ενάντια στον ναζισμό με σκοπό την δικαίωση. «Δεν ζητούμε τόσο υλική αποζημίωση, αλλά κυρίως ηθική δικαίωση για τους νεκρούς μας», δήλωσαν.

Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου ανοίγοντας την εκδήλωση δήλωσε πως «η σημερινή συνάντηση είναι ιστορική. Για πρώτη φορά δυο χωριά που είχαν εξολοθρευθεί από τους ναζί συναντώνται σήμερα εδώ. Γιατί για πρώτη φορά; Κανονικά θα έπρεπε αυτή η συνάντηση να είχε γίνει χρόνια πριν, όταν οι χώρες μας μπήκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν έγινε, όμως, γιατί έχουμε αρχίσει και ξεχνάμε. Η προσπάθεια που κάνουμε σήμερα εδώ είναι να κρατήσουμε την ιστορική μνήμη ζωντανή, έτσι ώστε πουθενά ξανά να μην ζήσουμε όσα έζησαν οι πρόγονοί μας. Για αυτόν τον λόγο πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε τέτοιες εκδηλώσεις». «Αυτή η εκδήλωση δεν έχει σκοπό μόνο να θυμηθούμε αλλά και να διεκδικήσουμε. Το αίτημα αυτών των ανθρώπων που έχασαν τόσα πολλά παραμένει. Δεν είναι ζήτημα μόνο οικονομικό. Μας ενδιαφέρει πρωτίστως το ηθικό σκέλος. Η επίσημη, δηλαδή, παραδοχή ότι κάτι συνέβη τότε και για το οποίο το γερμανικό κράτος δεν έχει πληρώσει, αλλά θα πρέπει μετά από τόσα χρόνια να το κάνει», συμπλήρωσε.

Από την πλευρά του Κομμένου, στο οποίο σφαγιάστηκαν από τους ναζί 317 άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, στην εκδήλωση παρίσταντο η αντιδήμαρχος Αφροδίτη Βλαχοπάνου, ο φιλόλογος Δημήτρης Βλαχοπάνος, η φιλόλογος Κατερίνα Σχισμένου, και η Κωνσταντινιά Δήμου.

Ο Δημήτρης Βλαχοπάνος εξιστόρησε τα τραγικά γεγονότα του 1943 αλλά έδωσε σημαντικά στοιχεία και για την περίοδο μετά τον πόλεμο και την προσπάθεια ανοικοδόμησης της κοινωνίας του Κομμένου. Όπως είπε τα νεαρά αγόρια που είχαν μείνει πίσω παντρεύτηκαν νωρίς κοπέλες από άλλα χωριά ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν. «Οι 317 νεκροί ζητούν δικαίωση. Και όχι αργύρια. Αλλά ηθική δικαίωση. Να καταδικαστεί επίσημα ο ναζισμός και τα εγκλήματα που διέπραξε. Να απαιτήσουν οι μαρτυρικοί τόποι την αδελφοσύνη και την ειρήνη σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο κ. Βλαχοπάνος.

Η κα Δήμου, που έμαθε τις ιστορίες από την γιαγιά της που είχε επιβιώσει της σφαγής, περιέγραψε βαθειά συγκινημένη: «Μεγαλώσαμε με ιστορίες που μας στοίχειωναν και μας γέμιζαν ερωτήματα και αδικία. Γιατί γίνονται πόλεμοι; ‘Τι θα έκανες γιαγιά εάν έβλεπες αυτούς που σκοτώσανε τους γονείς σου;’ ρωτούσα την γιαγιά μου. ‘Δεν ξέρω παιδί μου’, μου απαντούσε. ‘Αυτό που με ενοχλεί είναι που τα νέα παιδιά φεύγουν μετανάστες στη Γερμανία και ζητούν ψωμί από αυτούς που μας σκοτώσανε. Αυτοί έχουν πολλά, εμείς τίποτα’».

Η Κατερίνα Σχισμένου είπε πως η διδασκαλία των ντροπιαστικών στιγμών της ιστορίας μας είναι κομβική για να μην επαναληφθούν καθώς όπως βλέπουμε «δεν αρκεί ούτε ένα Κομμένο, ούτε ένα Λίντιτσε. Η βαρβαρότητα έχει μέλλον στις κοινωνίες μας. Το βλέπουμε και με τα παιδιά που ξεβράζει η θάλασσα. Είναι χρέος μας, με τέτοιες εκδηλώσεις σαν αυτή εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην καρδιά της Ευρώπης, να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους».

Η αντιδήμαρχος Αφροδίτη Βλαχοπάνου τόνισε πως «οφείλουμε να καταβάλουμε προσπάθειες για την διεκδίκηση των εύλογων ηθικών και υλικών αποζημιώσεων για τις καταστροφές που έγιναν σε περιουσίες αλλά κυρίως για τον άδικο χαμό των 317 ψυχών. Όχι σαν εκδίκηση, αλλά σαν δικαίωση». Η αντιδήμαρχος μετέφερε και χαιρετισμό του Δημάρχου ο οποίος δεσμεύθηκε πως «θα εργαστούν ώστε στο προσεχές διάστημα να υπάρξει επίσκεψη αντιπροσωπειών ανάμεσα στα δυο χωριά καθώς συναντώνται σοβαρά κοινά ιστορικά χαρακτηριστικά. Πρέπει για αυτό το λόγο να μας διαπερνά το αίσθημα της αδελφοσύνης και της αγάπης. Βασική προϋπόθεση για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης είναι η κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών, όπως και η ενεργοποίηση της νέας γενιάς».

Στο Λίντιτσε της Τσεχίας, το 1942 σε αντίποινα για τον θάνατο του διοικητή των ναζί στην Τσεχοσλοβακία, Ράινχαρτ Χάϊντριχ, όλοι οι άνδρες του μικρού χωριού Λίντιτσε εκτελέσθηκαν. Περισσότερες από 200 γυναίκες οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μαζί με 105 παιδιά. Από αυτά τα 82 παιδιά θανατώθηκαν στους θάλαμους αερίων των στρατοπέδων συγκέντρωσης ενώ άλλα παραδόθηκαν σε οικογένειες «καλών» Γερμανών. Από το χωριό αυτό, η αντιπροσωπεία αποτελούνταν από την δήμαρχο Βερόνικα Κελέροβα, και τη Λούμπα Χέντλοβα, υποδιευθύντρια του Μουσείου του Λίντιτσε.

Η ευρωβουλευτής της Τσεχίας, Κατερίνα Κονέτσνα, καλωσορίζοντας την τσέχικη αντιπροσωπεία στην εκδήλωση, ανέφερε πως «όταν ο Στέλιος Κούλογλου μου μίλησε για την ιστορία του Κομμένου, σκέφτηκα ‘πως είναι δυνατόν να μην γνωρίζουμε αυτές τις υποθέσεις;’ Όσα συνέβησαν στα χωριά μας δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά. Έγιναν σε όλη την Ευρώπη. Και με αυτή την πρωτοβουλία σήμερα προσπαθούμε να πετάξουμε μακριά το πέπλο της λήθης».

Η Β. Κελέροβα δήλωσε ότι «το Λίντιτσε προσπάθησε να αναπτύξει σχέσεις και με άλλα μαρτυρικά χωριά, όπως το Σαν Πελεγκρίνο της Ιταλίας. Δεν είχαμε τότε το ίντερνετ και οι επαφές ήταν δύσκολες. Είμαστε μικρό χωριό με περιορισμένους πόρους. Αυτό που έγινε σήμερα εδώ με ελληνική πρωτοβουλία το εκτιμούμε πάρα πολύ και δεν θα ξεχαστεί. Δεν θα μείνουμε στις λέξεις. Σας διαβεβαιώ ότι θα υπάρξουν και χειροπιαστές πρωτοβουλίες».

Η Λούμπα Χέντλοβα παρουσίασε πολιτιστικές δράσεις και εκθέσεις που κάνουν για να κρατήσουν ζωντανή την ιστορική μνήμη και να ρίξουν φως στις θηριωδίες του ναζισμού.

Η εκδήλωση συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον από το κοινό αλλά και από άλλους ευρωβουλευτές.

Ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Δημήτρης Παπαδημούλης, δήλωσε ότι “ο φασισμός και ο ναζισμός ξανασηκώνουν κεφάλι στην Ευρώπη. Πρέπει να δούμε πως αυτή η θαυμάσια πρωτοβουλία θα συνεχιστεί. Για αυτό τον λόγο προτείνω με πρωτοβουλία του Στέλιου Κούλογλου και της Κατερίνας Κονέτσνα, αλλά και άλλων από διαφορετικές πολιτικές ομάδες να δημιουργηθεί το δίκτυο όλων των μαρτυρικών χωριών που βίωσαν ναζιστικά εγκλήματα και να προσπαθήσουμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να μετατρέψει μέσα από αυτό το δίκτυο αυτούς τους χώρους όχι μόνο σε χώρους μνήμης, αλλά και σε χώρους πολιτισμού και επικοινωνίας όπου θα προβάλουμε πρότυπα ειρηνικής συνύπαρξης και ανάπτυξης”. 

Ο Γερμανός ευρωβουλευτής της Αριστεράς, Χέλμουτ Σόλτς, παίρνοντας τον λόγο είπε πως «θα πρέπει τέτοιου είδους συναντήσεις να συνεχιστούν και να διευρυνθούν. Αυτό θα κατοχυρώσει την κληρονομιά αυτής της εκδήλωσης και θα διασφαλίσει την προστασία των λαών της Ευρώπης από πολιτικές που οδηγούν στο έγκλημα. Αυτή είναι η μεγάλη μας ευθύνη».

Ιδιαίτερη σημασία είχε η παρέμβαση της Μαριόν Σνάιντερ, διευθύντριας της οργάνωσης για τα παιδιά Ourchild της Γερμανίας, η οποία παρατήρησε πως «η Γερμανία αποφεύγει να πληρώσει το χρέος της στην Ελλάδα με διάφορες πονηριές. Δεν θέλει να το πληρώσει γιατί η πληρωμή θα ήταν πολύ επιβλαβής για τον γερμανικό λαό. Μια τέτοια πονηριά έχει να κάνει και με την επανένωση της Γερμανίας. Στο σύνταγμα της Δυτικής Γερμανίας έγραφε ότι όταν επανενωθεί με την Ανατολική θα υπάρξει νέο σύνταγμα. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Είναι σαν να προσαρτήθηκε η ανατολική Γερμανία στην δυτική. Αυτό είναι κακό για το γερμανικό αίσθημα γιατί δεν υπάρχει σεβασμός στο πρόσωπο ή στις απόψεις των ανατολικογερμανών. Κανείς δεν ρώτησε την ανατολική Γερμανία τι θα πρέπει να γίνει με τις αποζημιώσεις προς την Ελλάδα. Μετά την επανένωση προβλεπόταν ότι θα ξεκινήσουν οι καταβολές των αποζημιώσεων. Χωρίς το νέο σύνταγμα, τις αποφύγαμε. Πολλοί δεν αισθάνονται καλά με αυτό αλλά δεν υπάρχει πολιτική συζήτηση για το θέμα. Αντί αυτού ακούμε τα στερεότυπα για τους τεμπέληδες Έλληνες».

Ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέσβης Ανδρέας Παπασταύρου, που παρακολούθησε την εκδήλωση, παίρνοντας τον λόγο τόνισε ότι «η θηριωδία απαντάται συχνά μέσα στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Ποτέ όμως σε τέτοια βιομηχανική κλίμακα. Δεν έχει σημασία αν ήταν ένα, δυο ή εκατό παιδιά. Κανένα δεν θα έπρεπε. Τα εβδομήντα πέντε χρόνια που πέρασαν, στον ρου της ιστορίας είναι σαν χθες. Αυτό το χθες δεν πρέπει να επαναληφθεί ούτε σήμερα ούτε αύριο. Είναι ηθική μας υποχρέωση».

Τέλος, ο δήμαρχος Περάματος, Γιάννης Λαγουδάκης, σχολίασε με την σειρά του ότι «η λήθη είναι ο χειρότερος εχθρός μας στον αγώνα ενάντια στον ναζισμό και στον φασισμό. Τι είναι η λήθη; Είναι η ζεστασιά που επωάζει το αυγό του φιδιού, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη την Ευρώπη. Με το να θυμηθούμε τις θηριωδίες των ναζιστικών στρατευμάτων στο Κομμένο της Άρτας και στο Λίντιτσε θεωρώ ότι δίνουμε ένα χτύπημα σε αυτή την λήθη. Οφείλουμε να δώσουμε όλοι μας μια μάχη ενάντια σε αυτό το μίσος. Η Ευρώπη οφείλει να είναι η Ευρώπη των πανανθρώπινων αξιών και της αλληλεγγύης. Όλοι μαζί πρέπει και μπορούμε να νικήσουμε το αυγό του φιδιού».